nav

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /nɑːv/
Deng (Wan)
Kîtekirin: nav

Navdêr 1

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	nav	nav
Îzafe	navê	navên
Çemandî	navî	navan
Nîşandera çemandî	wî navî	wan navan
Bangkirin	navo	navino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	navek	navin
Îzafe	navekî	navine
Çemandî	navekî	navinan

Di nivîsîna misriya kevn de çemberek li dor navên kesan dihat xêzkirin.

nav nêr

peyva ku kesek pê tê nasîn:
- Navê te çi ye?
- Navê min Elî ye.
- Herçi bîvêrê ku navê dilberê bêtin li ser,
  Xweş dibit hadir di gavê bêguman û şubhe ye. — (Melayê Cizîrî: Dilberê Serdarê Xuba)
peyveke taybet ku welat, bajarek an devereke din pê tê nasîn
Navê paytextê Spanyayê çi ye? - Madrîd e.

Navê gundê me Bêxebar bû.
peyveke taybet ku heywanek pê tê nasîn:
Navê kûçikê wan Beşo ye.

Ma we ti nav li pisîka xwe nekirine?
peyva ku tiştek an heyberek pê tê nasîn
- Navê van gulan çi ye?
- Navê wan beybûn e.

- Navê vî amûrî bi kurdî çi ye?
- Navê wî çekûç e.
navûdeng, navdarî, meşhûrî
- Dûr bû ji wî zad û te’am,
  Xizmet dikir daim mudam,
  Navê wî çûbû şerq û şam,
  Kamil ji qedr û qîmetê — (Feqiyê Teyran: Bersîsê Abid)
(rêzimanî) navdêr

Ji wêjeya klasîk

Ma li ser lewhê nivîsî dem bi dem
Serxweş û şukranê Wî navê şêrîn
Paşî bi ilhamê Rebb-il 'alemîn — (Mela Hesenê Bateyî, Mewlûda Kurdî, ~1720)

Bo guherîna M bi V di kurdî de, binêrin herwiha: dav, gav...

Çavkanî:

Beekes, Robert S. P. (2011): Comparative Indo-European Linguistics: An Introduction, revised by Michiel de Vaan.
Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
Kloekhorst, Alwin (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill.
MacKenzie, David Neil, The dialect of Awroman (Hawraman-i Luhon) Grammatical sketch, texts, and vocabulary, Kommissionaer: Munksgaard (København), 1966
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
Ringe, Donald (2006): From Proto-Indo-European to Proto-Germanic (A Linguistic History of English; 1), Oxford: Oxford University Press
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em

Bi zaravayên din

Soranî: ناو‎ (naw)
Kurdiya başûrî: naw
Lekî: nam
Hewramî: name
Zazakî: name

Werger

nav, ism

Abxazî: ахьʒ (āx̍ʒ)
Adîgeyî: цӏэ (c̣ă)
Afarî: migaq
Afrîkansî: naam → af n
Aghulî: тур
Akanî: edin
Aklanon: ngaean
Albanî: emër → sq n
Almanî: Name → de n
Amamî-oşimayiya bakurî: 名 (なー, nā, なみん, namin)
Amamî-oşîmayiya başûrî: 名 (なー, nā)
Amharî: ስም (səm)
Andî: цӏцӏер
Apaçiya deştan: -zhííh
Apaçiya rojava: -̨́-̨́zhi’, -́zhi’
Aragonî: nome → an, nombre → an n
Aramî:
Siryaniya klasîk: ܫܡܐ‎ n (šəmā)

Aramiya babîlonî ya cihûyî: שְׁמָא‎ n (šəmā)
Arçî: цӏор
Argobbayî: ስም (səm)
Aromanî: numã m, numi nt
Asamî: নাম (nam)
Astûrî: nome → ast n, ñome n
Aşkunî: nām
Atong (Hindistan): bimung
Avarî: цӏар (c̣ar)
Aynuyî: レ (re)
Azerî: ad → az, isim → az
Baskî: izen
Başkîrî: исем (isem), ат (at)
Bejayî: sim
Belarusî: імя́ nt (imjá), назо́ў n (nazóŭ), на́зва m (názva)
Belûçî: نام‎ (nám)
Bengalî: নাম → bn (nam)
Bîkoliya naverast: ngaran, pangaran
Blinî: suuŋ
Bororoyî: ije
Bretonî: ano → br n, anv → br n
Buduxî: тур (tur)
Bugî: aseng
Bukidnon manoboyiya rojavayî: ngazan
Bulgarî: и́ме nt (íme), назва́ние nt (nazvánie), наименова́ние nt (naimenovánie)
Burmayî: အမည် → my (a.many), နာမည် → my (namany)
Buryatî: нэрэ (nere)
Conxayî: མིང (ming)
Çeçenî: цӏе (c̣e)
Çekî: jméno → cs nt, název → cs n
Çepangî: मेङ् (meng)
Çîçewayî: dzina
Çîkasawî: holhchifo
Çînî:
Kantonî: 名 (meng^4-2), 名字 (ming⁴ zi⁶), 名稱 (ming⁴ cing¹)

Dunganî: минзы (minzɨ)

Ganî: 名字 ('miang⁴ ci⁵)

Hakkayî: 名仔 (miàng-é), 名字 (miàng-sṳ)

Mandarînî: 名 → zh (míng), 名字 → zh (míngzi), 名稱 → zh (míngchēng)

Min dongî: 名 (miàng)

Minnanî: 名 → zh-min-nan (miâ), 名字 → zh-min-nan (miâ-jī, miâ-lī), 名稱 → zh-min-nan (miâ-chheng)

Wuyî: 名
Çîrîkawayî: -́zhii
Çukçî: нынны (nynny)
Çuvaşî: ят (jat)
Çûkî: it
Dalmatî: naun n, naum n
Danmarkî: navn → da nt
Divehî: ނަން‎ (nan̊)
Dolganî: аат
Elfdalî: nammen nt
Endonezyayî: nama → id
Erebî: اِسْم‎ → ar n (ism), أَسْمَاء‎ → ar n pj (ʾasmāʾ)
Erebiya qibrisî: ism‎ n

Erebiya misrî: اسم‎ n (esm)

Erebiya misrî: اسم‎ n (isim)

Erebiya fasî: اسمية‎ m (smiyya), اسم‎ n (sem)

Erebiya tunusî: اِسْمْ‎ n (ʾism)
Ermenî: անուն → hy (anun)
Erzayî: лем (lem)
Esperantoyî: nomo → eo
Estonî: nimi → et
Evenî: гэрбэ (gərʙə)
Evenkî: гэрби (gərbi)
Extremaduranî: nombri
Farefareyî: yʋ'ʋrɛ
Farisiya kevn: nāman
Farisî: نام‎ → fa (nâm), اسم‎ → fa (esm)
Fatalukuyî: nee
Ferî: navn → fo nt
Fînî: nimi → fi, nimitys → fi
Fransiya kevn: num n
Fransî: nom → fr n
Fransiya navîn: nom n

Fransiya kevn: nom n
Friyolî: non
Frîsiya bakur: noome n; nööm n
Frîsiya saterlandî: Noome
Frîsî: namme → fy g
Gaelîka skotî: ainm n
Galîsî: nome → gl n
Garoyî: বিমুং (bimuŋ)
Gotî: 𐌽𐌰𐌼𐍉 nt (namō)
Gujaratî: નામ → gu n (nām)
Gurcî: სახელი (saxeli), სახელწოდება (saxelc̣odeba), დასახელება (dasaxeleba)
Guwaranî: téra
Haîtî: non
Hawayî: inoa
Hawsayî: suna → ha
Higaononî: ngadan
Hindî: नाम → hi n (nām), इस्म → hi n (ism)
Hîlîgaynonî: ngalan
Hîtîtî: 𒆷𒀀𒈠𒀭 nt (lāman)
Hmongî: lub npe
Holendî: naam → nl n
Isanî: ซื่อ
Iştihardî: نومَ‎ (nōma)
Îbanagî: ngagan
Îbranî: שֵׁם‎ n (shem)
Îdoyî: nomo → io
Îlokanoyî: nagan
Îngilîziya kevn: nama n
Îngilîziya navîn: name
Îngilîzî: name → en
Îngriyî: nimi, imi
Îngûşî: цӏи (c̣i)
Înterlîngua: nomine
Îranunî: ngaran
Îrlendî: ainm → ga n
Îrlendiya kevn: ainmm nt

Îrlendiya prîmîtîv: ᚐᚅᚋ nt (anm)
Îsnagî: ngaxan
Îstriyotî: non, nom
Îstro-romanyayî: nome
Îtalî: nome → it n
Îzlendî: nafn → is nt
Japonî: 名前 → ja (なまえ, namae), 名 → ja (な, na), お名前 → ja (おなまえ, o-namae), ご芳名 → ja (ごほうめい, go-hōmei), 名称 → ja (めいしょう, meishō)
Javayiya kevn: ngaran
Javayî: aran, jeneng → jv
Kabardî: цӏэ (c̣ă)
Kalaşayî: نوم‎ (Latin: nom)
Kalmîkî: нерн (nern)
Kamkata-viriyî: nom
Kannadayî: ಹೆಸರು → kn (hesaru)
Kapampanganî: lagyu, lagiu
Karaçay-balkarî: ат
Karaxanîdî: ااتْ‎ (āt)
Karelî: nimi
Kaşûbî: miono nt
Katalanî: nom → ca n
Keçwayî: suti → qu, huti
Keşmîrî: ناو‎ (nāv)
Khalajî: ât
Kikaiyî: 名 (なー, nā)
Kirgizî: ат → ky (at), ысым → ky (ısım)
Kîkûyûyî: rĩĩtwa 5, rĩtwa 5
Kîngalî: නම (nama)
Komî-permyakî: ним (nim)
Komî-zîriyî: ним (nim)
Koreyiya navîn: 일홈〮
Koreyî: 이름 → ko (ireum), 성함 → ko (seongham), 명칭 → ko (myeongching)
Kornî: hanow n
Korsîkayî: nomu → co n
Kreyoliya morîtanî: non
Kunigamî: 名 (なー, nā)
Ladînî: inom, inuem
Ladînoyî: nombre n
Latgalî: vuords n
Latînî: nōmen → la nt
Latviyayî: vārds → lv n
Lawsî: ຊື່ (sư̄), ນາມ (nām)
Lezgînî: тӏвар (ṭvar)
Lîgûrî: nómme n, nomme
Lîtwanî: vardas → lt n
Lombardî: nomm
Lueyî: ᦋᦹᧈ (tsue¹)
Luhyayî: lisina
Luksembûrgî: Numm
Mòçenoyî: nu'm n
Maguindanaoyî: ngala
Makasaeyî: nai
Makasarî: areng
Makedonî: име nt (ime), назив n (naziv)
Malayalamî: പേര് → ml (pērŭ), നാമം → ml (nāmaṃ)
Malezî: nama → ms nt
Maltayî: isem n
Mançûyî: ᡤᡝᠪᡠ (gebu)
Manksî: ennym n
Mansakayî: aran
Mansî: нам (nam)
Maorî: ingoa → mi
Maranaoyî: ngaran
Maratî: नाव (nāv)
Mariya rojhilatî: лӱм
Masayî: enkarna m
Mayayiya yukatekî: kʼaabaʼ
Mecarî: név → hu
Misrî:

(rn)
Miyakoyî: 名 (なー, nā)
Mizoyî: hming
Mokşayî: лем (lem)
Mongolî:
Kirîlî: нэр → mn (ner)

Mongolî: ᠨᠡᠷ᠎ᠡ (ner-e)
Mwanî: zina
Nanayî: гэрбу
Napolîtanî: nomme
Navajoyî: -́zhiʼ, yízhí
Naxî: miq
Nepalî: नाम → ne (nām)
Ngarrindjerî: mitji
Nîvxî: ӄʼа (qʼa)
Norwecî:
Norweciya bokmålî: navn → no nt

Norweciya nînorskî: namn → nn nt
Ojibweyî: wiinzowin
Oki-no-erabu: 名 (なー, nā)
Okînawanî: 名 (なー, nā)
Oksîtanî: nom → oc n
Oriyayî: ନାମ → or (namô)
Oromoyî: maqaa → om
Osetî: ном (nom)
Osmanî: آد‎ (ad)
Oygurî: ئات‎ → ug (at), ئىسىم‎ → ug (isim)
Ozbekî: ism → uz, nom → uz, ot → uz
Paîwanî: ngadan
Palî: nāma
Pangasînanî: ngaran
Papyamentoyî: nòmber
Peştûyî: نوم‎ → ps (nūm), اسم‎ → ps n (esm)
Piedmontîsî: nòm n
Pîpîlî: -tukay, -tucay
Pîttcantcatcarayî: ini
Polonî: imię → pl nt, nazwa → pl m
Portugalî: nome → pt n
Prasunî: nom
Puncabî: ਨਾਂ n (nā̃)
Qazaxî: есім (esım), ат → kk (at), аты-жөні (aty-jönı)
Qiptî: ⲣⲁⲛ (ran)
Rohingyayî: nam
Romagnolî: nóm n
Romancî: num n, nom n
Romanî: nav n
Romanyayî: nume → ro nt
Rusî: и́мя nt (ímja), назва́ние nt (nazvánije)
Rusînî: имня́ nt (ymnjá), ме́но nt (méno), име́но nt (yméno)
Sahoyî: migac
Samiya bakurî: namma
Samiya başûr: nomme
Samiya skoltî: nõmm
Samoayî: igoa
Sanskrîtî: नामन् → sa nt (nā́man)
Sardînî: nomene, nomini, numen, numene
Sebwanoyî: ngalan, pangalan
Sicîlî: nomu → scn n
Sidamoyî: suʼma
Sierra mîwokiya navendî: ˀoja·še-
Silesî: miano nt
Sindhî: نالو‎ → sd (nālō)
Sirananî: nen
Sirboxirwatî:
Kirîlî: и̏ме nt

Latînî: ȉme → sh nt
Skotî: name
Slaviya kevn:
Kirîlî: имѧ nt (imę)

Glagolîtîk: ⰹⰿⱔ nt (imę)
Slaviya rojavayî ya kevn: имѧ nt (imę)
Slovakî: meno → sk nt
Slovenî: ime → sl nt
Slovînsî: mjuono nt
Somalî: magac
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: mě nt

Sorbiya jorîn: mjeno → hsb nt, imje nt, mje nt
Sotoyiya başûr: lebitso → st
Spanî: nombre → es n
Sundanî: jenengan, nami
Swahîlî: jina → sw yj, majina → sw pj
Swêdî: namn → sv nt
Şanî: ၸိုဝ်ႈ (tsūe)
Şerpayî: མིང
Şîngazîcayî: dzina 5 an 6
Tabaruyî: ronga
Tabasaranî: ччвур (č̄vur)
Tacikî: ном → tg (nom), исм → tg (ism)
Tagalogî: ngalan → tl, pangalan → tl
Tahîtî: iʻoa
Tamîlî: பெயர் → ta (peyar)
Tarifitî: isem n
Tausugî: ngan
Tayî: ชื่อ → th (chʉ̂ʉ), นาม → th (naam)
Telûgûyî: పేరు → te (pēru), నామము → te (nāmamu)
Ternateyî: ronga
Teteriya krîmî: ad, isim
Teterî: исем → tt (isem), ат → tt (at)
Tetûmî: naran
Tidoreyî: ronga
Tigrînî: ስም (səm)
Tirkî: ad → tr, isim → tr
Tirkmenî: at → tk
Tîbetî: མིང (ming), མཚན (mtshan)
Tokpisinî: nem → tpi
Toku-no-şîmayî: 名 (なー, nā)
Tongî: hingoa
Toxarî A: ñom
Toxarî B: ñem
Tumbukayî: zina
Tuvalûyî: igoa
Tûpiya kevn: era
Tzotzîlî: biil
Udî: цӏи (c̣i)
Udmurtî: ним (nim)
Ugarîtî: 𐎌𐎎 (šm)
Umbriyî: 𐌍𐌖𐌌𐌄𐌌 (numem), 𐌍𐌏𐌌𐌄 (nome)
Urdûyî: نام‎ → ur n (nām), اسم‎ → ur n (ism)
Ûkraynî: ім'я́ nt (imʺjá), на́зва m (názva), найменува́ння nt (najmenuvánnja)
Venîsî: nome
Viyetnamî: tên → vi
Volapûkî: nem → vo
Votî: nimi
Waigalî: nām
Walonî: no → wa n
Waxiyî: nung
Weylsî: enw → cy
Wutunhuayî: minze
Ximêrî: ឈ្មោះ → km (chhmŏăh), នាម → km (néam)
Xosayî: ifani
Yaeyamayî: 名 (なー, nā)
Yagnobî: нум
Yakutî: аат (aat)
Yamanayî: wapus
Yidîşî: נאָמען‎ n (nomen)
Yogadî: ngagan
Yonagunî: 名 (なー, nā)
Yoronî: 名 (なー, nā)
Yorubayî: orukọ
Yupîkiya navendî: ateq
Yûnanî: όνομα → el nt (ónoma)
Kevn: ὄνομα nt (ónoma)
Zêlandî: naem n
Zhuangî: mingzcih, mingzcoh, coh
Zimanê destan ê emerîkî: H@RadialFinger-H@CenterChesthigh Contact Contact
Zuluyî: igama → zu 5 an 6, ibizo → zu 5 an 6

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.

Navdêr 2

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	nav	nav
Îzafe	nava	navên
Çemandî	navê	navan
Nîşandera çemandî	wê navê	wan navan
Bangkirin	navê	navino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	navek	navin
Îzafe	naveke	navine
Çemandî	navekê	navinan

nava avahiyekî

nav mê

hindir, merkez, navend, nîvek, navber, daxil, beyn, navbeyn, di nav de, li gel, pê re
li nav malê

di nav me de.

di nav kaxezê re.

ji nav wan kesan.
- Li nav narê, evê pêtê,
  Li ser sêlê xewa kê tê,
  Ecel gurg e yeqîn kê tê,
  Te ne fikr e û ne ew kar e... — (Feqiyê Teyran: Rabe dilo, dilo rabe!)

Herwiha

nêv
naw
nêw
na (2)

Jê

Etîmolojî

Hevreha soranî ناو‎ (naw), farisî ناف‎ (naf) (navik), farisiya navîn 𐭭𐭠𐭯𐭪‎‎ (nāfag, nafeg: navik)... sanskrîtî नभ्य (nábhya) û नाभि (nā́bhi)... latviyayî naba... almanî Nabe, Nabel, holendî naaf, îngilîzî nave, navel, swêdî nav, navel, danmarkî nav navle... ermenî անիւ (aniw)... yûnaniya kevn ὀμφαλός (omphalós)... latînî umbilīcus, fransî nombril, ombilic, îtalî ombelico, portugalî umbigo, spanî ombligo... hemû ji proto-hindûewropî *h₃nobʰilos ji *h₃nebʰ- (nav, nîve; navik).

Binêre herwiha: hinav, navik.

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Pokorny, Julius, Ferhenga etîmolojî ya hindûewropî ["Indogermanisches etymologisches Wörterbuch (bi almanî)"], Bern, 1959
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em