inuitt
Flagget til den canadiske provinsen Nunavut. Det er der inuittane tradisjonelt har budd. Nunavut fekk sjølvstyre i 1999. Den raude figuren førestiller steinar, som er stabla oppå kvarandre, for å hjelpe folk å finne vegen.
Inuittar i dag
Nesten alle inuittar bur i byar og tettstader på Grønland, i Canada og i staten Alaska i USA.
Det bur flest inuittar i Canada, der dei i 2016 var rundt 65 000. Mange av dei bur i Nunavut, som er eit område inuittane styrer sjølv.
På Grønland er 90 prosent av befolkninga, på 50 000, inuittar. I tillegg bur det nokre tusen inuittar i Alaska og i Danmark.
Organisasjonen Inuit Circumpolar Council jobbar med rettigheiter for inuittar. Han blei starta av inuittar frå Grønland, Canada og USA i 1977.
Historie
Ein inuitt står med ein slede utanfor igloen sin. Biletet er teke på Bafflin-øya i Canada, tidleg på 1900-talet.
Inuittene var i opphavleg nomadar, som levde i små samfunn. For rundt 1000 år sidan kom thulefolket til Grønland. Dagens inuittar er etterkommarar etter thulefolket, som budde dei same stadene som det bur inuittar i dag.
Inuittane budde ofte langs fjordar og ved havet.
Nokre stader budde inuittane i igloar, som er vinterhus laga av snø. Andre stader bygde dei hus av kvalbein og stein.
Inuittane laga hundesledar for å komme seg over isen. I sjøen brukte dei kajakkar, som var laga av tre og selskinn.
Frå slutten av 900-talet kom det folk frå Noreg og Island for å bu på Grønland. Frå slutten av 1200-talet var Grønland ein periode styrt av den norske kongen.
På 1700-talet blei mange av områda der inuittane budde koloniserte av land i Europa. Det forandra levemåten til mange av urfolket. Grønland blei kolonisert av Danmark på slutten av 1700-talet.
Mange stader fekk ikkje barna lære sitt eige morsmål på skulen. Etter kvart mista inuittane òg område der dei hadde drive jakt og fiske i mange hundre år.
1900-talet
På 1900-talet blei områda inuittane budde i, gjort til delar av landa Canada, USA og Danmark. Då måtte inuittane kjempe, for å få like rettar som dei andre statsborgarane i desse landa.
Inuittar på Grønland fekk mellom anna rett til å styre Grønland sjølv i 1953. Men dei blei ikkje heilt sjølvstendige frå Danmark. Danmark styrer mellom anna utanrikspolitikken deira.
I 1999 fekk inuittane i Canada sjølvstyre over eit stort område som heiter Nunavut. I Alaska òg har fleire inuittsamfunn fått auka råderett over områda der dei alltid har budd.
