Bozkır Atlı Göçebe kültürün bir parçası olan Türklerin kullandıkları diller hakkında, günümüze ka... more Bozkır Atlı Göçebe kültürün bir parçası olan Türklerin kullandıkları diller hakkında, günümüze kadar yapılan çalışmalarda seyahatnamelerden çok fazla yararlanılmamıştır. Hâlbuki farklı seyyahların, Türklerin konuştukları diller hakkında kayda geçtiği önemli unsurlar vardır. Özellikle de Türkçenin daha hızlı bir biçimde yaygınlık kazanmaya başladığı IX. yüzyıldan sonra diğer toplumların da Türkçeye bakışı değişmeye başlamıştır ve bu algısal değişim seyahatnameler aracılığıyla da belirlenebilmektedir. Bu makalenin amacı, seyahatnamelerde geçen Türklerin dili hakkındaki görüşleri tespit etmek ve bu tespitler hakkında yorumlar yapmaktır. Çalışmamızda Arap seyyahlardan İbn Havkal’ın, İstahri’nin, İbn Fadlan’ın, Gırnati’nin, İbni Battuta’nın yanı sıra Fransız seyyah Wilhelm Rubruk’un, Venedikli seyyahlar Ricoldus De Monte Crucis’in ve Josaphat Barbaro’nun, İtalyan seyyah Johann de Plano Carpini’nin, İspanyol seyyah Ruy Gonzâles de Clavijo’nun ve Rus seyyah Afanasiy Nikitin’in seyahatnamelerinden yararlanılmıştır. İncelenen seyahatnamelerden yola çıkılarak seyyahların genelde hangi Türkçe kelimeler üzerinde durdukları ve bu kelimelerin genelde hangi toplumsal yapıları yansıttığı açıklanmaya çalışılmıştır. Seyyahların dikkat çektiği bu kelimeler ayrıca, Türklere dışarıdan bakan ve başka kültürel yapıların ürünü olan seyyahların Türklere karşı olan algılarını da ortaya koymaktadır; dolayısıyla çalışmada bu algı üzerinde de bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.
“Beden”e dair yapılan tarihsel çalışmaların çok azında seyahatnameler kaynak olarak kullanılmıştı... more “Beden”e dair yapılan tarihsel çalışmaların çok azında seyahatnameler kaynak olarak kullanılmıştır. Bunun birinci nedeni; Avrupa’da, seyahatnamelere benzer eserlerin ancak ortaçağda yazılmaya başlanmasıdır. İkinci neden ise; seyahatnamelere olan güvensizliktir ki bunun da nedeni seyahatnamelerin hem kurguyu hem de gerçeği bir arada taşıyabilme özelliğidir. Bu nedenle araştırmacılar, çoğu seyahatname çalışmasında, kurguyu bir kenara iterek gerçeği yakalama tuzağına düşerler. Aslında seyahatnamedeki kurgusal olanın da, yazıldığı dönemdeki söylemi bize taşıdığı için, gerçekle birebir olduğunu göz ardı ederler. Hâlbuki Avrupa merkezli bakışın dışına çıkıldığında ve seyahatnamelere bütüncül bakıldığında; Doğulu seyyahların, çok erken tarihlerde, “beden” hakkında oldukça farklı bir dünyayı araladıklarını kolayca fark edebiliriz. Bu makalenin amacı da Arap seyyahlar tarafından yazılmış seyahatnamelerden yararlanarak IX. ve X. yüzyılda, Doğu’daki “beden algısı”nın kapısını aralamak ve beden tarihi çalışmalarına katkı sunmaktır. İşte bu düşünceden yola çıkarak makalemizde; IX. ve X. yüzyıllarda yaşamış olan Müslüman seyyah ve coğrafyacılardan Ya’kubî’nin, İbn Hurdazbih’nin, Süleyman el-Tâcir’in, Ebû Zeyd el-Hasan b. Yezid el-Sirûfî’nin ve İbn Havkal’ın seyahatnamelerinden yararlanarak bu dönemlerdeki “beden”e bakışı ele aldık. Özellikle de beden ve iktidar arasındaki bağlantının XVIII. yüzyıldan sonra değil, daha eski tarihler olan IX. ve X. yüzyıllarda da karmaşık bir ilişkiler ağına sahip olduğunu gösterdik.
Turk edebiyatinin saygin kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en onemli eserlerinden birisi de ... more Turk edebiyatinin saygin kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en onemli eserlerinden birisi de Murtaza’dir. Eser, edebiyatcilar tarafindan yapilan bircok calismada incelendigi gibi hukukcular, sosyologlar ve iktisatcilar tarafindan da kendi disiplinleri yonunden ayrintili olarak ele alinmistir. Bunun en onemli nedeni, bircok yazar ve elestirmen tarafindan da ifade edildigi gibi, bir mahalle bekcisinden hareketle kurgulanan Murtaza tipinin hem Turk edebiyati hem de dunya edebiyati icin ozgun bir tip olmasidir. Bu ozgunlugu saglayan en onemli etken ise Orhan Kemal’in Murtaza tipini 1940’li yillarin Turkiye’sindeki iktidar ve ozne iliskilerinin bir sonucu olarak yaratmis olmasinda yatmaktadir. Dolayisiyla eserdeki iktidar ve ozne iliskileri unlu dusunur Michel Foucault’un sorunsallastirdigi iktidar ve ozne kavramlariyla birlikte ele alinmis, boylece sosyal bilimler tarafindan yogun olarak incelenmis bu eserin ve eserdeki ozgun Murtaza tipinin toplumsal ve felsefi baglari derin yapida...
Katun Nehri, Sibirya'daki Altay Dağları'nın bozkırlarından çıkar. Ob Nehri'nin ana kollarından bi... more Katun Nehri, Sibirya'daki Altay Dağları'nın bozkırlarından çıkar. Ob Nehri'nin ana kollarından biri olan Katun, yerli Altaylıların kültürünün merkezi olarak kabul edilir. Önemli kültürel bölgelerin büyük bir bölümünü içeren Katun vadisi, Neolitik dönemin ve Rusya'daki erken dönem insan yerleşimlerinin bir kısmının tarihlendirildiği bir alandır. Günümüzde Altaylılar hala nehri ve havza boyunca yayılan pınarları onurlandıran geleneksel törenlere uymakta ve arazilerin ve su kaynaklarının yönetiminde geleneksel ekolojik bilgiyi kullanmaktadır. Rus ve uluslararası bilim insanları, Altay dağlarını; bitki çeşitliliğinin ve endemik türlerin çok sayıda olduğu, kar leoparı gibi nesli tükenmekte olan türlerin yaşam alanlarını kapsayan önemli bir bölge olarak tanımlamaktadırlar. Katun Nehri'nin kendisi; tehdit altındaki türleri, nesli tükenmekte olan balıkları ve yüksek oranda endemik türleri barındırır ve onun kolları sıra dışı, yüksek endemizm oranıyla karakterize edilen Moğol ihtiyofauna bölgesidir. Aynı bölgeler Altay insanları için özel ya da kutsal olarak kabul edilir ve Batılı bilim insanları tarafından da korunması çok önemli olan bir bölge olarak tanınır. Perestroyka dönemi boyunca Katun'da bir hidroelektrik baraj inşa edilecekti. Yüzyılın projesi için eski Sovyet planının bir eseri olan bu büyük baraj önemli tarımsal, ekolojik, eğlencelik ve kültürel kaynakları tahrip ederdi. Yerli Altay halkı kutsal ve kültürel alanlarının çoğunu kaybederdi. Katun barajı projesi; yerli halkı, tanınmış Sibiryalı yazarları ve uluslararası toplulukları meşgul ederek Rus toplumu üzerinde kalıcı etki bırakan etkili protestodaki bilim insanlarını birleştirdi. Protestonun büyüklüğü Altay Dağları bölgesinin tüm Rusya için önemini göstermektedir. Yerli Altaylıların aktif olarak katılımı; anayurtlarının çevresel, kültürel ve dini değerlerini olumsuz etkileyen politik kararlara karşı hareket geçme konusundaki geleneksel isteklerini yansıtıyordu. Onların katılımı, Rusya'daki yerli halklar için, daha büyük bir saygıyı ve özyönetimi vurgulayan perestroyka altındaki farklılığın yeni dalgasını yansıtmaktadır.
ÖZ: 1919 yılında doğan İngiliz antropolog ve tarihçi Jack Goody, tüm dünyada disiplinlerarası çal... more ÖZ: 1919 yılında doğan İngiliz antropolog ve tarihçi Jack Goody, tüm dünyada disiplinlerarası çalışan bir bilim insanı olarak bilinmektedir. Bu nedenle, onun çalışmaları kültürel sosyoloji ve tarih gibi sosyal bilimlerin birçok farklı alanında oldukça etkili olmuştur. Onun birçok çalışması arasında, Afrika'daki Gana'nın kuzeyinde yaşayan ve LoDagaa olarak isimlendirilen topluluğun arasından derlediği Bagre miti ve bu mit üzerine yaptığı çalışmalar folklorcular ve antropologlar için oldukça büyük önem taşımaktadır. O, yıllarca bu mit üzerine sürdürdüğü çalışmalarla birlikte; mit, efsane, destan ve masal türlerine dair 'yerleşik bakış açıları'nı sorgulayarak derinleştirmiş ve bu türlerin yapısı üzerine yeni yaklaşımlar ortaya koymaya çalışmıştır. İlk olarak, sözlü kültürden yazılı kültüre geçişin insan bilincini ve anlatıları nasıl değiştirdiğini sorgulayan Goody, yazının gelişiminin insan bilincini radikal bir biçimde nasıl değiştirdiğini vurgulayarak ayrıca bu olayın sözlü anlatıların yapısının değişiminde önemli bir rol oynadığını iddia etmiştir. Bütün bunlarla birlikte; sözlü anlatılarda bireysel yaratıcılığı, çeşitliliği ve bu çeşitlilikten kaynaklı olarak da anlatıların analizlerinin zorluğunu belirterek folklor çalışmalarına önemli bir katkıda bulunmuştur. Tüm bu gelişmelerden kaynaklı olarak, onun sözel anlatılar üzerine olan çalışmalarının özellikle folklorcular için çok önemli olduğu açıktır. Bu nedenle, çalışmamızda, onun mit, efsane, destan ve masal türleri üzerine düşünceleri tüm yönleriyle incelenecek ve Goody'nin sözlü gelenek adını verdiği lecto-oral terimi hakkında detaylı bilgi verilecektir. ABSTRACT: Jack Goody, who was born in 1919, the British anthropologist and historian, is acknowledged as a scientist working interdisciplinary in the world. Therefore, his studies have been influential a wide range of different areas of social scientific fields such as cultural sociology and history. Among his numerous works, the studies of the Bagre myth that were collected among the LoDagaa who live in northern Ghana are very important for folklorists and anthropologists. In these studies in which he had working for years, he put forth new interpretations on nature of myths, legends, epics and folktales. Firstly, he examined how the transition from orality to literacy culture influenced narratives and changed human consciousness. He claimed that the development of writing caused radical changes in human consciousness and this event played important role on change of oral narratives structre. Besides, he contribution to folklore studies as stressing the individual creation, variability, and the fundamental difficulty of analysis in oral narratives. For all these reasons, his studies on oral narratives are very significant for folklorists. In this article, his ideas on myth, legend, * Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Doktora Programı Öğrencisi/İstanbul
Bozkır Atlı Göçebe kültürün bir parçası olan Türklerin kullandıkları diller hakkında, günümüze ka... more Bozkır Atlı Göçebe kültürün bir parçası olan Türklerin kullandıkları diller hakkında, günümüze kadar yapılan çalışmalarda seyahatnamelerden çok fazla yararlanılmamıştır. Hâlbuki farklı seyyahların, Türklerin konuştukları diller hakkında kayda geçtiği önemli unsurlar vardır. Özellikle de Türkçenin daha hızlı bir biçimde yaygınlık kazanmaya başladığı IX. yüzyıldan sonra diğer toplumların da Türkçeye bakışı değişmeye başlamıştır ve bu algısal değişim seyahatnameler aracılığıyla da belirlenebilmektedir. Bu makalenin amacı, seyahatnamelerde geçen Türklerin dili hakkındaki görüşleri tespit etmek ve bu tespitler hakkında yorumlar yapmaktır. Çalışmamızda Arap seyyahlardan İbn Havkal’ın, İstahri’nin, İbn Fadlan’ın, Gırnati’nin, İbni Battuta’nın yanı sıra Fransız seyyah Wilhelm Rubruk’un, Venedikli seyyahlar Ricoldus De Monte Crucis’in ve Josaphat Barbaro’nun, İtalyan seyyah Johann de Plano Carpini’nin, İspanyol seyyah Ruy Gonzâles de Clavijo’nun ve Rus seyyah Afanasiy Nikitin’in seyahatnamelerinden yararlanılmıştır. İncelenen seyahatnamelerden yola çıkılarak seyyahların genelde hangi Türkçe kelimeler üzerinde durdukları ve bu kelimelerin genelde hangi toplumsal yapıları yansıttığı açıklanmaya çalışılmıştır. Seyyahların dikkat çektiği bu kelimeler ayrıca, Türklere dışarıdan bakan ve başka kültürel yapıların ürünü olan seyyahların Türklere karşı olan algılarını da ortaya koymaktadır; dolayısıyla çalışmada bu algı üzerinde de bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır.
“Beden”e dair yapılan tarihsel çalışmaların çok azında seyahatnameler kaynak olarak kullanılmıştı... more “Beden”e dair yapılan tarihsel çalışmaların çok azında seyahatnameler kaynak olarak kullanılmıştır. Bunun birinci nedeni; Avrupa’da, seyahatnamelere benzer eserlerin ancak ortaçağda yazılmaya başlanmasıdır. İkinci neden ise; seyahatnamelere olan güvensizliktir ki bunun da nedeni seyahatnamelerin hem kurguyu hem de gerçeği bir arada taşıyabilme özelliğidir. Bu nedenle araştırmacılar, çoğu seyahatname çalışmasında, kurguyu bir kenara iterek gerçeği yakalama tuzağına düşerler. Aslında seyahatnamedeki kurgusal olanın da, yazıldığı dönemdeki söylemi bize taşıdığı için, gerçekle birebir olduğunu göz ardı ederler. Hâlbuki Avrupa merkezli bakışın dışına çıkıldığında ve seyahatnamelere bütüncül bakıldığında; Doğulu seyyahların, çok erken tarihlerde, “beden” hakkında oldukça farklı bir dünyayı araladıklarını kolayca fark edebiliriz. Bu makalenin amacı da Arap seyyahlar tarafından yazılmış seyahatnamelerden yararlanarak IX. ve X. yüzyılda, Doğu’daki “beden algısı”nın kapısını aralamak ve beden tarihi çalışmalarına katkı sunmaktır. İşte bu düşünceden yola çıkarak makalemizde; IX. ve X. yüzyıllarda yaşamış olan Müslüman seyyah ve coğrafyacılardan Ya’kubî’nin, İbn Hurdazbih’nin, Süleyman el-Tâcir’in, Ebû Zeyd el-Hasan b. Yezid el-Sirûfî’nin ve İbn Havkal’ın seyahatnamelerinden yararlanarak bu dönemlerdeki “beden”e bakışı ele aldık. Özellikle de beden ve iktidar arasındaki bağlantının XVIII. yüzyıldan sonra değil, daha eski tarihler olan IX. ve X. yüzyıllarda da karmaşık bir ilişkiler ağına sahip olduğunu gösterdik.
Turk edebiyatinin saygin kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en onemli eserlerinden birisi de ... more Turk edebiyatinin saygin kalemlerinden biri olan Orhan Kemal’in en onemli eserlerinden birisi de Murtaza’dir. Eser, edebiyatcilar tarafindan yapilan bircok calismada incelendigi gibi hukukcular, sosyologlar ve iktisatcilar tarafindan da kendi disiplinleri yonunden ayrintili olarak ele alinmistir. Bunun en onemli nedeni, bircok yazar ve elestirmen tarafindan da ifade edildigi gibi, bir mahalle bekcisinden hareketle kurgulanan Murtaza tipinin hem Turk edebiyati hem de dunya edebiyati icin ozgun bir tip olmasidir. Bu ozgunlugu saglayan en onemli etken ise Orhan Kemal’in Murtaza tipini 1940’li yillarin Turkiye’sindeki iktidar ve ozne iliskilerinin bir sonucu olarak yaratmis olmasinda yatmaktadir. Dolayisiyla eserdeki iktidar ve ozne iliskileri unlu dusunur Michel Foucault’un sorunsallastirdigi iktidar ve ozne kavramlariyla birlikte ele alinmis, boylece sosyal bilimler tarafindan yogun olarak incelenmis bu eserin ve eserdeki ozgun Murtaza tipinin toplumsal ve felsefi baglari derin yapida...
Katun Nehri, Sibirya'daki Altay Dağları'nın bozkırlarından çıkar. Ob Nehri'nin ana kollarından bi... more Katun Nehri, Sibirya'daki Altay Dağları'nın bozkırlarından çıkar. Ob Nehri'nin ana kollarından biri olan Katun, yerli Altaylıların kültürünün merkezi olarak kabul edilir. Önemli kültürel bölgelerin büyük bir bölümünü içeren Katun vadisi, Neolitik dönemin ve Rusya'daki erken dönem insan yerleşimlerinin bir kısmının tarihlendirildiği bir alandır. Günümüzde Altaylılar hala nehri ve havza boyunca yayılan pınarları onurlandıran geleneksel törenlere uymakta ve arazilerin ve su kaynaklarının yönetiminde geleneksel ekolojik bilgiyi kullanmaktadır. Rus ve uluslararası bilim insanları, Altay dağlarını; bitki çeşitliliğinin ve endemik türlerin çok sayıda olduğu, kar leoparı gibi nesli tükenmekte olan türlerin yaşam alanlarını kapsayan önemli bir bölge olarak tanımlamaktadırlar. Katun Nehri'nin kendisi; tehdit altındaki türleri, nesli tükenmekte olan balıkları ve yüksek oranda endemik türleri barındırır ve onun kolları sıra dışı, yüksek endemizm oranıyla karakterize edilen Moğol ihtiyofauna bölgesidir. Aynı bölgeler Altay insanları için özel ya da kutsal olarak kabul edilir ve Batılı bilim insanları tarafından da korunması çok önemli olan bir bölge olarak tanınır. Perestroyka dönemi boyunca Katun'da bir hidroelektrik baraj inşa edilecekti. Yüzyılın projesi için eski Sovyet planının bir eseri olan bu büyük baraj önemli tarımsal, ekolojik, eğlencelik ve kültürel kaynakları tahrip ederdi. Yerli Altay halkı kutsal ve kültürel alanlarının çoğunu kaybederdi. Katun barajı projesi; yerli halkı, tanınmış Sibiryalı yazarları ve uluslararası toplulukları meşgul ederek Rus toplumu üzerinde kalıcı etki bırakan etkili protestodaki bilim insanlarını birleştirdi. Protestonun büyüklüğü Altay Dağları bölgesinin tüm Rusya için önemini göstermektedir. Yerli Altaylıların aktif olarak katılımı; anayurtlarının çevresel, kültürel ve dini değerlerini olumsuz etkileyen politik kararlara karşı hareket geçme konusundaki geleneksel isteklerini yansıtıyordu. Onların katılımı, Rusya'daki yerli halklar için, daha büyük bir saygıyı ve özyönetimi vurgulayan perestroyka altındaki farklılığın yeni dalgasını yansıtmaktadır.
ÖZ: 1919 yılında doğan İngiliz antropolog ve tarihçi Jack Goody, tüm dünyada disiplinlerarası çal... more ÖZ: 1919 yılında doğan İngiliz antropolog ve tarihçi Jack Goody, tüm dünyada disiplinlerarası çalışan bir bilim insanı olarak bilinmektedir. Bu nedenle, onun çalışmaları kültürel sosyoloji ve tarih gibi sosyal bilimlerin birçok farklı alanında oldukça etkili olmuştur. Onun birçok çalışması arasında, Afrika'daki Gana'nın kuzeyinde yaşayan ve LoDagaa olarak isimlendirilen topluluğun arasından derlediği Bagre miti ve bu mit üzerine yaptığı çalışmalar folklorcular ve antropologlar için oldukça büyük önem taşımaktadır. O, yıllarca bu mit üzerine sürdürdüğü çalışmalarla birlikte; mit, efsane, destan ve masal türlerine dair 'yerleşik bakış açıları'nı sorgulayarak derinleştirmiş ve bu türlerin yapısı üzerine yeni yaklaşımlar ortaya koymaya çalışmıştır. İlk olarak, sözlü kültürden yazılı kültüre geçişin insan bilincini ve anlatıları nasıl değiştirdiğini sorgulayan Goody, yazının gelişiminin insan bilincini radikal bir biçimde nasıl değiştirdiğini vurgulayarak ayrıca bu olayın sözlü anlatıların yapısının değişiminde önemli bir rol oynadığını iddia etmiştir. Bütün bunlarla birlikte; sözlü anlatılarda bireysel yaratıcılığı, çeşitliliği ve bu çeşitlilikten kaynaklı olarak da anlatıların analizlerinin zorluğunu belirterek folklor çalışmalarına önemli bir katkıda bulunmuştur. Tüm bu gelişmelerden kaynaklı olarak, onun sözel anlatılar üzerine olan çalışmalarının özellikle folklorcular için çok önemli olduğu açıktır. Bu nedenle, çalışmamızda, onun mit, efsane, destan ve masal türleri üzerine düşünceleri tüm yönleriyle incelenecek ve Goody'nin sözlü gelenek adını verdiği lecto-oral terimi hakkında detaylı bilgi verilecektir. ABSTRACT: Jack Goody, who was born in 1919, the British anthropologist and historian, is acknowledged as a scientist working interdisciplinary in the world. Therefore, his studies have been influential a wide range of different areas of social scientific fields such as cultural sociology and history. Among his numerous works, the studies of the Bagre myth that were collected among the LoDagaa who live in northern Ghana are very important for folklorists and anthropologists. In these studies in which he had working for years, he put forth new interpretations on nature of myths, legends, epics and folktales. Firstly, he examined how the transition from orality to literacy culture influenced narratives and changed human consciousness. He claimed that the development of writing caused radical changes in human consciousness and this event played important role on change of oral narratives structre. Besides, he contribution to folklore studies as stressing the individual creation, variability, and the fundamental difficulty of analysis in oral narratives. For all these reasons, his studies on oral narratives are very significant for folklorists. In this article, his ideas on myth, legend, * Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Doktora Programı Öğrencisi/İstanbul
Uploads
Papers by berkant örkün
yapılan çalışmalarda seyahatnamelerden çok fazla yararlanılmamıştır. Hâlbuki farklı seyyahların, Türklerin
konuştukları diller hakkında kayda geçtiği önemli unsurlar vardır. Özellikle de Türkçenin daha hızlı bir biçimde
yaygınlık kazanmaya başladığı IX. yüzyıldan sonra diğer toplumların da Türkçeye bakışı değişmeye
başlamıştır ve bu algısal değişim seyahatnameler aracılığıyla da belirlenebilmektedir. Bu makalenin amacı,
seyahatnamelerde geçen Türklerin dili hakkındaki görüşleri tespit etmek ve bu tespitler hakkında yorumlar
yapmaktır. Çalışmamızda Arap seyyahlardan İbn Havkal’ın, İstahri’nin, İbn Fadlan’ın, Gırnati’nin, İbni
Battuta’nın yanı sıra Fransız seyyah Wilhelm Rubruk’un, Venedikli seyyahlar Ricoldus De Monte Crucis’in
ve Josaphat Barbaro’nun, İtalyan seyyah Johann de Plano Carpini’nin, İspanyol seyyah Ruy Gonzâles de
Clavijo’nun ve Rus seyyah Afanasiy Nikitin’in seyahatnamelerinden yararlanılmıştır. İncelenen
seyahatnamelerden yola çıkılarak seyyahların genelde hangi Türkçe kelimeler üzerinde durdukları ve bu
kelimelerin genelde hangi toplumsal yapıları yansıttığı açıklanmaya çalışılmıştır. Seyyahların dikkat çektiği bu
kelimeler ayrıca, Türklere dışarıdan bakan ve başka kültürel yapıların ürünü olan seyyahların Türklere karşı
olan algılarını da ortaya koymaktadır; dolayısıyla çalışmada bu algı üzerinde de bir değerlendirme yapılmaya
çalışılmıştır.
yapılan çalışmalarda seyahatnamelerden çok fazla yararlanılmamıştır. Hâlbuki farklı seyyahların, Türklerin
konuştukları diller hakkında kayda geçtiği önemli unsurlar vardır. Özellikle de Türkçenin daha hızlı bir biçimde
yaygınlık kazanmaya başladığı IX. yüzyıldan sonra diğer toplumların da Türkçeye bakışı değişmeye
başlamıştır ve bu algısal değişim seyahatnameler aracılığıyla da belirlenebilmektedir. Bu makalenin amacı,
seyahatnamelerde geçen Türklerin dili hakkındaki görüşleri tespit etmek ve bu tespitler hakkında yorumlar
yapmaktır. Çalışmamızda Arap seyyahlardan İbn Havkal’ın, İstahri’nin, İbn Fadlan’ın, Gırnati’nin, İbni
Battuta’nın yanı sıra Fransız seyyah Wilhelm Rubruk’un, Venedikli seyyahlar Ricoldus De Monte Crucis’in
ve Josaphat Barbaro’nun, İtalyan seyyah Johann de Plano Carpini’nin, İspanyol seyyah Ruy Gonzâles de
Clavijo’nun ve Rus seyyah Afanasiy Nikitin’in seyahatnamelerinden yararlanılmıştır. İncelenen
seyahatnamelerden yola çıkılarak seyyahların genelde hangi Türkçe kelimeler üzerinde durdukları ve bu
kelimelerin genelde hangi toplumsal yapıları yansıttığı açıklanmaya çalışılmıştır. Seyyahların dikkat çektiği bu
kelimeler ayrıca, Türklere dışarıdan bakan ve başka kültürel yapıların ürünü olan seyyahların Türklere karşı
olan algılarını da ortaya koymaktadır; dolayısıyla çalışmada bu algı üzerinde de bir değerlendirme yapılmaya
çalışılmıştır.