Poliomyelitis
Poliomyelitis, ook wel kinderverlamming of verkort polio genoemd, is een virusziekte. (Grieks: polio=grijs, myelitis=ontsteking van het ruggenmerg). Het is een ontsteking van de grijze stof in het ruggenmerg. Deze ziekte wordt veroorzaakt door het poliovirus, dit is een enterovirus behorend tot de picornaviridae (pico-rna-viridae: kleine RNA-virussen). Het virus wordt via de ontlasting van besmette personen uitgescheiden. Door slechte hygiëne kan het virus van de ene op de andere mens worden overgebracht. De incubatietijd is meestal 6-20 dagen, maar wat langer of korter kan ook. Polio verloopt tegenwoordig meestal zonder ernstige verschijnselen, ongeveer 95 % van de 'patiënten' merkt niet of nauwelijks iets van de ziekte. Deze mensen verspreiden wel het poliovirus. Ongeveer 5% heeft wat vage algemene klachten als keelpijn of last van de buik. Bij minder dan 1% van de besmette personen treden spierverlammingen op. Dit wordt vooral veroorzaakt door poliovirus type 1. Er bestaat geen behandeling voor polio en dergelijke verlammingen zijn ongeneeslijk en leiden tot blijvende spierzwakte, bij groeiende kinderen ook tot misvormingen, bijvoorbeeld doordat aangedane ledematen zich niet meer normaal ontwikkelen of door de nog wel functionerende spieren worden kromgetrokken, of soms tot de dood als de ademhalingsspieren verlamd raken. De kans op een dergelijke afloop is groter naarmate men ouder is op het moment van besmetting.
| Kinderverlamming | ||||
|---|---|---|---|---|
| Poliomyelitis | ||||
| ||||
Misvorming als gevolg van kinderverlamming
| ||||
| ||||
Man met atrofiëerd rechterbeen ten gevolge van poliomyelitis.
| ||||
| Coderingen | ||||
| ICD-10 ICD-9 |
A80, B91 045, 138 | |||
| DiseasesDB | 10209 | |||
| MedlinePlus | 001402 | |||
| eMedicine | ped/1843 pmr/6 | |||
| MeSH | Poliomyelitis | |||
| ||||
Er bestaan 2 soorten poliovaccin, een dood vaccin (Salk vaccin) dat moet worden ingespoten (DKTPolio) en een levend verzwakt vaccin (Sabin vaccin) dat oraal wordt toegediend, bijvoorbeeld op een suikerklontje. Er is een kleine kans dat het verzwakte vaccinvirus terugmuteert naar het wild-type virus dat de ziekte polio kan veroorzaken. Tot voor enkele jaren werd alleen in Finland en Nederland gevaccineerd met het dode vaccin. De rest van de wereld gebruikte het orale vaccin. Een mogelijk voordeel van het orale vaccin is dat degene die wordt gevaccineerd poliovaccin virussen gaat uitscheiden en zo de omgeving als het ware meevaccineert. Dit is een reden dat in Nederland alleen bij epidemieën het orale vaccin kan worden ingezet. Het virus komt alleen bij mensen voor, door wereldwijde vaccinatie zou de ziekte daarom kunnen worden uitgeroeid, net als bij pokken is gelukt.
In 1978 was er in Nederland een polio-epidemie op de Veluwe en Staphorst. Op de Veluwe werden vooral de dorpen Elspeet, Nunspeet, Uddel getroffen, waarbij meer dan 100 personen besmet raakten. De laatste polio-epidemie in Nederland was in 1992 in Streefkerk. Bij alle polio-uitbraken in Nederland waren de lijders om religieuze redenen niet ingeënt: ("God brenge over mij uit wat Hij over mij bescheiden heeft"). Ook waren deze polio-epidemieën het gevolg van groepen niet-gevaccineerde kinderen die bij elkaar in de buurt woonden zodat de kudde-immuniteit niet meer voldoende aanwezig was. Andere levensbeschouwelijke groepen, waaronder de antroposofen en macrobioten, zijn eveneens tegen het inenten van kinderen tegen besmettelijke ziekten maar komen niet zozeer bijeen in groepsverband als de bevindelijk gereformeerden.
Wereldwijd was polio vrijwel uitgeroeid toen in enkele noordelijke (voornamelijk islamitische) staten van Nigeria onder druk van enkele moslimgeestelijken het vaccinatieprogramma werd gestopt omdat men de Amerikaanse leverancier ervan verdacht daarmee de moslimvrouwen onvruchtbaar te willen maken. Nader onderzoek in Nigeria en Zuid-Afrika dat deze bewering moest bevestigen liet daarvoor uiteindelijk geen bewijs zien. Momenteel (2005) komt polio weer in een aantal Afrikaanse landen voor die eerder poliovrij waren verklaard zoals Soedan, Egypte en Niger. Ook in delen van Azië wordt hier en daar nog polio aangetroffen.
Het dode poliovaccin is opgenomen in het Nederlandse Rijksvaccinatieprogramma. In België werd standaard het orale levende poliovaccin gebruikt.
Polio is volgens de Nederlandse Infectieziektenwet een A-ziekte die al bij vermoeden moet worden gemeld bij de plaatselijke GGD.
Wetenswaardigheden
De laatste grootschalige polio-epidemie in Nederland was begin 1930 (die op de Veluwe in 1978 was beperkt), toen de getroffen kinderen in gymzalen verzorgd werden (vanwege de besmettelijkheid mochten ziekenhuizen in de beginfase niet gebruikt worden). Vaak scheidde alleen een gordijn in het midden van de zaal de kinderen die nog een kans hadden van de kanslozen. Vele kinderen zijn hier toen aan gestorven. Op grond hiervan is met alle macht een vaccin gezocht en gevonden; tegenwoordig zit dit in de DKTP-prik.
Zie ook
- Postpoliosyndroom (PPS)
