Lintvarenfamilie

De lintvarenfamilie (Pteridaceae) is een familie van varens met ongeveer vijftig geslachten en 950 soorten.

Lintvarenfamilie
Adiantum capillus-veneris
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Clade: Tracheophyta Clade: Euphyllophyta Clade: Monilophyta Klasse: Polypodiopsida Orde: Polypodiales
Familie
Pteridaceae E.D.M. Kirchn. (1831)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Lintvarenfamilie op Wikispecies
Portaal    Biologie

In België komt één soort van deze familie voor, de gekroesde rolvaren. Verder worden er soms verwilderde Adiantum- en Pteris-soorten te aangetroffen in stedelijke gebieden.

Naamgeving

• Synoniemen: Acrostichaceae A.B.Frank, Actiniopteridaceae Pic. Serm. (1962), Cryptogrammaceae Pic. Serm. (1963), Llaveaceae Pic. Serm., Vittariaceae Ching (1940)

Kenmerken

Sporenhoopjes langs de bladrand van Pteris cretica

Lintvarens zijn hebben lange of korte, opstijgende of rechtopstaande, beschubde rizomen. De fertiele en steriele bladen zijn gelijkvormig of dimorf, soms ongedeeld maar meestal (meervoudig) gedeeld. De sporenhoopjes zitten tegen de bladrand of tussen de bladrand en de middennerf, en dragen geen echt dekvliesje maar worden dikwijls beschermd door de omgerolde bladranden.

Habitat en verspreiding

De lintvarenfamilie is een familie met een kosmopolitische verspreiding, maar de meeste soorten zijn te vinden in tropische en aride streken. De familie telt zowel terrestrische, epifytische als lithofytische soorten.

Taxonomie en fylogenie

Volgens de taxonomische beschrijving van Smith et al. (2006) omvat de familie ongeveer 50 geslachten en 950 soorten. Ze bevat dan ook de soorten die volgens ander auteurs in aparte families werden opgenomen, namelijk Acrostichaceae, Actiniopteridaceae, Adiantaceae, Anopteraceae, Antrophyaceae, Ceratopteridaceae, Cheilanthaceae, Cryptogrammaceae, Hemionitidaceae, Negripteridaceae, Parkeriaceae, Platyzomataceae, Sinopteridaceae, Taenitidaceae, Vittariaceae.

Alhoewel de familie op zich een monofyletische eenheid vormt, zijn een aantal van de onderliggende geslachten duidelijk polyfyletisch of parafyletisch en zullen in de toekomst dus nog wijzigingen ondergaan.

Smith et al. delen de familie als volgt verder in:

• Onderfamilie: Adiantoideae
  • Geslachten:
    • Adiantum  - Ananthacorus  - Anetium  - Antrophyum  - Hecistopteris  - Monogramma  - Rheopteris  - Vaginularia  - Vittaria

• Onderfamilie: Cheilanthoideae
  • Geslachten:
    • Adiantopsis  - Argyrochosma  - Aspidotis  - Astrolepis  - Bommeria  - Cheilanthes  - Doryopteris  - Gaga  - Hemionitis  - Negripteris  - Notholaena  - Paraceterach  - Pellaea  - Sinopteris  - Trachypteris

• Onderfamilie: Cryptogrammoideae
  • Geslachten:
    • Coniogramme  - Cryptogramma  - Llavea

• Onderfamilie: Parkerioideae
  • Geslachten:
    • Acrostichum  - Ceratopteris

• Onderfamilie: Pteridoideae
  • Geslachten:
    • Actiniopteris  - Afropteris  - Anogramma  - Anopteris  - Austrogramme  - Cerosora  - Cosentinia  - Eriosorus  - Jamesonia  - Monachosorum  - Nephopteris  - Nevrocallis  - Onychium  - Ochropteris  - Pityrogramma  - Pteris  - Pterozonium  - Syngramma  - Taenitis

De stamboom van Pteridaceae zou er als volgt kunnen uitzien:

Pteridaceae

Filicales

Pteridaceae Cheilanthoideae Doryopteris Cheilanthes Adiantopsis Hemionitis Aleuritopteris Cheilanthes Pentagramma Notholaena Pellaea Paragymnopteris Astrolepis Argyrochosma Cheilanthes Bommeria Doryopteris Adiantoideae Anetium Polytaenium Vittaria Antrophyum Haplopteris Monogramma Hecistopteris Radiovittaria Rheopteris Adiantum Pteridoideae Ochropteris, Neurocallis Platyzoma Eriosorus Jamesonia Pterozonium Taenitis Anogramma Cosentinia Pityrogramma Actiniopteris Onychium Pteris Parkerioideae Acrostichum Ceratopteris Cryptogrammoideae Coniogramme Cryptogramma Llavea Andere families

Stamboom van de Pteridaceae volgens Schuettpelz, E. et al. (2007) en Nakazato, T. & G.J. Gastony (2003)

Beschreven soorten

Van de lintvarenfamilie worden de volgende soorten in detail beschreven:

• Geslacht: Adiantum
  • Soorten:
    • Adiantum capillus-veneris (Echt venushaar)
    • Adiantum diaphanum (Smal venushaar)
    • Adiantum pedatum (Hoefijzervaren)
    • Adiantum raddianum (Fijn venushaar)
    • Adiantum reniforme
    • Adiantum viridimontanum

• Geslacht: Anogramma
  • Soorten:
    • Anogramma leptophylla

• Geslacht: Cheilanthes
  • Soorten:
    • Cheilanthes acrostica
    • Cheilanthes guanchica
    • Cheilanthes hispanica
    • Cheilanthes maderensis
    • Cheilanthes pulchella
    • Cheilanthes tinaei

• Geslacht: Cosentinia
  • Soorten:
    • Cosentinia vellea

• Geslacht: Cryptogramma
  • Soorten:
    • Cryptogramma crispa (Gekroesde rolvaren)

• Geslacht: Llavea
  • Soorten:
    • Llavea cordifolia

• Geslacht: Notholaena
  • Soorten:
    • Notholaena marantae

• Geslacht: Pellaea
  • Soorten:
    • Pellaea atropurpurea
    • Pellaea calomelanos
    • Pellaea viridis

• Geslacht: Pteris
  • Soorten:
    • Pteris cretica (Lintvaren)
    • Pteris vittata

Bronnen, noten en/of referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Saumfarngewächse op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
• R. van der Meijden, 2005.: Heukels' Flora van Nederland, Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten, ISBN 90-01-58344-X

---

Mediabestanden

Zie de categorie Pteridaceae van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Ordes en families van de klasse Polypodiopsida

Onderfamilies en geslachten van de familie Pteridaceae (Lintvarenfamilie)