Tan

Tan yw an oksyjennans uskis a dhevnydh (an keunys) y'n argerdh kymyk mesthermek a loskvan hag a wra dyllo tommder, golow hag askorrasow dasoberyans dyffrans. Tomm yw tan awos an omdreylyans a'n kolm dewblek gwann a oksyjen molekulek dhe'n kreffa kolmow y'n askorrasow loskvan a dhowr ha karbon dioksid dhe dhyllo nerth. Orth unn poynt y'n dasoberyans loskvan, henwys an poynt enowians, flammow yw askorrys. Flamm yw an rann weladow a'n tan hag yw, dre vras, karbon dioksid, ethen dowr, oksyjen ha nitrojen. Tan a yll bos gwrys yn lies fordh, y'ga mysk rutya gwelynni war-barth, usya kelester ha dur po usya tanbrennyer.

Argerdh posek yw tan a nas kevreythyow ekologiethel a-dro dhe'n bys. An effeythyow posedhek a dan a yssyns kentrynna tevyans ha gwitha kevreythyow ekologiethel dyffrans. An effeythyow negedhek a yssyns peryll dhe vewnans ha kerth, defolyans an ayrgylgh ha defolyans an dowr. Tanyow koswik yw pur dhregynnus ha gallos distrui ranndir bras yn mynysennow. Pub bledhen y hwra tus merwel dre dan dre wall.

Tan re beu usys gans tus yn devosow, yn ammeth rag klerhe tir, yn kegina, rag dinythi tommder ha golow, rag sinella, rag rakherdhyans, teudhi, gevelya, leski atal, korflosk hag avel arv. Yma dustuni bos possybyl tan dhe vos usys yn gis rewlys nans yw unn milvil bledhen, mes dres lycklod hemma a dhallathas nans yw a-dro dhe 400,000 vledhen.

Yma'n erthygel ma owth usya an Furv Skrifys Savonek a-barth Kernowek kres.

Onan a'n kans erthygel posekka war Wikipedya yw an erthygel ma.