Johannesburg

**Johannesburg**
City of Johannesburg
Stad in Zuid-Afrika
	(Details)
	;
Situering
Provincie	Gauteng
Coördinaten	26° 12′ ZB, 28° 4′ OL
Algemeen
Oppervlakte	1.645 km²
Inwoners ; (2011)	4.434.827 (gemeente); 5.226.000 incl. voorsteden ; (2.696 inw./km²)
Hoogte	1.753 m
Etniciteit	76% Zwart; 6% Kleurling; 5% Indisch of Aziatisch; 12% Blank
Talen	7% Afrikaans ; 20% Engels ; 3% Zuid-Ndebele ; 7% Xhosa ; 23% Zoeloe ; 7% Noord-Sotho; 9% Zuid-Sotho ; 8% Tswana ; 1% Swazi ; 3% Venda ; 6% Tsonga
Politiek
Gesticht	1886
Website	joburg.org.za
Foto's
	Bezienswaardigheden van Johannesburg
	CBD en zakengebied
Portaal	Zuid-Afrika

Johannesburg is de grootste stad^[1] van Zuid-Afrika, gelegen in de provincie Gauteng. Johannesburg is een van de grootstedelijke gemeenten van Zuid-Afrika onder de naam City of Johannesburg Metropolitan Municipality (Engels) en Stad Johannesburg Metropolitaanse Munisipaliteit (Afrikaans).

Hoewel het niet de hoofdstad van het land is, is Johannesburg wel het hart van de Zuid-Afrikaanse economie, waarvan de goudindustrie overigens lang niet meer de enige steunpilaar is. Johannesburg is de zetel van het grondwettelijke hof.

Namen

De precieze origine van de naam Johannesburg is niet zeker; er zijn meerdere personen genaamd "Johannes" betrokken geweest bij de vroege geschiedenis van de stad. De meest waarschijnlijke verklaring is dat de stad vernoemd is naar Johann Rissik en Christiaan Johannes Joubert, die de locatie van de nieuwe mijnstad hadden uitgekozen. Dit werd tien jaar later bevestigd door de overheid van de Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal) aan de Zwitserse consul van Johannesburg. Het kan ook zijn dat de stad vernoemd is naar veldkornet Lucas Johannes Meyer, de eerste overheidsambtenaar van Johannesburg. Deze theorie werd ondersteund door de historicus G.A. Leyds, wiens oom, de Nederlandse staatssecretaris Willem Johannes Leyds, bevestigde dat de stad oorspronkelijk naar Meyer was vernoemd. President Stephanus Johannes Paulus (Paul) Kruger stemde hiermee in en merkte op dat naast Meyer zowel Rissik, Joubert, Leyds als Kruger zelf ook Johannes heette.^[2]

Johannesburg staat in het Zoeloe ook bekend als eGoli (plaats van goud) en in het Xhosa als eRhawutini. Alle drie de namen eGoli, eRhawutini en Gauteng (uit het Zuid-Sotho) verwijzen naar de reden waarom deze stad zo groot geworden is: het goud van de Witwatersrand. De naam staat in het dagelijks leven bij Zuid-Afrikanen bekend als Jo'burg, Jozi en JHB.

Geschiedenis

De regio Johannesburg werd altijd al bewoond door de nomadische Bosjesmannen die hier hun thuis vonden tot ze in de 11de eeuw door de Bantoes verdrongen werden. De voormalige Nederlandse kolonisten, de zogenaamde Boeren, waren de eerste Europeanen die in dit gebied kwamen waar ze verschillende boerderijen vestigden. Vóór 1880 was er nog geen grootschalige vestiging, maar dit veranderde toen er aan het eind van de 19e eeuw goud werd gevonden bij de Witwatersrand.

Goud

In 1886 werd Johannesburg als mijnstad gesticht in de Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal), een republiek gesticht door de Boeren die wegtrokken voor de Britse overheersing van de Kaapkolonie.

De goudindustrie verklaart waarom in en om de stad immense heuvels afval uit de kilometers diepe goudmijnen te zien zijn. De heuvels bestaan uit geelachtig zand, waarop maar moeizaam iets wil groeien. Bij veel van deze heuvels staan waarschuwingsborden voor vergiftiging. Bij het goudwinningsproces wordt namelijk cyanide gebruikt, waarvan restanten in het afval achterblijven.

Johannesburg in Transvaal

Johannesburg in 1899

De bewoners van de stad waren twee derde Engelstalig en twee vijfde zwart, vrijwel allemaal jonge ongetrouwde mannen. Hierdoor deden bars, gokhallen en bordelen goede zaken. Het contrast met het vrome leven van de calvinistische Boeren was enorm en president Paul Kruger zag met lede ogen aan hoe het economisch middelpunt van de republiek van Pretoria naar Johannesburg verschoof. Hoewel de Transvaal dankzij de goudmijnen een economische groeispurt onderging, werd Johannesburg vergeleken met een combinatie van Monte Carlo en Sodom en Gomorra.^[3]

Na enkele jaren was Johannesburg een van de snelst groeiende steden ter wereld, met zo'n 100.000 inwoners in 1896 (tien jaar na de stichting). De buitenlandse arbeiders, uitlanders genoemd, kregen echter geen stemrecht van de Transvaalse regering, wat leidde tot anti-Boerse gevoelens in Johannesburg. Het Britse Rijk, dat de kust van Zuid-Afrika al in bezit had, zag hierin een kans om de goudmijnen en de rest van Transvaal in te lijven. Na een mislukte staatsgreep (de Jameson Raid), waarin een poging werd gedaan om een opstand te ontketenen onder de uitlanders, liepen de spanningen tussen Transvaal en het Verenigd Koninkrijk nog meer op.

Toen de Tweede Boerenoorlog uitbrak vluchtten de meesten uitlanders uit Johannesburg naar de Kaapkolonie.

20e eeuw

Na de Boerenoorlog werd Transvaal veroverd door de Britten, en in 1910 werd de Unie van Zuid-Afrika gesticht. In de tijd van de apartheid werden de rassen strikt gescheiden gehouden en bestonden er stadsdelen waar alleen blanken of alleen zwarten mochten wonen. De grootste en bekendste zwarte buitenstad is Soweto (South Western Township).

Tegenwoordig

Vandaag de dag is Johannesburg vooral een stad die bekendstaat om het zakenleven. Er zijn grote bedrijven gevestigd en de im- en export wordt hier geregeld. Het grootste van Zuid-Afrika's internationale vliegvelden, OR Tambo International Airport, is hier gevestigd. De stad is berucht om zijn criminaliteit, hoewel de situatie tegenwoordig beter is dan de periode rond de eeuwwisseling. Johannesburg is een stad van internationale allure, en herbergt honderden nationaliteiten. Het is de stad van de rijkere klasse en tegelijkertijd de stad van de armste bevolking van Zuid-Afrika. Het centrum van de stad, dat vroeger alleen voor de blanke bevolking toegankelijk was, is nu een vrijwel volledig 'zwarte zone' met veel armoede en drugs- en alcoholmisbruik.

Het grootste deel van de zakelijke activiteiten heeft zich verplaatst naar omringende gebieden, en met name naar de noordelijke wijk Sandton.

De kust is voor Johannesburgers het ideale vakantieoord, in de vakanties trekken veel van de kapitaalkrachtige bewoners richting Mozambique en de kustplaatsen van Zuid-Afrika zelf.

Klimaat

Weergemiddelden voor Johannesburg (luchthaven)
Maand	jan	feb	mrt	apr	mei	jun	jul	aug	sep	okt	nov	dec	Jaar
Hoogste maximum (°C)	35,4	33,5	31,9	29,3	26,4	23,1	24,4	26,2	30,0	32,2	32,9	32,4	35,4
Gemiddeld maximum (°C)	25,6	25,1	24,0	21,1	18,9	16,0	16,7	19,4	22,8	23,8	24,2	25,2	21,9
Gemiddelde temperatuur (°C)	20,1	19,6	18,5	15,7	13,0	10,0	10,4	12,8	16,0	17,5	18,4	19,5	16,0
Gemiddeld minimum (°C)	14,7	14,1	13,1	10,3	7,2	4,1	4,1	6,2	9,3	11,2	12,7	13,9	10,0
Laagste minimum (°C)	7,2	6,0	2,1	0,5	−2,5	−8,2	−5,1	−5,0	−3,3	0,2	1,5	3,5	−8,2

Neerslag (mm)	125	90	91	54	13	9	4	6	27	72	117	105	713
Zonuren (uur/dag)	10,9	10,5	9,4	7,8	6,6	5,8	6,2	6,8	7,5	9,0	10,3	10,8	8,5
Regendagen (dag)	15,9	11,2	11,9	8,6	2,9	2,0	1,0	2,1	3,7	9,8	15,2	14,9	99,2
Relatieve luchtvochtigheid (%)	69	70	68	65	56	53	49	46	47	56	65	66	59,1
Bron: World Meteorological Organization^[4] NOAA^[5]

Hoofdplaatsen

Het nationaal instituut voor de statistiek, Stats SA, deelt sinds de census 2011 deze gemeente in in 40 zogenaamde hoofdplaatsen (main place):^[1]

Alexandra - Chartwell - City of Johannesburg NU - Dainfern - Diepsloot - Drie Ziek - Ebony Park - Ennerdale - Farmall - Itsoseng - Ivory Park - Johannesburg - Kaalfontein - Kagiso - Kanana Park - Lakeside - Lanseria - Lawley - Lehae - Lenasia - Lenasia South - Lucky 7 - Malatjie - Mayibuye - Midrand - Millgate Farm - Orange Farm - Poortjie - Rabie Ridge - Randburg - Randfontein - Rietfontein - Roodepoort - Sandton - Soweto - Stretford - Tshepisong - Vlakfontein - Zakariyya Park - Zevenfontein.

Zustersteden

Bekende personen uit Johannesburg

Geboren in Johannesburg

Basil Rathbone (1892-1967), Brits acteur
Johannes Jozef Hanrath (1900-1983), Nederlands geograaf, hoogleraar
Allan McLeod Cormack (1924-1998), Amerikaans natuurkundige en Nobelprijswinnaar (1979)
Steve Mokone (1932-2015), eerste buitenlandse voetballer in Nederland
Albie Sachs (1935), anti-apartheidsactivist en rechter
Frederik Willem de Klerk (1936-2021), president van Zuid-Afrika (1989-1994) en Nobelprijswinnaar (1993)
David Shaffer (1936-2023), psychiater
David Koloane (1938-2019), beeldend kunstenaar en conservator
Basil van Rooyen (1939-2023), autocoureur
Janet Suzman (1939), actrice
Manfred Mann (1940), muzikant
Peter Goldblatt (1943), botanicus
John Bland (1945-2023), golfspeler
Achmat Dangor (1948-2020), dichter, toneel- en romanschrijver
Lenny Castro (1950), percussionist
Willem Boshoff (1951), kunstenaar en hoogleraar
Helen Zille (1951), burgemeester van Kaapstad en premier van de Westkaap
Trevor Rabin (1954), musicus
Santu Mofokeng (1956), fotograaf
Ian Palmer (1957), golfspeler
Johannes Kerkorrel (1960-2002), singer-songwriter en journalist
Mark Plaatjes (1961), Zuid-Afrikaans/Amerikaans atleet
André Bossert (1963), Zwitsers golfspeler
Lebo M (1964), componist en zanger
Mark Williams (1966), voetballer
Dave Matthews (1967), Amerikaanse zanger en gitarist
Wayne Ferreira (1971), tennisser
Malcolm Lange (1973), wielrenner
Sharlto Copley (1973), acteur
Steve Nash (1974), Canadees basketballer
Watkin Tudor Jones (1974), rapper
Kevin Evans (1976), wielrenner
Justine Waddell (1976), actrice
Robert Hunter (1977), wielrenner
Neill Blomkamp (1979], filmregisseur, scenarioschrijver, filmproducent en 3D-animator
John Thorrington (1979), Zuid-Afrikaans-Amerikaans voetballer
Clinton Hill (1980), Australisch sprinter
Alistair Cragg (1980), Zuid-Afrikaans/Iers atleet
Victor Gomes (1982), voetbalscheidsrechter
Steven Pienaar (1982), voetballer
Sunette Viljoen (1983), atlete
Daryl Impey (1984), wielrenner
Trevor Noah (1984), komiek en televisiepresentator
Beth Tweddle (1985), Brits turnster
Grant Brits (1987), Australisch zwemmer
Jean Basson (1987), zwemmer
Keri-Anne Payne (1987), Brits zwemster
Bradley Grobler (1988), voetballer
Wendy Trott (1990), zwemster
Thulani Serero (1990), voetballer
Candice Mama (1991), mensenrechtenactivist
Troye Sivan (1995), Australisch zanger en acteur
Sasha Pieterse (1996), zangeres en actrice
Tatjana Schoenmaker (1997), zwemster