Van’da dünyaya gelen Dürrî Ahmed Efendi, Vanlı Ebû Bekir
Vehbi Efendi’nin oğludur. Bir gözü âmâ o... more Van’da dünyaya gelen Dürrî Ahmed Efendi, Vanlı Ebû Bekir Vehbi Efendi’nin oğludur. Bir gözü âmâ olduğundan Yek- çeşm veya Kör ve ayrıca Vâfî lakaplarıyla da tanınır. Şiirlerinde Vâfî veya Dürrî mahlaslarını kullanmıştır. Kaynaklarda eğitimi hakkında bilgi yoktur. İstanbul’a geldikten sonra divan kalemi- ne girdi ve şair olması hasebiyle devlet adamlarının takdirini kazandı.
İranlı analistlerin yaşanan olaylara genel yaklaşımı, muhalif grupların; Hizbullah’ın zayıflaması... more İranlı analistlerin yaşanan olaylara genel yaklaşımı, muhalif grupların; Hizbullah’ın zayıflamasını, İran’ın içinde bulunduğu şartları ve Rusya’nın Ukrayna cephesinde yaşadığı sorunları yani bölgesel ve küresel jeopolitiği iyi okuyarak harekete geçtiği ancak bunu tek başlarına yapamayacakları minvalinde oldu. Gazete manşetleri ve haberlerinin aksine İranlı yorumcuların görüşü, Türkiye’nin olaylarda etkisinin olduğu yönündeydi.
Osmanli cografyasinda en cok okunan ve eseri yaygin olan sairlerin basinda gelen Hafiz-i Şirazi’n... more Osmanli cografyasinda en cok okunan ve eseri yaygin olan sairlerin basinda gelen Hafiz-i Şirazi’nin divani pek cok kez tercume ve serhedilmistir. Bu serhlerden bazilari butun divani kapsarken bazilari ise sadece bir gazel ve bir beyitle de sinirlidir. Genellikle tasavvufi bir yaklasimla serhedilmis olan Hafiz divaninin ilk gazeli 17. Yuzyil sairlerinden olan Cevri Efendi tarafindan yine tasavvufi serh gelenegine uygun olarak serhedilmistir. Bugune kadar sadece matbu nushasi olan eserin Cevri’ye ait olmadigi iddia edilmekteydi ama bizim ulasmis oldugumuz bir yazma nusha eserin Cevri’ye ait oldugunu ortaya koymaktadir.
Iranli devlet adami ve donemin Iran Kizilay baskanvekili olan Ali Asgar Hikmet 1951’de Turkiye’yi... more Iranli devlet adami ve donemin Iran Kizilay baskanvekili olan Ali Asgar Hikmet 1951’de Turkiye’yi ziyaret ederek Turk Kizilayi ile temaslarda bulunmustur. Hikmet, temaslari esnasinda yasadigi deneyimlerini Reh-âverd-i Hikmet adini verdigi hatiratinda anlatmistir. Makalede hatirattan yola cikarak donemin Turk Kizilayi’nin fiziki ve insani kapasitesi ortaya kondu. Metinde gecen onemli isimler ve Kizilay kurumlari ile ilgili detayli bilgiler sunuldu. Turk ve Iran Kizilay’larinin mukayesesine de imkan taniyan metin farkli bir acidan donemin insani yardim faaliyetlerini gormeye yarayacaktir.
Oz : Anadolu’nun Turkler tarafindan fethinden sonra olusan kultur ortaminda Arapca, Farsca ve Tur... more Oz : Anadolu’nun Turkler tarafindan fethinden sonra olusan kultur ortaminda Arapca, Farsca ve Turkce cesitli konularda manzum ve mensur eserler telif edilmistir. Anadolu Selcuklulari ve beylikler donemi yazilmis olan eserlerin tamami henuz ilmi kriterlere uygun olarak nesredilmemistir. Bu eserlerden biri olan Hâmusnâme dilin afetleri, yersiz ve zamansiz konusmanin zararlari, susmanin fazilet ve faideleri hakkinda kaleme alinmistir. Eserin muellifi hakkinda adindan baska bir bilgiye sahip degiliz. Metinden anladigimiza gore Erzincanlidir ve bir muddet yolu gurbete dusmustur. Cevresindeki insanlar hakkinda soyledigi bir soz yuzunden basina istemedigi olaylar gelmis ve bu olay uzerine boyle bir eseri yazmaya karar vermistir. Hâmusnâme mukaddime, hatime ve on hikâyeden olusmaktadir. Her hikâyede cesitli sebeplerle diline hâkim olamayan ve bunun neticesinde ya bulundugu makami veya kellesini kaybeden insanlar anlatilmaktadir. Biz makalede eserin kime ait oldugunu tartistiktan sonra kisac...
Sayın Şayegan zihninizde ölüm ile ilgili nasıl bir tasvir var? Ölümü düşünmek ne ölçüde korku, ıs... more Sayın Şayegan zihninizde ölüm ile ilgili nasıl bir tasvir var? Ölümü düşünmek ne ölçüde korku, ıstırap ve kalp çarpıntısına sebep oluyor?
Kur’ân-ı Kerîm’de A’râf Suresi 172. ayette yer alan “Ben sizin rabbiniz değil miyim?” sorusuna ru... more Kur’ân-ı Kerîm’de A’râf Suresi 172. ayette yer alan “Ben sizin rabbiniz değil miyim?” sorusuna ruhların “evet” cevabını verdiği meclisi anlatan “bezm-i elest” ifadesi tasavvuf edebiyatında geniş bir şekilde yer almaktadır. Allah Teâlâ ile kulları arasın- daki misak ve anlaşma aynı şekilde Yâsîn suresi 60 ve Mâide suresi 7. ayetlerde de yer almaktadır. Âyet-i Kerîme şöyledir: Hani Rabbin, Âdemoğullarından, onların sırtlarından (sulblerinden) zürriyetlerini çıkarıp kendilerini nefislerine karşı şahit tutmuş, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” de- mişti. Onlar da “Evet (Rabbimizsin), şahit olduk.” demiş- lerdi. (İşte bu şahitlendirme) kıyamet günü, “Bizim bundan haberimiz yoktu.” dememeniz içindi. (A‘râf, 7/172)
ürkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları çe... more ürkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları çevrilmiş olan İranlı düşünür Daryuş Şayegan Tahran’da annesi “Osmanlı Gürcü’sü” babası Tebriz Türk’ü varlıklı bir ailede dünyaya gelir. Ha- yatı hakkında alınan kararların çoğunda kendisinin bizzat etkisi olmamıştır. Ölümünden sonra bir kısmı yayımlanan hatıralarında bunu bizzat şöyle dile getirir.
Türkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları ç... more Türkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları çevrilmiş olan İranlı düşünür Daryuş Şayegan Tahran’da annesi “Osmanlı Gürcü’sü” babası Tebriz Türk’ü varlıklı bir ailede dünyaya gelir. Hayatı hakkında alınan kararların çoğunda kendisinin bizzat etkisi olmamıştır. Ölümünden sonra bir kısmı yayımlanan hatıralarında bunu bizzat şöyle dile getirir.
evginin şiddetli ve aşırı olma hâli olarak tanımlanan aşkın sözlüklerde sarmaşık anlamına gelen a... more evginin şiddetli ve aşırı olma hâli olarak tanımlanan aşkın sözlüklerde sarmaşık anlamına gelen aşeka kelimesi ile aynı kökten olduğu kaydedilmiştir. Buna göre nasıl sarmaşığın sardığı ağacın suyunu emerek onu zayıflatması söz konusu ise aşırı sevgi ve muhabbet de âşığı sarartıp zayıflamasına yol açmaktadır. İslam edebiyatında ilahi-beşerî/mecazi-hakiki olarak iki farklı aşk olduğu farz edilmiştir. İslam literatüründe özellikle tasavvufta geniş bir edebiyat oluşmuştur. Aşk edebî eserlerin ortaya konmasında oldukça merkezî bir konumda yer almış ve klasik dönem Türk ve Fars şairleri şiirlerinin büyük bir kısmını aşka ayırmışlardır. Bu şairler arasında ayrı bir yere sahip olan Hâfız-ı Şîrâzî'nin gazelleri aşkın özellikleri, âşık ve maşukun hâllerini anlatan beyitlerle doludur. Hâfız'ın divanında "aşk" kelimesi tarandığında bazen insan için dert, gam, yük, keder bazen de mutluluğa huzura erdiren bir vesile olarak zikredildiği görülür. Ancak çoğunlukla dert, keder, zorluk ve gam ile birlikte zikredilir aşk.
Yûnus Emre’nin Divan’ına nispetle daha az bilinen bir eser olan Risâletü’n-Nushiyye mesnevi nazım... more Yûnus Emre’nin Divan’ına nispetle daha az bilinen bir eser olan Risâletü’n-Nushiyye mesnevi nazım tarzı ile yazılmış ahlaki tasavvufi bir nasihatnamedir. Yûnus bu eserinde tasavvuf yolcusunun önüne hangi engellerin çıkabileceğini anlatır. Şiirsel yönü divanına nispetle daha azdır ama zaman zaman bazı beyitlerde ilahilerindeki şiir yoğunluğu hissedilir.
Şirazlı Sa’dî meşhur eserleri Gülistan ve Bostan’da toplumsal hayatta insana yol göstermek amacıy... more Şirazlı Sa’dî meşhur eserleri Gülistan ve Bostan’da toplumsal hayatta insana yol göstermek amacıyla muhtelif hikâye, anekdot, kıssa ve ibretli alıntı ve ikti- baslara ver verir. Mesnevi olarak telif ettiği Bostan’da adalet ve tedbir, ihsan, aşk, tevazu, rıza, kanaat, terbi- ye, şükür ve tövbeden bahsederek ahlaki özelliklere sahip kimselerin dünyada ve ahirette kazançlı çıka- caklarını; bu özelliklere sahip olmayan kimselerin ise dünyalarının da ahiretlerinin de ellerinden gidecekle- rini şiir yoluyla anlatmıştır.
Modern Tacik edebiyatının kurucusu olarak kabul edilen Sadreddin Aynî Buhara’da dünyaya gelmiştir... more Modern Tacik edebiyatının kurucusu olarak kabul edilen Sadreddin Aynî Buhara’da dünyaya gelmiştir. Tarih, edebiyat, dilbilim, şiir ve sosyal eleştiri alanlarında eserler vermiştir. Ortaya koyduğu eserlerle Tacikistan ve Özbekistan’daki edebi, sosyal ve kültürel ortamın değişiminde büyük katkısı olmuştur. Buhara’da çiftçilik yapan bir ailede dünyaya gelen Sadreddin Aynî Buhara’da başlangıçta eğitim gördüğü Mir Arab medresesi dışında Alim Cân, Bedel Bey , Hacı Zâhid, Kökeldaş ve Hüseyin Bay gibi medreselerde ilim tahsil etmiştir. Buhara’daki entelektüel ve edebi ortamlarda yeni düşüncelerle tanışmıştır. Ceditçi aydınlarla birlikte Maarif hareketini başlatan kişiler arasında bulunan Aynî, Buhara’da cedit usulle açılan ilk mektep açıldığında eksikliğini görerek bu mektepler için ders kitapları da kaleme almıştır. Sadreddin Aynî’nin düşünce dünyasını etkileyen önemli unsurlardan biri dünyanın dört bir yanında neşredilen gazetelerdi. Özellikle İsmail Gaspıralı’nın Kırım’da neşredilen Terc...
Eski Türk Edebiyatı Profesörü olarak uzun yıllar ders vermiş olan Ali Nihad Tarlan Farsçadan yapm... more Eski Türk Edebiyatı Profesörü olarak uzun yıllar ders vermiş olan Ali Nihad Tarlan Farsçadan yapmış olduğu çeviriler ile de tanınmaktadır. Farsçadan yapmış olduğu tercümeler arasından en önemlileri Nîzâmî, Fuzûlî, Yavuz Sultan Selim, Nef’î ve Pakistanlı şair Muhammed İkbal’den yaptığı tercümelerdir. Tarlan’ın İran ve Pakistan’da katıldığı kongrelerde Farsça yapmış olduğu konuşmalar ilgili ülkelerin dergilerinde yayımlanmıştır. Ali Nihad Tarlan’ın İran’da dergiler dışında müstakil kitap olarak yayımlanmış iki eseri bulunmaktadır. Bunlardan birincisi Mehmet Akif Ersoy hakkında hazırlamış olan eserin tercümesi diğeri ise Nâilî’nin hayatı, sanatı ve altı gazelinin şerhinden oluşan bir kitaptır.
Ali Nihad Tarlan’ın kaleme aldığı bu küçük kitap Hamîd Nutkî tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Tarlan eserin girişinde Nâilî’nin hayatına kısaca değindikten sonra Sebk-i Hindî adıyla meşhur Hind Üslûbu hakkında bilgiler vermiş ve Nâilî’nin şiirlerini mukayese edebilmek amacıyla bazı Sebk-i Hindî şairlerinin şiirlerinden örnekler vermiştir.
İki bölümden oluşan bu makalenin ilk bölümünde Ali Nihad Tarlan’ın Türkiye dışında Farsça olarak yayımlanan çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Nâilî hakkında İran’da Farsça olarak yayımlanmış ancak Türkçesi olmayan eser Türkçeye tercüme edilmiştir.
Kudretli şairler bir kelimeyi kullanırken o kelimeye yeni anlamlar yüklerler. Her ne kadar kendis... more Kudretli şairler bir kelimeyi kullanırken o kelimeye yeni anlamlar yüklerler. Her ne kadar kendisinden önce gelen şairler aynı kelimeyi onlarca farklı anlamda kullanmış olsalar dahi şairin kudreti kelimenin manasını hatta imlasını değiştirmeye bile yeter.
Van’da dünyaya gelen Dürrî Ahmed Efendi, Vanlı Ebû Bekir
Vehbi Efendi’nin oğludur. Bir gözü âmâ o... more Van’da dünyaya gelen Dürrî Ahmed Efendi, Vanlı Ebû Bekir Vehbi Efendi’nin oğludur. Bir gözü âmâ olduğundan Yek- çeşm veya Kör ve ayrıca Vâfî lakaplarıyla da tanınır. Şiirlerinde Vâfî veya Dürrî mahlaslarını kullanmıştır. Kaynaklarda eğitimi hakkında bilgi yoktur. İstanbul’a geldikten sonra divan kalemi- ne girdi ve şair olması hasebiyle devlet adamlarının takdirini kazandı.
İranlı analistlerin yaşanan olaylara genel yaklaşımı, muhalif grupların; Hizbullah’ın zayıflaması... more İranlı analistlerin yaşanan olaylara genel yaklaşımı, muhalif grupların; Hizbullah’ın zayıflamasını, İran’ın içinde bulunduğu şartları ve Rusya’nın Ukrayna cephesinde yaşadığı sorunları yani bölgesel ve küresel jeopolitiği iyi okuyarak harekete geçtiği ancak bunu tek başlarına yapamayacakları minvalinde oldu. Gazete manşetleri ve haberlerinin aksine İranlı yorumcuların görüşü, Türkiye’nin olaylarda etkisinin olduğu yönündeydi.
Osmanli cografyasinda en cok okunan ve eseri yaygin olan sairlerin basinda gelen Hafiz-i Şirazi’n... more Osmanli cografyasinda en cok okunan ve eseri yaygin olan sairlerin basinda gelen Hafiz-i Şirazi’nin divani pek cok kez tercume ve serhedilmistir. Bu serhlerden bazilari butun divani kapsarken bazilari ise sadece bir gazel ve bir beyitle de sinirlidir. Genellikle tasavvufi bir yaklasimla serhedilmis olan Hafiz divaninin ilk gazeli 17. Yuzyil sairlerinden olan Cevri Efendi tarafindan yine tasavvufi serh gelenegine uygun olarak serhedilmistir. Bugune kadar sadece matbu nushasi olan eserin Cevri’ye ait olmadigi iddia edilmekteydi ama bizim ulasmis oldugumuz bir yazma nusha eserin Cevri’ye ait oldugunu ortaya koymaktadir.
Iranli devlet adami ve donemin Iran Kizilay baskanvekili olan Ali Asgar Hikmet 1951’de Turkiye’yi... more Iranli devlet adami ve donemin Iran Kizilay baskanvekili olan Ali Asgar Hikmet 1951’de Turkiye’yi ziyaret ederek Turk Kizilayi ile temaslarda bulunmustur. Hikmet, temaslari esnasinda yasadigi deneyimlerini Reh-âverd-i Hikmet adini verdigi hatiratinda anlatmistir. Makalede hatirattan yola cikarak donemin Turk Kizilayi’nin fiziki ve insani kapasitesi ortaya kondu. Metinde gecen onemli isimler ve Kizilay kurumlari ile ilgili detayli bilgiler sunuldu. Turk ve Iran Kizilay’larinin mukayesesine de imkan taniyan metin farkli bir acidan donemin insani yardim faaliyetlerini gormeye yarayacaktir.
Oz : Anadolu’nun Turkler tarafindan fethinden sonra olusan kultur ortaminda Arapca, Farsca ve Tur... more Oz : Anadolu’nun Turkler tarafindan fethinden sonra olusan kultur ortaminda Arapca, Farsca ve Turkce cesitli konularda manzum ve mensur eserler telif edilmistir. Anadolu Selcuklulari ve beylikler donemi yazilmis olan eserlerin tamami henuz ilmi kriterlere uygun olarak nesredilmemistir. Bu eserlerden biri olan Hâmusnâme dilin afetleri, yersiz ve zamansiz konusmanin zararlari, susmanin fazilet ve faideleri hakkinda kaleme alinmistir. Eserin muellifi hakkinda adindan baska bir bilgiye sahip degiliz. Metinden anladigimiza gore Erzincanlidir ve bir muddet yolu gurbete dusmustur. Cevresindeki insanlar hakkinda soyledigi bir soz yuzunden basina istemedigi olaylar gelmis ve bu olay uzerine boyle bir eseri yazmaya karar vermistir. Hâmusnâme mukaddime, hatime ve on hikâyeden olusmaktadir. Her hikâyede cesitli sebeplerle diline hâkim olamayan ve bunun neticesinde ya bulundugu makami veya kellesini kaybeden insanlar anlatilmaktadir. Biz makalede eserin kime ait oldugunu tartistiktan sonra kisac...
Sayın Şayegan zihninizde ölüm ile ilgili nasıl bir tasvir var? Ölümü düşünmek ne ölçüde korku, ıs... more Sayın Şayegan zihninizde ölüm ile ilgili nasıl bir tasvir var? Ölümü düşünmek ne ölçüde korku, ıstırap ve kalp çarpıntısına sebep oluyor?
Kur’ân-ı Kerîm’de A’râf Suresi 172. ayette yer alan “Ben sizin rabbiniz değil miyim?” sorusuna ru... more Kur’ân-ı Kerîm’de A’râf Suresi 172. ayette yer alan “Ben sizin rabbiniz değil miyim?” sorusuna ruhların “evet” cevabını verdiği meclisi anlatan “bezm-i elest” ifadesi tasavvuf edebiyatında geniş bir şekilde yer almaktadır. Allah Teâlâ ile kulları arasın- daki misak ve anlaşma aynı şekilde Yâsîn suresi 60 ve Mâide suresi 7. ayetlerde de yer almaktadır. Âyet-i Kerîme şöyledir: Hani Rabbin, Âdemoğullarından, onların sırtlarından (sulblerinden) zürriyetlerini çıkarıp kendilerini nefislerine karşı şahit tutmuş, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” de- mişti. Onlar da “Evet (Rabbimizsin), şahit olduk.” demiş- lerdi. (İşte bu şahitlendirme) kıyamet günü, “Bizim bundan haberimiz yoktu.” dememeniz içindi. (A‘râf, 7/172)
ürkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları çe... more ürkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları çevrilmiş olan İranlı düşünür Daryuş Şayegan Tahran’da annesi “Osmanlı Gürcü’sü” babası Tebriz Türk’ü varlıklı bir ailede dünyaya gelir. Ha- yatı hakkında alınan kararların çoğunda kendisinin bizzat etkisi olmamıştır. Ölümünden sonra bir kısmı yayımlanan hatıralarında bunu bizzat şöyle dile getirir.
Türkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları ç... more Türkçeye Yaralı Bilinç, Melez Bilinç, Batı Karşısında Asya ve Din Devrimi Nedir? adlı kitapları çevrilmiş olan İranlı düşünür Daryuş Şayegan Tahran’da annesi “Osmanlı Gürcü’sü” babası Tebriz Türk’ü varlıklı bir ailede dünyaya gelir. Hayatı hakkında alınan kararların çoğunda kendisinin bizzat etkisi olmamıştır. Ölümünden sonra bir kısmı yayımlanan hatıralarında bunu bizzat şöyle dile getirir.
evginin şiddetli ve aşırı olma hâli olarak tanımlanan aşkın sözlüklerde sarmaşık anlamına gelen a... more evginin şiddetli ve aşırı olma hâli olarak tanımlanan aşkın sözlüklerde sarmaşık anlamına gelen aşeka kelimesi ile aynı kökten olduğu kaydedilmiştir. Buna göre nasıl sarmaşığın sardığı ağacın suyunu emerek onu zayıflatması söz konusu ise aşırı sevgi ve muhabbet de âşığı sarartıp zayıflamasına yol açmaktadır. İslam edebiyatında ilahi-beşerî/mecazi-hakiki olarak iki farklı aşk olduğu farz edilmiştir. İslam literatüründe özellikle tasavvufta geniş bir edebiyat oluşmuştur. Aşk edebî eserlerin ortaya konmasında oldukça merkezî bir konumda yer almış ve klasik dönem Türk ve Fars şairleri şiirlerinin büyük bir kısmını aşka ayırmışlardır. Bu şairler arasında ayrı bir yere sahip olan Hâfız-ı Şîrâzî'nin gazelleri aşkın özellikleri, âşık ve maşukun hâllerini anlatan beyitlerle doludur. Hâfız'ın divanında "aşk" kelimesi tarandığında bazen insan için dert, gam, yük, keder bazen de mutluluğa huzura erdiren bir vesile olarak zikredildiği görülür. Ancak çoğunlukla dert, keder, zorluk ve gam ile birlikte zikredilir aşk.
Yûnus Emre’nin Divan’ına nispetle daha az bilinen bir eser olan Risâletü’n-Nushiyye mesnevi nazım... more Yûnus Emre’nin Divan’ına nispetle daha az bilinen bir eser olan Risâletü’n-Nushiyye mesnevi nazım tarzı ile yazılmış ahlaki tasavvufi bir nasihatnamedir. Yûnus bu eserinde tasavvuf yolcusunun önüne hangi engellerin çıkabileceğini anlatır. Şiirsel yönü divanına nispetle daha azdır ama zaman zaman bazı beyitlerde ilahilerindeki şiir yoğunluğu hissedilir.
Şirazlı Sa’dî meşhur eserleri Gülistan ve Bostan’da toplumsal hayatta insana yol göstermek amacıy... more Şirazlı Sa’dî meşhur eserleri Gülistan ve Bostan’da toplumsal hayatta insana yol göstermek amacıyla muhtelif hikâye, anekdot, kıssa ve ibretli alıntı ve ikti- baslara ver verir. Mesnevi olarak telif ettiği Bostan’da adalet ve tedbir, ihsan, aşk, tevazu, rıza, kanaat, terbi- ye, şükür ve tövbeden bahsederek ahlaki özelliklere sahip kimselerin dünyada ve ahirette kazançlı çıka- caklarını; bu özelliklere sahip olmayan kimselerin ise dünyalarının da ahiretlerinin de ellerinden gidecekle- rini şiir yoluyla anlatmıştır.
Modern Tacik edebiyatının kurucusu olarak kabul edilen Sadreddin Aynî Buhara’da dünyaya gelmiştir... more Modern Tacik edebiyatının kurucusu olarak kabul edilen Sadreddin Aynî Buhara’da dünyaya gelmiştir. Tarih, edebiyat, dilbilim, şiir ve sosyal eleştiri alanlarında eserler vermiştir. Ortaya koyduğu eserlerle Tacikistan ve Özbekistan’daki edebi, sosyal ve kültürel ortamın değişiminde büyük katkısı olmuştur. Buhara’da çiftçilik yapan bir ailede dünyaya gelen Sadreddin Aynî Buhara’da başlangıçta eğitim gördüğü Mir Arab medresesi dışında Alim Cân, Bedel Bey , Hacı Zâhid, Kökeldaş ve Hüseyin Bay gibi medreselerde ilim tahsil etmiştir. Buhara’daki entelektüel ve edebi ortamlarda yeni düşüncelerle tanışmıştır. Ceditçi aydınlarla birlikte Maarif hareketini başlatan kişiler arasında bulunan Aynî, Buhara’da cedit usulle açılan ilk mektep açıldığında eksikliğini görerek bu mektepler için ders kitapları da kaleme almıştır. Sadreddin Aynî’nin düşünce dünyasını etkileyen önemli unsurlardan biri dünyanın dört bir yanında neşredilen gazetelerdi. Özellikle İsmail Gaspıralı’nın Kırım’da neşredilen Terc...
Eski Türk Edebiyatı Profesörü olarak uzun yıllar ders vermiş olan Ali Nihad Tarlan Farsçadan yapm... more Eski Türk Edebiyatı Profesörü olarak uzun yıllar ders vermiş olan Ali Nihad Tarlan Farsçadan yapmış olduğu çeviriler ile de tanınmaktadır. Farsçadan yapmış olduğu tercümeler arasından en önemlileri Nîzâmî, Fuzûlî, Yavuz Sultan Selim, Nef’î ve Pakistanlı şair Muhammed İkbal’den yaptığı tercümelerdir. Tarlan’ın İran ve Pakistan’da katıldığı kongrelerde Farsça yapmış olduğu konuşmalar ilgili ülkelerin dergilerinde yayımlanmıştır. Ali Nihad Tarlan’ın İran’da dergiler dışında müstakil kitap olarak yayımlanmış iki eseri bulunmaktadır. Bunlardan birincisi Mehmet Akif Ersoy hakkında hazırlamış olan eserin tercümesi diğeri ise Nâilî’nin hayatı, sanatı ve altı gazelinin şerhinden oluşan bir kitaptır.
Ali Nihad Tarlan’ın kaleme aldığı bu küçük kitap Hamîd Nutkî tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Tarlan eserin girişinde Nâilî’nin hayatına kısaca değindikten sonra Sebk-i Hindî adıyla meşhur Hind Üslûbu hakkında bilgiler vermiş ve Nâilî’nin şiirlerini mukayese edebilmek amacıyla bazı Sebk-i Hindî şairlerinin şiirlerinden örnekler vermiştir.
İki bölümden oluşan bu makalenin ilk bölümünde Ali Nihad Tarlan’ın Türkiye dışında Farsça olarak yayımlanan çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Nâilî hakkında İran’da Farsça olarak yayımlanmış ancak Türkçesi olmayan eser Türkçeye tercüme edilmiştir.
Kudretli şairler bir kelimeyi kullanırken o kelimeye yeni anlamlar yüklerler. Her ne kadar kendis... more Kudretli şairler bir kelimeyi kullanırken o kelimeye yeni anlamlar yüklerler. Her ne kadar kendisinden önce gelen şairler aynı kelimeyi onlarca farklı anlamda kullanmış olsalar dahi şairin kudreti kelimenin manasını hatta imlasını değiştirmeye bile yeter.
Edebiyatın millî kimliği inşa ettiği, onu sürdürdüğü veya sadece yansıttığına dair çeşitli tartış... more Edebiyatın millî kimliği inşa ettiği, onu sürdürdüğü veya sadece yansıttığına dair çeşitli tartışmalar yapılmaktadır. Kimliği belirleyen unsurun ne olduğu sorusuna verilecek cevap aynı zamanda edebiyatın kimlikle ilişkisini de cevaplandıracaktır. Millî kimlik bilinci, kendini tanıma ve tanımlamanın yanında öteki karşısında kendisini konumlandırmayla ortaya çıkan bir olgudur. Edebiyat, kimliği açığa çıkaran ve ortaya koyan en önemli unsurlardan biri olarak her zaman ulus inşası politikaları için birincil kaynak olmuştur.
Hâmûş-nâme ya da Sükût Sanatı’nın dünya hayatında herkesi ilgilendiren bir hikâyesi var: Eserin ... more Hâmûş-nâme ya da Sükût Sanatı’nın dünya hayatında herkesi ilgilendiren bir hikâyesi var: Eserin müellifi Şair Yusufi-yi Erzincanî bir gün boş bulunup da söylediği sözlerin bir gammaz tarafından arkadaşlarına aktarıldığını ve bu sebeple de arkadaşlarıyla arasının bozulduğunu anlar. Bundan üzüntü duyar ve bu eseri kaleme alır. Eserinin “sebeb-i telif” kısmında eseri niçin yazdığını şöyle dile getirmektedir:
“Bir zamanlar yolum gurbete çıkmış, bir müddet de Erzincan’da kalmıştım. Dilimden çıkan bazı sözleri kötü niyetlinin birisi işitmiş, arkadaşlarıma “Yusuf sizin hakkınızda böyle böyle diyor” demiş. Bu sözleri işitince rencide olan dostlarım benden uzaklaştılar.
Bu konuyu iyice araştırınca, bunun sebebinin dilimin şerrinden, uğursuzluğundan olduğunu
anladım. Bu manada hayrete daldım ve gayret ansızın beni tesiri altına aldı. Dedim ki: “madem sözlerim ziyana sebep oluyor, ziyanımın sebebi dilin şerrindendir.” Dilimi bağlayıp söz söylememeye ve dostlarımı yeniden incitmemeye karar verdim.
Tam bunları düşünürken ay yüzlü fikir gelini bana; “Neden hâmûş kaldın” diye sorunca bu hikâyeyi anlattım o da dinledi. “Eğer bu manada hikâyeler biliyorsan manzum olarak yaz.” dedi. Bu on hikâyeyi anlattım, bunu nazmetmemin sebebi işte budur. Bu niyetle kalem harekete geçti ve adını Hâmûşnâme koydum…”
“İlmin Kapısı” olarak da gönüllerde yer eden Hz. Ali’nin rivayet yoluyla ulaşan sözleri, İslâm dü... more “İlmin Kapısı” olarak da gönüllerde yer eden Hz. Ali’nin rivayet yoluyla ulaşan sözleri, İslâm düşüncesinde olduğu kadar edebiyat geleneğinde de geniş tesirler bırakmıştır. Muhtelif rivayetlerle sonraki nesillere ulaşan, Sad Kelime ve Nesrü’l-Leʽâlî isimleriyle bir araya getirilen bu sözler, manzum ve mensur olarak ilk olarak Farsçaya daha sonra Türkçeye tercüme edilmiştir. Asırlar içinde tercüme ve şerhleriyle birlikte Hz. Ali vecizeleri oldukça geniş bir literatür meydana getirmiştir.
12. asır âlimlerinden Tabersî tarafından derlenen Nesrü’l-Leʽâlî, Hz. Ali’nin her harften ortalama on sözünü ihtiva eden bir vecize mecmuasıdır. Ahlâkî ve hikemî nitelikli sözleri ihtiva eden Nesrü’l-Leʽâlî, 14. asrın başlarından itibaren Farsçaya nazmen tercüme edilmeye başlanmıştır. Yaklaşık bir asır sonrasında ise Türkçe manzum ve mensur tercümeleri kaleme alınmıştır. Anadolu sahası klasik Türk edebiyatının kurucu isimleri arasında yer alan Hoca Mesûd, 1346'da Nesrü’l-Leʽâlî’yi Tercümetü’l-Leʽâlî ve Tezkiretü’l-Meʽâlî ismiyle nazmen Farsçaya tercüme etmiştir. Yaklaşık bir buçuk asır sonrasında ise Rıhletî, Hoca Mesûd’un eserini Tercümetü’l-Leʻâlî adıyla manzum olarak Türkçeye çevirmiştir.
Hoca Mesûd’un Tercümetü’l-Leʽâlî ve Tezkiretü’l-Meʽâlî adlı eseri, Nesrü’l-Leʽâlî’nin Farsçadaki ilk tercümelerindendir. Geçen asrın başlarında Kilisli Rifat’ın ilim âlemine kısaca tanıttığı bu eser, henüz Fars edebiyatı tarihi kayıtlarına geçmemiştir. Bu eser, erken tarihli ve önemli bir metin olan Tercümetü’l-Leʽâlî ve Tezkiretü’l-Meʽâlî’yi; 16. asır şairlerinden Rıhletî’nin Tercümetü’l-Leʻâlî adlı Türkçe tercümesiyle bir arada, Farsça ve Türkçe karşılıklı sayfalar halinde okurlarımızla buluşturmaktadır. Ayrıca genç okurlarımız için Rıhletî’nin Türkçe tercümesi sadeleştirilerek bugünün Türkçesiyle daha anlaşılır hale getirilmiştir.
Burada, rindler sokağında ne arıyoruz? Hâfız’ı tanımak için yeni bir yol. Kendisinden mescit ve m... more Burada, rindler sokağında ne arıyoruz? Hâfız’ı tanımak için yeni bir yol. Kendisinden mescit ve meyhanede bir iz kalmayan kişi hakkında belki rindler sokağında bir işaret bulunabilir. Ancak, “Mecliste hafız, mahfilde dürd-keşim” diyen kişi, rindler sokağında da meraklı gözlerden kendisini gizleyecek kadar zekidir.
Şirazlı şair kristalize şiirlerinin arasından sakin, saf bir şekilde akıp geriye hiç çökelti bırakmayan bir akarsu gibi geçip gitmiştir. Böyle bir durumda dünyaları yakan bu rindin firari gölgesini nasıl ele geçirebilirsin? Her halükârda Hâfız’ın bütün kinaye ve mecazlarını anlamaktaki zorlukların tamamı yine de bizim zamanımızda yaşayan bir meraklıya, asırlarca süren müphemliğin ötesinde, şairin firari gölgesini teşhis etme fırsatı vermiştir. Bu fırsatı veren şey şairin sesi, yani şiiridir.
Uzun asırlardan sonra, adı sanı bilinmeyen rindler sokağının uzletinde de rindlerin piri, sırların tercümanı Hâfız-ı Şîrâzî, bir methedenin meraklı bakışından uzak kalamaz.
Hükümdarın ferasetsiz olanının tavrı şöyle olur; küçük düşmanı ihmal edip ciddiye almadığı halde ... more Hükümdarın ferasetsiz olanının tavrı şöyle olur; küçük düşmanı ihmal edip ciddiye almadığı halde dostuna öyle dayanak verir ki bir gün gelir düşmanlık yapar.
Her nimet için şükretmek vaciptir. Zenginliğin şükrü sadaka vermek, padişahlığın şükrü halkı koruyup iyi davranmak, hükümdara yakın olmanın şükrü halkın hayrı için çalışmak, mutlu olmanın şükrü ihtiyaç sahiplerinin dertlerini dinlemek, güçlü olmanın şükrü ise güçsüzlerin elini tutmaktır.
Ey rahatlık içinde uyuyan biraz da uykusuzları düşün; ey yürümeye gücü yeten kimse yürüyemeyen birinin koluna gir; elin geniş ise sıkıntı içinde olanlarla paylaş; geçmiştekilerin neler yaptığına ve yanlarında neler götürdüklerine bir bak. Ölüp gittikten sonra mazlumların çektiği zulümler sona erdi ama vebali zalimlere kaldı. Doğrusunu istersen sağlık içindeki dervişlik rüsvalık ile padişahlık etmekten daha üstündür.
Sanat ve edebiyatın şahdamar isimlerinden Abdurrahman Câmî'nin Baharistan'ı 500 yıldır etkisinden... more Sanat ve edebiyatın şahdamar isimlerinden Abdurrahman Câmî'nin Baharistan'ı 500 yıldır etkisinden ve gücünden bir şey kaybetmeden kültür ve medeniyet dünyamızda bir yıldız gibi ışıltısını sürdüren eserlerden biri oldu. "Yakın dostlara hikâye, uzaktakilere ise armağan olarak" kaleme alınan eseri Câmî, sekiz cennet bahçesi olarak tasarlamış. Her bir bahçedeki, her mevsime dayanıklı ve her toprakta hayat bulan şakayıklar, iç açıcı renkleri ve kokularıyla reyhanlar dost gönüllere dokuna dokuna edebiyatın ve sanatın iyileştirici gücünü ortaya koyuyorlar. Öyle ki eser kötü niyetli düşüncelerin dikenlerinden, kötü isteklerin çerçöpünden arındırıp insana ter ü taze düşünce alanları ve hakikate muhatap olmanın yollarını gösteriyor. Baharistan Turgay Şafak'ın yaptığı yeni bir tercümeyle yeniden okurların gündemine giriyor.
Osmanlı Literatüründe Ben Anlatıları Sempozyumu (OLBA 2024-ÜSKÜP), 2024
Osmanlı sarayına Acem diyarından gelen şairlerden biri olan Hâmidî’nin adı
kaynaklarda Hâmidî-yi ... more Osmanlı sarayına Acem diyarından gelen şairlerden biri olan Hâmidî’nin adı kaynaklarda Hâmidî-yi İsfahanî, Molla Hâmidî, Mevlânâ Hâmidî, Hâmidî-yi Acem olarak geçmektedir.
Türkiye’de ve diğer Türk coğrafyasında daha çok “Haydar Babaya Selam” adlı manzumesi ile tanınan ... more Türkiye’de ve diğer Türk coğrafyasında daha çok “Haydar Babaya Selam” adlı manzumesi ile tanınan ünlü şair Şehriyar’ın hem Farsça hem de Türkçe şiirleri incelendiğinde anadili Türkçeye ayrı bir önem atfettiği görülecektir. Şehriyar özellikle Haydar Babaya Selam şiiri ile İran’da Türk şiirinin yeniden canlanmasına sebep olan bir şair olarak önemli bir role sahiptir. Şehriyar anadiline olan bağlılığını ve sevgisini Türkçe söylediği “Türkün Dili” adlı şiirinde oldukça fasih bir şekilde dile getirmiştir.
Reşîdüddin Fazlullāh-ı Hemedânî, haz. Hâşim Recebzâde Tahran: Merkez-i Pejûheşî-yi Mîrâs-ı Mektûb... more Reşîdüddin Fazlullāh-ı Hemedânî, haz. Hâşim Recebzâde Tahran: Merkez-i Pejûheşî-yi Mîrâs-ı Mektûb, 1394/2015, I, 512 sayfa; II, 513-954 sayfa. ISBN 9786002030573 İlhanlı döneminin kudretli devlet adamı Reşîdüddin Fazlullah (ö. 718/1318) tarih, siyaset, tefsir, tıp, felsefe, ziraat, jeoloji sahalarında muhtelif eserler telif etmiş, görevde bulunduğu süre zarfında pek çok imar faaliyetine girişmiş, inşa ettirdiği Rab'-ı Reşîdî 1 gibi bir ilim merkezi ile büyük bir ufuk sahibi olduğunu göstermiştir. İnşa ettirdiği bu ilim merkezi maalesef azle-dilip idam edilmesinin ardından muhalifleri tarafından yerle bir edilmiştir. Tarih sahasında kaleme aldığı Câmiu't-tevârîh, bilinen ilk dünya tarihi olarak kabul edilmektedir. Reşîdüddin Fazlullah'ın eserlerinden bir kısmı muhtelif risalelerden oluşmuş mecmualar şeklindedir. Farklı konularda kaleme alınmış risalelerden oluşan eserlerinden biri olan Mecmûa-i Reşîdiyye bizzat müellifin kendisi tarafından bir araya getirilerek tasnif edilmiş dört kitaptan oluşmuş-tur. Eseri Câmiu't-tevârîh'i tamamladıktan sonra Olcaytu'nun (1304-1316) teşvikiyle Kur'an ilimleri alanında bazı mânaları açmak ve şerhetmek mak-sadıyla telif ettiğini kendisi bizzat belirtmiştir. Mecmûa-î Reşîdiyye Reşîdüddin Fazlullah'ın tedvin ettiği bütün eserle-ri kapsayan Câmiu't-tesânîf adlı projenin bir bölümü olarak tasarlanmış bir eser olup müellif konularına göre eserini bir araya getirmştir. Mecmûa'nın ilk kitabı olan Tavzîhât'ın giriş kısmında Mecmûa-i Reşîdiyye'nin dört kitaptan oluştuğunu belirttikten sonra her kitabın başında kitapta yer alan risaleleri, risalelerin konularını, hangi soruya cevap verdiğini ve hangi müşkili hallet-tiğini, risalenin içinde "fâide" başlığı ile yer alan alt bölümlerin ayrıntılı fih-ristini hazırladığını böylelikle araştırmacılar aradıkları bir konuyu rahatlıkla bulabileceklerini yazmıştır. Mecmûa-i Reşîdiyye'nin dördüncü kitabı olan Letâyifü'l-hakāyık muhtelif mevzularda yazılmış olan on dört risaleden oluşmaktadır. Oldukça sistema-tik bir yazım yöntemine sahip olan Reşîdüddin kitabının başında içinde-kiler kısmına yer verdikten sonra kitapta yer alan her bir risalenin içeri-ğinden bahsedilen "fâide"lerin başlıklarına da yer verdiği ayrıntılı bir fihrist 1 Reşîdüddin Tebriz'de kurduğu külliyede faaliyetlerin yürümesi için bir vakfiye hazırla-mıştır (ayrıntıları için bk. Vakfnâme-i Rab'-ı Reşidî)
Uploads
Papers by turgay şafak
Vehbi Efendi’nin oğludur. Bir gözü âmâ olduğundan Yek-
çeşm veya Kör ve ayrıca Vâfî lakaplarıyla da tanınır. Şiirlerinde
Vâfî veya Dürrî mahlaslarını kullanmıştır. Kaynaklarda eğitimi
hakkında bilgi yoktur. İstanbul’a geldikten sonra divan kalemi-
ne girdi ve şair olması hasebiyle devlet adamlarının takdirini
kazandı.
Hani Rabbin, Âdemoğullarından, onların sırtlarından (sulblerinden) zürriyetlerini çıkarıp kendilerini nefislerine karşı şahit tutmuş, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” de- mişti. Onlar da “Evet (Rabbimizsin), şahit olduk.” demiş- lerdi. (İşte bu şahitlendirme) kıyamet günü, “Bizim bundan haberimiz yoktu.” dememeniz içindi. (A‘râf, 7/172)
Ölümünden sonra bir kısmı yayımlanan hatıralarında bunu bizzat şöyle dile getirir.
Ali Nihad Tarlan’ın kaleme aldığı bu küçük kitap Hamîd Nutkî tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Tarlan eserin girişinde Nâilî’nin hayatına kısaca değindikten sonra Sebk-i Hindî adıyla meşhur Hind Üslûbu hakkında bilgiler vermiş ve Nâilî’nin şiirlerini mukayese edebilmek amacıyla bazı Sebk-i Hindî şairlerinin şiirlerinden örnekler vermiştir.
İki bölümden oluşan bu makalenin ilk bölümünde Ali Nihad Tarlan’ın Türkiye dışında Farsça olarak yayımlanan çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Nâilî hakkında İran’da Farsça olarak yayımlanmış ancak Türkçesi olmayan eser Türkçeye tercüme edilmiştir.
Vehbi Efendi’nin oğludur. Bir gözü âmâ olduğundan Yek-
çeşm veya Kör ve ayrıca Vâfî lakaplarıyla da tanınır. Şiirlerinde
Vâfî veya Dürrî mahlaslarını kullanmıştır. Kaynaklarda eğitimi
hakkında bilgi yoktur. İstanbul’a geldikten sonra divan kalemi-
ne girdi ve şair olması hasebiyle devlet adamlarının takdirini
kazandı.
Hani Rabbin, Âdemoğullarından, onların sırtlarından (sulblerinden) zürriyetlerini çıkarıp kendilerini nefislerine karşı şahit tutmuş, “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” de- mişti. Onlar da “Evet (Rabbimizsin), şahit olduk.” demiş- lerdi. (İşte bu şahitlendirme) kıyamet günü, “Bizim bundan haberimiz yoktu.” dememeniz içindi. (A‘râf, 7/172)
Ölümünden sonra bir kısmı yayımlanan hatıralarında bunu bizzat şöyle dile getirir.
Ali Nihad Tarlan’ın kaleme aldığı bu küçük kitap Hamîd Nutkî tarafından Farsçaya tercüme edilmiştir. Tarlan eserin girişinde Nâilî’nin hayatına kısaca değindikten sonra Sebk-i Hindî adıyla meşhur Hind Üslûbu hakkında bilgiler vermiş ve Nâilî’nin şiirlerini mukayese edebilmek amacıyla bazı Sebk-i Hindî şairlerinin şiirlerinden örnekler vermiştir.
İki bölümden oluşan bu makalenin ilk bölümünde Ali Nihad Tarlan’ın Türkiye dışında Farsça olarak yayımlanan çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise Nâilî hakkında İran’da Farsça olarak yayımlanmış ancak Türkçesi olmayan eser Türkçeye tercüme edilmiştir.
“Bir zamanlar yolum gurbete çıkmış, bir müddet de Erzincan’da kalmıştım. Dilimden çıkan bazı sözleri kötü niyetlinin birisi işitmiş, arkadaşlarıma “Yusuf sizin hakkınızda böyle böyle diyor” demiş. Bu sözleri işitince rencide olan dostlarım benden uzaklaştılar.
Bu konuyu iyice araştırınca, bunun sebebinin dilimin şerrinden, uğursuzluğundan olduğunu
anladım. Bu manada hayrete daldım ve gayret ansızın beni tesiri altına aldı. Dedim ki: “madem sözlerim ziyana sebep oluyor, ziyanımın sebebi dilin şerrindendir.” Dilimi bağlayıp söz söylememeye ve dostlarımı yeniden incitmemeye karar verdim.
Tam bunları düşünürken ay yüzlü fikir gelini bana; “Neden hâmûş kaldın” diye sorunca bu hikâyeyi anlattım o da dinledi. “Eğer bu manada hikâyeler biliyorsan manzum olarak yaz.” dedi. Bu on hikâyeyi anlattım, bunu nazmetmemin sebebi işte budur. Bu niyetle kalem harekete geçti ve adını Hâmûşnâme koydum…”
12. asır âlimlerinden Tabersî tarafından derlenen Nesrü’l-Leʽâlî, Hz. Ali’nin her harften ortalama on sözünü ihtiva eden bir vecize mecmuasıdır. Ahlâkî ve hikemî nitelikli sözleri ihtiva eden Nesrü’l-Leʽâlî, 14. asrın başlarından itibaren Farsçaya nazmen tercüme edilmeye başlanmıştır. Yaklaşık bir asır sonrasında ise Türkçe manzum ve mensur tercümeleri kaleme alınmıştır. Anadolu sahası klasik Türk edebiyatının kurucu isimleri arasında yer alan Hoca Mesûd, 1346'da Nesrü’l-Leʽâlî’yi Tercümetü’l-Leʽâlî ve Tezkiretü’l-Meʽâlî ismiyle nazmen Farsçaya tercüme etmiştir. Yaklaşık bir buçuk asır sonrasında ise Rıhletî, Hoca Mesûd’un eserini Tercümetü’l-Leʻâlî adıyla manzum olarak Türkçeye çevirmiştir.
Hoca Mesûd’un Tercümetü’l-Leʽâlî ve Tezkiretü’l-Meʽâlî adlı eseri, Nesrü’l-Leʽâlî’nin Farsçadaki ilk tercümelerindendir. Geçen asrın başlarında Kilisli Rifat’ın ilim âlemine kısaca tanıttığı bu eser, henüz Fars edebiyatı tarihi kayıtlarına geçmemiştir. Bu eser, erken tarihli ve önemli bir metin olan Tercümetü’l-Leʽâlî ve Tezkiretü’l-Meʽâlî’yi; 16. asır şairlerinden Rıhletî’nin Tercümetü’l-Leʻâlî adlı Türkçe tercümesiyle bir arada, Farsça ve Türkçe karşılıklı sayfalar halinde okurlarımızla buluşturmaktadır. Ayrıca genç okurlarımız için Rıhletî’nin Türkçe tercümesi sadeleştirilerek bugünün Türkçesiyle daha anlaşılır hale getirilmiştir.
Şirazlı şair kristalize şiirlerinin arasından sakin, saf bir şekilde akıp geriye hiç çökelti bırakmayan bir akarsu gibi geçip gitmiştir. Böyle bir durumda dünyaları yakan bu rindin firari gölgesini nasıl ele geçirebilirsin? Her halükârda Hâfız’ın bütün kinaye ve mecazlarını anlamaktaki zorlukların tamamı yine de bizim zamanımızda yaşayan bir meraklıya, asırlarca süren müphemliğin ötesinde, şairin firari gölgesini teşhis etme fırsatı vermiştir. Bu fırsatı veren şey şairin sesi, yani şiiridir.
Uzun asırlardan sonra, adı sanı bilinmeyen rindler sokağının uzletinde de rindlerin piri, sırların tercümanı Hâfız-ı Şîrâzî, bir methedenin meraklı bakışından uzak kalamaz.
görgü kuralları, tasavvuf, ahlak gibi konularda yazmış olduğu eserlerle
Osmanlı kültür dünyası içinde hem velut bir müellif hem de devlet adamı
olarak tanınmaktadır. Şair olarak da önemli bir üne sahip olan Âlî,
Osmanlı Türk şiirinin geleneğini sürdüren bir şair olarak Türkçenin yanı
sıra Arapça ve Farsça şiirler de yazmıştır. Daha çok tarihçi yönüyle
tanınan Mustafa Âlî’nin eserlerinin pek çoğu neşredilmiş, bazıları
hakkında tanıtım yazıları kaleme alınmıştır. Türkçe divanı hem doktora
tezi olarak çalışılmış hem de müstakil kitap olarak neşredilmiştir.
Kaynaklarda Farsça divanının olduğu zikredilmiştir. Bizzat kendisi de
çeşitli eserlerinde Farsça divan tertip ettiğinden bahsederek Farsça
şiirlerinden örnekler aktarmıştır. Bugüne kadar yapılan araştırmalarda
ulaşılamamış olan Farsça divan İran Meclis-i Şûrâ kütüphanesinde tespit
edilmiştir.
Ateş iki türlüdür: Mâişet (geçim) ateşi ve mâsiyet (isyan) ateşi. Mâişet ateşini gökten dökülen yağmurlar söndürür; Mâsiyet ateşini gözden dökülen yaşlar söndürür. Biri alnındaki toprak, diğeri pişmanlıkla dökülen gözyaşı. Alnına toprak, secdede bulaşır; Pişmanlık gözyaşları ise Vedud olan Allah’tan korkudan dökülen yaşlardır.
Her nimet için şükretmek vaciptir. Zenginliğin şükrü sadaka vermek, padişahlığın şükrü halkı koruyup iyi davranmak, hükümdara yakın olmanın şükrü halkın hayrı için çalışmak, mutlu olmanın şükrü ihtiyaç sahiplerinin dertlerini dinlemek, güçlü olmanın şükrü ise güçsüzlerin elini tutmaktır.
Ey rahatlık içinde uyuyan biraz da uykusuzları düşün; ey yürümeye gücü yeten kimse yürüyemeyen birinin koluna gir; elin geniş ise sıkıntı içinde olanlarla paylaş; geçmiştekilerin neler yaptığına ve yanlarında neler götürdüklerine bir bak. Ölüp gittikten sonra mazlumların çektiği zulümler sona erdi ama vebali zalimlere kaldı. Doğrusunu istersen sağlık içindeki dervişlik rüsvalık ile padişahlık etmekten daha üstündür.
kaynaklarda Hâmidî-yi İsfahanî, Molla Hâmidî, Mevlânâ Hâmidî, Hâmidî-yi
Acem olarak geçmektedir.