Haarlemmerplein

plein in Amsterdam-Centrum, Nederland

Het Haarlemmerplein verbindt de Amsterdamse Korte Marnixstraat met de Planciusstraat en grenst aan de Haarlemmerdijk en de Singelgracht in Amsterdam-Centrum. Het plein dateert uit de aanlegperiode van de Grachtengordel.

Overzicht over het plein vanaf de zuidoosthoek (november 2019)
Iep 'Astronaut van Ruimteschip Aarde'. (2015)
Noordwand plein (2023)

Vertrekpunt naar Haarlem

bewerken

Het is een zogenaamd 'wagenplein'. Paarden en wagens konden hier bij de stadspoort worden gestald. Het plein werd aan de westzijde afgesloten door de Haarlemmerpoort. De huidige Willemspoort dateert uit 1840.

De Willemsbrug verbindt het plein met het Nassauplein, aan de overzijde van de Singelgracht. Hier begint de Haarlemmerweg en de Haarlemmertrekvaart. Sinds 1632 vertrokken hier de trekschuiten en tussen 1842 en 1878 vanaf Station Amsterdam Willemspoort de treinen in de richting Haarlem. Sinds 1878 passeren de treinen de noordzijde van het plein op weg naar het Centraal Station.

Ten zuiden van de Haarlemmerweg ligt de Staatsliedenbuurt en ten noorden de Spaarndammerbuurt. Het nabijgelegen Westerpark is in 1886 aangelegd.

Tussen 1902 en 1955 reed over het plein een tram van het Centraal Station naar de Spaarndammerbuurt. Tot 1944 was dit lijn 5, vanaf 1945 lijn 12. In 1955 kwam buslijn 12 die in 1974 werd verlegd naar de nieuw aangelegde straat door de Haarlemmer Houttuinen. In 1975 werd dit buslijn 22.

Het Haarlemmerplein was het eindpunt van de eerste elektrische tramlijn in Amsterdam (Leidseplein – Haarlemmerplein, later naar de Planciusstraat), die op 14 augustus 1900 ging rijden, de latere tramlijn 10. Deze lijn reed hier tot 1942, vanaf 1951 heeft tramlijn 3 deze route overgenomen. Deze tramlijn en diverse buslijnen hebben hier hun halte.

Wetenswaardigheden

bewerken
 
Luchtfoto van het Haarlemmerplein in de jaren dertig.
 
Haarlemmerpoort (2005)
Zie de categorie Haarlemmerplein, Amsterdam van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.