Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia
Suruhanjaya Pilihan Raya (Jawi: سوروهنجاي ڤيليهن راي; singkatan SPR) ialah sebuah suruhanjaya yang menyelia, mengelola, dan bertanggungjawab dalam urusan pilihan raya di Malaysia. Ia telah ditetapkan dalam Perkara 114, Perlembagaan Malaysia. Penubuhannya ialah mandat oleh perintah eksekutif Perdana Menteri Malaysia ke-4 iaitu Mahathir Mohamad. SPR berada di bawah bidang kuasa Jabatan Perdana Menteri.
 Logo agensi | |
 | |
| Intisari kerajaan | |
|---|---|
| Dibentuk | 4 Jun 1987 |
| Jenis | Kerajaan |
Bidang kuasa | Kerajaan Malaysia |
| Ibu pejabat | Menara SPR, No. 2, Jalan P2T, Presint 2 Putrajaya |
| Moto | Cekap dan Telus |
| Kakitangan | 8999 (2023) |
| Belanjawan tahunan | RM 71,302,900 (2020) |
Eksekutif kerajaan |
|
Agensi induk | Jabatan Perdana Menteri Malaysia[1] |
| Dokumen penting |
|
Laman sesawang | www |
Sejarah
suntingSuruhanjaya Pilihan Raya (SPR) telah ditubuhkan pada 4 September 1957. Perkara 114 dalam Perlembagaan Persekutuan Malaysia memberikan kuasa kepada SPR untuk mengadakan pilihan raya umum ke atas dan Dewan Undangan Negeri serta mengadakan pilihan raya kecil jika berlaku kekosongan.
Pada awal penubuhan, SPR terdiri daripada seorang pengerusi, iaitu YBhg. Dato' Dr. Mustafa Albakri bin Haji Hassan, bersama dengan dua ahli yang lain iaitu Encik Lee Ewe Boon dan Encik Ditt Singh.[2]
Bagi melaksanakan fungsinya, SPR menubuhkan sebuah jabatan Sekretariat yang diketuai oleh seorang Setiausaha yang juga bertindak sebagai Ketua Pegawai Pentadbir Suruhanjaya Pilihan Raya. Setiausaha pertama yang dilantik ialah H. Cassidy.
Selepas penubuhan pada 16 September membentuk Malaysia, bilangan ahli SPR yang dilantik untuk mewakili Sabah dan Sarawak secara bergilir-gilir. Datuk menjadi ahli pertama yang diterima mewakili kedua-dua negeri tersebut.
Satu pindaan ke atas Perkara 114 dalam Perlembagaan telah dilakukan pada tahun 1981 untuk membolehkan perlantikan seorang timbalan presiden.
Pada hari ini, SPR mempunyai pengerusi, timbalan pengerusi dan lima ahli, kesemuanya dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong selepas dipersetujui oleh Majlis Raja-Raja.
Mandat perlembagaan
suntingDi bawah Perkara 114, Suruhanjaya memiliki kuasa "mengadakan pilihan raya umum ke atas Dewan Rakyat dan Dewan Undangan Negeri, dan juga mengadakan pilihan raya kecil sekiranya berlaku kekosongan". Di bawah Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu, Suruhanjaya mempunyai seorang Pengerusi dan dua ahli, tetapi selepas Tanah Melayu digabungkan dengan Sabah, Sarawak dan Singapura untuk membentuk Malaysia, keahlian Suruhanjaya bertambah selepas penambahan ahli dari Sabah atau Sarawak. Satu rang diwujudkan pada 1981 yang membolehkan penambahan ahli lain dan mewujudkan jawatan Timbalan Presiden.[3]
Suruhanjaya mempunyai kuasa melakukan persempadanan semula dengan mengkaji kawasan-kawasan pilihan raya setiap tidak kurang dari 8 tahun, menjalankan urusan pendaftaran pemilih dan daftar semakan pemilih, dan mengawal kelancaran pilihan raya seperti yang ditetapkan. Walaupun Perlembagaan tidak merujuk kepada Suruhanjaya sebagai badan bebas daripada pengaruh kerajaan atau jika tidak, kawasan pengundian ditimbangkan oleh Perlembagaan sepertimana melindungi kebebasan Suruhanjaya. Dalam pada itu, suruhanjaya ini turut dikawalrapi oleh sebuah badan pemilikan, dan boleh diubah melalui prosedur sama mengikut keputusan Mahkamah Tinggi.[3]
Anggota-anggota Suruhanjaya dilantik oleh Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong selepas berunding dengan Majlis Raja-Raja. Ketika melantik Ahli-ahli Suruhanjaya, Yang di-Pertuan Agong hendaklah memandang kepada mustahaknya diadakan suatu Suruhanjaya Pilihan Raya yang mendapat kepercayaan awam. Walaupun Perlembagaan tidak menyatakan peranan Perdana Menteri mengenai perkara ini, Perkara 40 - Perlembagaan mestilah dipatuhi, yang mana Raja tidak dibenarkan bertindak mengikut kepentingan sendiri kecuali tidak dinyatakan secara jelas; dalam semua kes, Raja mestilah mematuhi nasihat Perdana Menteri, dan mengadakan perjumpaan antara Suruhanjaya berdasarkan nasihat Perdana Menteri. Anggota Suruhanjaya mestilah meletakkan jawatan secara sukarela setelah mencapai umur 65 tahun.[4]
Fungsi
suntingAntara fungsi-fungsi SPR ialah membuat kajian dan persempadanan semula bahagian-bahagian pilihan raya Parlimen dan negeri setiap tidak kurang daripada lapan tahun selepas tarikh siapnya urusan kajian dan persempadanan semula yang terdahulu dan menjalankan urusan pendaftaran pemilih dan semakan daftar pemilih. Salah satu fungsi SPR adalah untuk mendaftarkan warganegara yang layak sebagai pemilih supaya mereka dapat menyertai proses memilih wakil untuk menyuarakan pendapat mereka dalam Dewan Rakyat atau Dewan Undangan Negeri mengikut perkara 113 Perlembagaan Persekutuan.
Selain itu, fungsi SPR juga ialah menjalankan pilihan raya umum ke Dewan Rakyat dan Dewan Undangan Negeri[5] dan menjalankan pilihan raya kecil sekiranya berlaku kekosongan. Mengikut peraturan pilihan raya, tugas SPR ialah mengadakan pilihan raya ke atas kawasan parlimen dan DUN, mengelola pilihan raya, dan pelaksanaan pendaftaran pemilih.
Ia juga mengumpul maklumat mengenai kawasan baru yang membolehkan keadilan dapat dilakukan ke atas pengundi untuk mengundi di kawasan pengundian yang ditetapkan, mempromosikan kepentingan mengundi, dan menguruskan semakan daftar pemilih dengan memadam nama-nama orang yang telah meninggal dunia atau didapati tidak layak mengundi.
Pada hari pengundian, anggota SPR dan pegawai akan berada di pusat pengundian untuk menjalankan proses pengundian pilihan raya.
Eksekutif Kerajaan
suntingPengerusi Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia
sunting| No. | Penyandang | Penggal mula | Penggal tamat | Tempoh menjawat |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Mustapha Albakri Hassan | 4 September 1957 | 15 Oktober 1967 | 10 tahun, 41 hari |
| 2 | Ahmad Perang | 16 Oktober 1967 | 9 Ogos 1977 | 9 tahun, 297 hari |
| 3 | Abdul Kadir Talib | 10 Ogos 1977 | 11 Oktober 1990 | 13 tahun, 62 hari |
| 4 | Harun Din | 12 Oktober 1990 | 20 Jun 1999 | 8 tahun, 251 hari |
| 5 | Omar Mohd Hashim | 21 Jun 1999 | 11 November 2000 | 1 tahun, 143 hari |
| 6 | Abdul Rashid Abdul Rahman | 12 November 2000 | 30 Disember 2008 | 8 tahun, 48 hari |
| 7 | Abdul Aziz Mohd Yusof | 31 Disember 2008 | 24 Januari 2016 | 7 tahun, 24 hari |
| 8 | Mohamad Hashim Abdullah | 24 Januari 2016 | 30 Jun 2018 | 2 tahun, 157 hari |
| 9 | Azhar Azizan @ Harun | 21 September 2018 | 29 Jun 2020 | 1 tahun, 365 hari |
| 10 | Abdul Ghani Salleh | 21 Ogos 2020 | 8 Mei 2024 | |
| 11 | Ramlan Harun | 26 Jun 2024 | Kini |
Lihat juga
sunting- Badan sama taraf Nusantara
Nota
sunting- Keeper of the polls, The Star, 14 Februari 2008.
Rujukan
sunting- ^ "Government Directory: Prime Minister's Department". Jabatan Perdana Menteri Malaysia. 8 Julai 2011. Dicapai pada 28 Julai 2011.
- ^ Sejarah Penubuhan | Portal Rasmi Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (SPR)
- ^ a b Rachagan, S. Sothi (1993). Law and the Electoral Process in Malaysia, pp. 28–29. Kuala Lumpur: University of Malaya Press. ISBN 967-9940-45-4.
- ^ Rachagan, pp. 28–30.
- ^ Muhammad Fathi Yusof (2016). Pengendalian Pilihan Raya Malaysia. perpustakaan negara malaysia: universiti teknologi malaysia. m/s. 29. ISBN 9789835212130.
Pautan luar
sunting| Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia |