Dag van de Overwinning
De Dag van de Overwinning (Russisch: День Победы; uitspraak: Djeen Pabjèdi) is de dag (9 mei) waarop de voormalige Sovjetlanden, waaronder Rusland, de overwinning op nazi-Duitsland vieren. De herdenking vindt plaats in sommige oud-Sovjetlanden zoals Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland, alhoewel de Russische het bekendst is.
Naar de herdenkingsdag wordt ook vaak verwezen als '9 mei'. De herdenking vindt plaats op deze dag omdat de Duitse overgave in Europa op 8 mei 1945 om 23:01 in Berlijn inging, en door het tijdzoneverschil was dat in Moskou 9 mei 1945 om 01:01 uur lokale tijd. Hoewel 9 mei al sinds 1945 een feestdag is, werd het in een paar Sovjet-republieken pas vanaf 1965 een vrije dag. Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie hebben enkele landen hun eigen weg ingeslagen in het houden van een herdenkingsdag. Oezbekistan, bijvoorbeeld, heeft de feestdag in 1988 afgeschaft.
In het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en België wordt de vergelijkbare dag VE-dag (Victory in Europe Day) op 8 mei gevierd. In diverse andere West-Europese landen wordt de bevrijdingsdag op 8 of 9 mei gehouden (in Denemarken en Nederland op 5 mei). In de DDR werd op 8 mei een soortgelijke herdenking gehouden, genaamd 'Dag van de Bevrijding'. De Baltische Staten en Oekraïne herdenken sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie het einde van de Tweede Wereldoorlog op 8 mei.
Geschiedenis
bewerkenDe traditie van de parade startte in 1945, toen nazi-Duitsland zich had overgegeven en er hiervoor een nationale viering werd gehouden. De eerste parade in 1945 begon met het voor Stalin op een hoop gooien van alle Duitse banieren, waarna de parade begon. Deze parade is in de gehele Sovjet-tijd en na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie blijvend gehouden, met als doel het herdenken van de gevallen Sovjet-soldaten en burgers.
De Dag van de Overwinning was altijd een belangrijk cultureel aspect in de voormalige Sovjet-Unie. Er werden liederen voor geschreven, er werden boeken over geschreven en de herdenking ging gepaard met vuurwerk, toespraken en minuten van stilte.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie heeft Rusland in de jaren 90 geen herdenkingen meer gehouden vanwege de interne politiek van de toenmalige regeringen. Sinds Poetin over Rusland regeert (vanaf 2000) is er weer sprake van herdenkingen op 9 mei.
Viering
bewerken
Niet alleen in Moskou is het een groot gebeuren, in verschillende steden in Rusland worden er herdenkingen gehouden die in verband staan met de Tweede Wereldoorlog. Soms wordt er ook een parade gehouden waarin lokale militaire eenheden en civiele organisaties meelopen, zoals sportclubs en scholen.
De herdenking gaat gepaard met een parade waarin verschillende banieren van toenmalige legerdivisies worden gedragen. Eenheden die hebben meegevochten in de oorlog, zoals brigades en compagnieën, lopen in de parade. De diversiteit van deze eenheden is hoog en sommige bestaan niet meer; bijvoorbeeld: infanteriedivisies, caveleriedivisies, grenswachten, mariniers en NKVD-eenheden.
In de avond is er een concert in Moskou, op het Rode Plein, waarin verschillende artiesten liederen zingen over de Dag van de Overwinning. Dit concert wordt uitgezonden op de Russische televisie.
Enkele landen die de Dag van de Overwinning vier(d)en
bewerken- Sovjet-Unie: herdacht/vierde de dag van de Overwinning vanaf 1946, als een feestdag, tot 1991. Het werd een vrije dag in 1965.
- Rusland: herdacht de dag van de Overwinning (50e verjaardag) sinds 1995 ("День победы"). Sinds Poetin over Rusland regeert (vanaf 2000) is de viering ook met parades en concert. De 60e en 70e verjaardag (2005 en 2015) werden groots gevierd. Het is daar een vrije dag, als de dag op een zaterdag of zondag valt is de maandag of vrijdag een vrije dag.
- Oekraïne (8 en 9 mei): "День Пам'яті" (Herdenkingsdag en Overwinningsdag)
- Wit-Rusland (9 mei) "Дзень Перамогі" (Overwinningsdag)
- Azerbeidzjan (9 mei): Viert de dag van de Overwinning vanaf 1992 als "Faşizm üzərində qələbə günü" (Overwinningsdag op het fascisme). Het is daar een vrije dag. Er wordt ook een parade gehouden waarin lokale militaire eenheden en civiele organisaties, zoals sportclubs en scholen, meelopen.
- Kazachstan (9 mei): Viert de dag van de Overwinning vanaf 1992 als "Жеңіс күні" of "День победы" (Overwinningsdag). Het is daar een vrije dag. Er wordt ook een parade gehouden waarin lokale militaire eenheden en civiele organisaties, zoals sportclubs en scholen, meelopen.
- DDR (8 mei): als Tag der Befreiung (Dag van de Bevrijding), een officiële feestdag van 1950 tot 1966 en in 1985. In 1975 gevierd als Tag des Sieges (Overwinningsdag) op 9 mei.
Gebeurtenissen
bewerken- 2002: Bij een bomaanslag tijdens een militaire parade in Kaspiejsk (Dagestan) vielen 43 doden.
- 2004: De Tjetsjeense president Achmat Kadyrov werd vermoord door een landmijn onder de vip-tribune van het stadion van Grozny.
- 2015: Ter ere van de zeventigste verjaardag van de overwinning werd een van de grootste militaire parades ooit in Rusland gehouden. Ongeveer 16.000 militairen liepen mee. Bij de buitenlandse aanwezigen bevond zich onder meer de Chinese leider Xi Jinping, verschillende andere buitenlandse politici gingen niet in op de uitnodiging. Zij boycotten de parade wegens de Russisch-Oekraïense Oorlog.[2]
- ↑ Decoratie van Moskou voor dag van de Overwinning. Gearchiveerd op 19 april 2023.
- ↑ NRC.nl NRC.nl, 9 mei 2015: Rusland viert Dag van de Overwinning met militair machtsvertoon
