Biologie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Biologie is lètterlek de lier vaan de levende natuur. Daomèt oondersjeit zie ziech vaan de natuurkunde, die ziech mèt de levenloze natuur bezeghèlt (in de 19e iew had biologie 'n gans aander beteikenis, naomelek: de köns um iemes' wèl bis 't zijnt te oonderwèrpe). De biologie oonderzeuk alles wat te make heet mèt organisme en häör wisselwèrking mèt de Eerd. Daobij oondersjeit me drei hoofniveaus: de microbiologie, die geit euver de celstructure en de biochemie, mie in 't bezunder euver 't DNA, de meso-biologie, euver individueel soorte of euver orgaanwèrking, en de macrobiologie, euver populaties en 't miljeu.

De biologie deilt de organismes in veer rieker en drei domeine op:

Riek vaan de plante (zuug plantkunde)
Riek vaan de sjummels
Riek vaan de bieste
Riek vaan de bacterië
Domein vaan de Archaea
Domein vaan de Bacteria
Domein vaan de Eukarya

Es rescategorie kint me nog:

Virusse

Virusse stoon tösse levende en doej materie in. De vraog of virusse leve is veural filosofisch. 't Is neet (mie) gebrukelek de virusse 'n eige riek te geve.

De rieke vaan de diere, plante, sjummels en protiste vörme same 't domein vaan de Eukaryote, de bacterieë en de archeeë zien de Prokaryote.