John Toland (filosoof)
John Toland (Ardagh, 30 november 1670 – Putney, 11 maart 1722) was een Iers-Britse filosoof en theoloog.
| John Toland | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Gravure John Toland
| ||||
| Persoonsgegevens | ||||
| Geboren | Ardagh, 30 november 1670 | |||
| Overleden | Putney, 11 maart 1722 | |||
| Land | Koninkrijk Ierland | |||
| Beroep | filosoof en theoloog | |||
| Oriënterende gegevens | ||||
| Tijdperk | Verlichting | |||
| Stroming | Pantheïsme, rationalisme | |||
| Beïnvloedde | John Locke | |||
| Levensbeschouwing | protestantisme | |||
| Belangrijkste werken | ||||
| 1696 | Christianity Not Mysterious | |||
| 1720 | Pantheisticon | |||
| ||||
Hij werd gedoopt als rooms-katholiek maar bekeerde zich op 16-jarige leeftijd tot het protestantisme. Hij studeerde aan de universiteiten van Glasgow, Edinburgh en Leiden. Voor zijn eerste boek, Christianity Not Mysterious (1696), werd hij veroordeeld. Hierdoor vluchtte hij naar Engeland waar hij het grootste deel van zijn leven verbleef.
Hij schreef honderden boeken waarvan het merendeel is gewijd aan kritiek op kerkelijke instituten. In zijn Christianity Not Mysterious formuleerde hij een striktere versie van John Lockes epistemologische rationalisme. In dit werk betoogt hij dat er geen feiten of doctrines in de Bijbel staan die niet helemaal duidelijk, redelijk of begrijpelijk zijn, noch tegenovergesteld aan de rede, noch onbegrijpelijk voor de rede (deïsme). Hij stelt daarin dat alle openbaringen menselijk zijn en dat wat niet begrijpbaar is afgewezen dient te worden als onzin. Bovendien beweert hij hierin dat God noch zijn openbaringen het menselijk redeneren te boven gaan. De term pantheïsme is afkomstig van Toland om de filosofie van Spinoza te beschrijven. Toland was betrokken bij een groep pantheïsten: in 1717 stichtte hij de Ancient Druid Order. Deze organisatie werd in 1964 in twee groepen opgesplitst, die beide nog bestaan (The Druid Order en de Order of Bards, Ovates and Druids).
Bibliografie
bewerken- Christianity Not Mysterious: A Treatise Shewing, That there is nothing in the Gospel Contrary to Reason, Nor Above It: And that no Christian Doctrine can be properly called A Mystery (1696) Editie 1702
- The art of governing by partys: particularly, in religion, in politics, in parlament, on the bench, and in the ministry; with the ill effects of partys on the people in general, the King in particular, and all our foren affairs; as well as on our credit and trade, in peace or war, &c (1701)
- Pantheisticon, sive Formula celebrandae sodalitatis Socraticae, in tres particulas divisa; quae pantheistarum, sive sodalium, continent: I, Mores et axiomata: II, Numen et philosophiam: III, Libertatem, et non fallentem legem, neque fallendam; praemittitur de antequis et novis eruditorum sodalitatibus ...: subjicitur de duplici pantheistarum philosophia sequenda ... (1720). Onder het pseudoniem Janus Junius Eoganesius
- A collection of several pieces of mr. John Toland, now first publish'd from his original manuscripts: with some memoirs of his life and writings Volume I; Volume II. London, printed for J. Peele (1726)
- Lettres philosophiques : sur l'origine des préjugés, du dogme de l'immortalité de l'ame, de l'idolâtrie & de la superstition; sur le systême de Spinosa & sur l'origine du mouvement dans la matiere. Trad. de l'Angl. de J. Toland (1768)
- Bedenkingen over de Wolk- en Vuur-kolomme, door welke de Israeliten inde Woestyne geleidt wierden. Als mede Verhandeling over verscheidene plaatsen van 't O.T. door de Euangelisten en Apostelen aangehaalt, niet als voorzeggingen, maar als Overeenstemming. door J. Toland en E. Harwood; uit het Engelsch vertaald door G. Pz. Roos (1768)