Kar

Een kar is een vervoermiddel op twee of soms op drie wielen. Een voortgetrokken vervoermiddel op vier wielen, waarvan de voorste twee kunnen sturen, wordt meestal een 'wagen' genoemd. Karren bestaan in alle soorten en maten. Ze worden gebruikt om dingen of personen te vervoeren. Ze kunnen voortbewogen worden door een mens of door trekdieren, bijvoorbeeld paarden, een span ossen of ezels. Een kar wordt tijdens het gebruik door het trekdier in balans gehouden.

Driewielkar, wipkar, de bak kan achterover gekiept worden om hem te legen

Geschiedenis

De eerste karren ontstonden al in de prehistorie, maar de wielen daarvan hadden nog geen spaken. Door de eeuwen werden toepassingen ontwikkeld als snelle strijdkarren en stevige boerenkarren. Lichte strijdkarren werden veelal getrokken door meerdere renpaarden naast elkaar. Zwaar beladen boerenkarren werden op moeilijke trajecten zoals zandwegen bespannen met meerdere trekpaarden vóór elkaar in tandem. Er bestonden vele streekgebonden typen en benamingen.

Typische boerenkarren waren stevig gebouwd met een vast gemonteerd lamoen en zonder vering. De meeste werden gebruikt in de 18e, 19e en begin 20e eeuw. Na het doorzetten van de landbouwmechanisatie in West-Europa in het midden van de twintigste eeuw raakten ze meer en meer in onbruik.

Verschillende karren

Aardkar, kiepkar of mestkar (voor zware lading, bijvoorbeeld stalmest uit de potstal)
Boerenkar, agrarisch werktuig
Buggy, plezierrijtuig
Dresseerkar, kar met lage bodem en opstap aan de achterzijde
Driewielkar, driewielige wipkar
Fietskar, fietsaanhangwagen
Handkar, door een persoon voortbewogen kar
Hondenkar, door een hond voortbewogen kar
Hoogkar, hoge kar met zeer grote wielen
Huifkar, overdekte kar
Mallejan, as met zeer grote wielen voor het transporteren van boomstammen
Riksja, oorspronkelijk door een drager voortgetrokken taxi, later ook als fietstaxi
Siciliaanse kar, rijk versierde kar voor personenvervoer
Sjees, rijtuig voor twee personen
Steekwagen of steekkar (handgereedschap)
Sulky, lichtgewicht karretje voor de drafsport
Strijdwagen, Egyptische of Romeinse strijdkar
Tilbury, geveerd tweewielig luxerijtuig met lange bomen
Tonneau, klein Frans rijtuig met instap achter^[1]

Afbeeldingen

17e eeuwse huifkar
Kar bij een zandgroeve, 18e eeuw
Strokar met paard, 19e eeuw

Literatuur

(de) Wilhelm Treue (Uitg.) Achse, Rad und Wagen, Vijfduizend jaar cultuur- und techniekgeschiedenis, veertien hoofdstukken 1986 (412 p 299 Afb) ISBN 978-3-525-13173-2

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Een tonneau met afbeelding beschreven door Karrenmuseum Essen. Gearchiveerd op 13 augustus 2023.

Zie de categorie Carts van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Een tonneau met afbeelding beschreven door Karrenmuseum Essen. Gearchiveerd op 13 augustus 2023.

[1]