Naar inhoud springen

Azie

Uut Wikipedia, de vrye encyklopedy
(döärstüürd vanaf "Asie")
Azie
Azie

Azie is t grootste kontinent ter wereld. Aan de westkaant grenst t aan Europa en Afrika, in t noorden aan de Arktische Ozeoan, in t oosten en zuudoosten aan de Grode Ozeoan en in t zuden aan de Indische Ozeoan. In t joar 2006 woonde der op t kontinent sikkom 3,97 miljard mìnsken, dit is 61% van de totoale wereldbevôlken (6,50 miljard). Azie bedekt mit n oppervlakte van 43.810.000 km², 8,6% van de totoale oppervlakte van de eerde en 29,4% van de totoale laandoppervlakte.

Definitsie van Azie

[bewark | bronkode bewarken]

t Kontinent Azie wordt definieerd deur Europa en Afrika ôf te trekken van de Afrika-Euraziatische laandmassa. De precieze grenzen van t kontinent binnen nait hailmoal dudelk (spesjoal veur nait-kartogroafen). Azie en Afrika binnen van mekoar schaaiden deur t Suezknoal (Laandengte van Suez). De grens van Europa en Azie lopt grofweg via de Dardanellen, de Zee van Marmara, de Bosporus, de Zwarte Zee, t Kaukasusgebaargte (nait hailmoal onomstreden summege mìnsken ploatsen de liende via de Koema-Manytsjleegte), de Kaspische Zee, de Oeralrivier (nevvens aanderen de Embarivier) en de Oeral noar Nova Zembla.

De volgende gebieden valen dus hieronder:

  • t Aziatische vaastelaand;
  • de ailaanden op t Aziatisch kontinentoal plat;
  • ailaanden dij nait op t Aziatisch kontinentoal plat liggen môr gewoonlek zain worden as dail van Azie;

Laanden in Azie

[bewark | bronkode bewarken]

Tot Azie beheuren de volgende gebieden (alfabetisch):

Onôfhaankelke laanden: AfghanistanArmenieAzerbaidzjan[1]BahreinBangladeshBhutanBruneiKambodjaChinaCyprus[2]Egypte[3]Filipienen[4]GeorgieIndiaIndonezie[4][5]IrakIranIsraëlJapanJemenJordanieKazachstan[6]KirgizieKoeweitLaosLibanonMalediven[4]MalaizieMongolieMyanmarNepalNoord-KoreaOezbekistanOmanOost-Timor[4]PakistanQatarRuslaand[7]Saoedi-Aroabie - SingaporeSri LankaSyrieTadzjikistanThailaandTurkije[8]TurkmenistanVerainde Arabische EmiroatenVietnamZuudkorea

Gebieden mit betwiste stoatus / bezette gebieden: Abchazie - Aksai ChinGazastrookJammu en KasjmirKoerdistanNagorno-KarabachParacelailaanden[4]ShaksgamSpratly-ailaanden[4]Taiwan[9]TibetTurkse Republiek Noordcyprus[2][4]Westelke Jordoanoever - Zuudossetië

  1. Gedailte in t zuden van t Kaukasusgebaargte.
  2. 2,0 2,1 Ôfhaankelk van de bron wordt Cyprus soms zain as n Europees, dan weer as n Aziatisch laand.
  3. Gedailte in t oosten van de Laandengte van Suez (Suezknoal).
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Aalhouwel dizze ailaanden nait op t Aziatisch kontinentoal plat liggen worden ze normoal sproken toch zain as ailaanden dij bie Azie heuren.
  5. Gedailte in t westen van de Zee van Halmahera, de Keramzee en de Arafurazee.
  6. Gedailte in t oosten van t gebaargte Oeral en de rivier de Oeral.
  7. Gedailte in t oosten van t Oeralgebaargte.
  8. Gedailte in t oosten en t zuden van de Bosporus, de Zee van Marmara en de Dardanellen.
  9. Nevvens summege mìnsken is Taiwan n onôfhaankelk laand, nevvens n aander weer een provìnzie van de Vôlksrepubliek China. Bovendien claimt China Taiwan ook nog as n provìnzie. De stoatus van Taiwan is betwist en doarom stait t bie betwiste gebieden.
Dit artikel is skreaven in et grönningsk.