Wikipedia

Petrus Naghel

monnik

Petrus Naghel was misschien de man die een invloedrijke Middelnederlandse vertaling van de Bijbel produceerde, de Hernse Bijbel. Petrus Naghel was een kartuizermonnik die leefde in de 14e eeuw (?-1395). Hij was prior van het kartuizerklooster op 't Kiel (1362-1365) en van het kartuizerklooster van Herne (1366-1369). Volgens Mikel Kors zou Naghel de "Bijbelvertaler van 1360" zijn, zoals men de auteur van de Hernse Bijbel noemde voor men hem geïdentificeerd had. Volgens een aantal wetenschappers zijn er echter onvoldoende argumenten om de "Bijbelvertaler van 1360" met Petrus Naghel te identificeren.

In de periode 1357-1395 vertaalde deze monnik zestien werken uit de christelijke Latijnse literatuur naar het Middelnederlands: onder andere Legenda Aurea, een Historiebijbel, Gregorius de Grotes Homiliae in Evangelia en Dialogi, Cassianus' Collationes patrum, Vitae patrum en meer.

Naghels Historiebijbel: de Hernse Bijbel

bewerken

Op vraag van de Brusselse patriciër Jan Tay(e), werkte Petrus Naghel aan een historiebijbel. Basis voor deze vertaling was de Vulgaat, maar ook Comestors Historia Scholastica. Een eerste deel voltooide hij op 12 juni 1360:

Het tweede deel werd voltooid op 23 juni 1361:

Tussen 1361 en 1372 vertaalde Naghel nog meer boeken uit het Oude Testament, eveneens op vraag van Jan Tay:

Deze vijf boeken zijn in de meeste handschriften ingevoegd tussen Job en Alexander, maar de vertaling gebeurde wel degelijk na de historische boeken van het Oude en Nieuwe Testament.

Naghel maakte ook een vertaling van de Psalmen, maar de datum van vertaling is niet bekend.

Waarschijnlijk in 1383 vertaalde Naghel ook nog Jesaja, Jeremia, Klaagliederen en Ezechiël (deze keer uit de Vulgaat).

Naghel kwam zo heel dicht bij een complete Bijbel in het Middelnederlands. Opmerkelijke afwezigen zijn de Brieven uit het Nieuwe Testament en de Openbaring van Johannes. I en II Kronieken sloeg Naghel over, omdat de inhoud daarvan al in de boeken van de Koningen te vinden was.

Overzicht van toegeschreven vertalingen

bewerken
  • Jacobus van Voragine, Legenda Aurea, voltooid op 9 januari 1357
  • De Hernse Bijbel (ca. 1360-1385)
  • Benedictus van Nursia, Regula Monachorum, voltooid op 13 januari 1373
  • Gregorius de Grote, Homiliae XL in Evangelia, voltooid tijdens de vasten van 1381
  • Johannes Cassianus, Collationes patrum, voltooid op 5 januari 1383
  • Ps.-Bonaventura, Stimulus amoris, voltooid in maart 1387
  • Gregorius de Grote, Libri IV dialogorum de vita et miraculis patrum Italicorum, voltooid op 4 november 1388
  • Vitas patrum, datering onbekend

Verloren en toegeschreven vertalingen

  • Gregorius de Grote, Homiliae in Hiezechihelem prophetam
  • Bonaventura, Lignum vitae, voltooid op 2 augustus 1386
  • Bernardus van Clairvaux, Homiliae IV de laudibus Virginis Matris super verba Evangelii Missus est angelus Gabriel

Literatuur

bewerken
  • Coun, Theo, Exit Petrus Naghel als Bijbelvertaler?, in: Ons Geestelijk Erf, 85 (2014),3-38
  • Kors, Mikel / Claassens, Geert H.M. (inl.) De Bijbel voor leken. Studies over Petrus Naghel en de Historiebijbel van 1361, Leuven, 2007, XVII-(3)-208-(4) p., 22 ill.
  • recensie van Kors / Claassens, De Bijbel voor leken door Thom Mertens, What's in a name, in: Madoc: Tijdschrift over de Middeleeuwen, 22 (2008), 54-56
  • Kors, Mikel. Het oeuvre van Petrus Naghel: een status quaestionis, in: Mikel Kors & Geert H.M. Claassens (inl.), De Bijbel voor leken. Studies over Petrus Naghel en de Historiebijbel van 1361, Leuven, 2007, 169-184, 8 ill. (= Publicaties van de Stichting Encyclopédie Bénédictine)
  • Bosmans, Eva. Petrus Naghel (?-1395): receptie en invloed van zijn vertalingen. Doctoraat KULeuven (promotor: Gerard Claassens)
  • De Bundel, Katty. Het vertaalproject van Petrus Naghel (?-1395), kartuizer te Herne. Katholieke Universiteit Leuven, België. Promotor: Prof. Dr. Geert Claassens
  • Petrus Naghel (?-1395): de handschriftelijke overlevering en invloed van zijn oeuvre. KULeuven (promotor: Gerard Claassens)
  • Petrus Naghel (?-1395): positie, invloed en doorwerking van zijn oeuvre. KULeuven (promotor: Gerard Claassens)
  • Kwakkel, Erik. "Die Dietsche boeke die ons toebehoeren". De kartuizers van Herne en de productie van Middelnederlandse handschriften in de regio Brussel (1350-1400). With an English summary. Leuven, Peeters Publishers, 2002. 24 x 16 cm, X-316 p. + 60 afb. (= Miscellanea Neerlandica, 27) ISBN 90-429-1186-7
  • Gulden legende. De Middelnederlandse vertaling van de Legenda aurea door Petrus Naghel uitgegeven naar handschrift Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 15140 door Amand Berteloot, Geert Claassens en Willem Kuiper. Deel II. Leuven [Brepols] 2011. 621 p. ISBN 978-2-503-54272-0
bewerken
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Petrus_Naghel&oldid=60260350"