Welkenraedt

**Welkenraedt**
Gemeente in België
	(Details)
	;
Geografie
Gewest	Wallonië
Provincie	Luik
Arrondissement	Verviers
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	24,72 km² (2022); 74,49%; 8,89%; 16,61%
Hoogte	215 tot 354 m
Coördinaten	50° 40' NB, 5° 58' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	10.464 (01/01/2024) ; 49,11% ; 50,89% ; 423,28 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 20,61%; 59,1%; 20,29%
Buitenlanders	8,72% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Jean-Luc Nix (LB)
Bestuur	LB, PLUS
Zetels; LB; Ensemble; PLUS; Ecolo; Obj.Citoyens	21; 9; 5; 3; 2; 2
Economie
Gemiddeld inkomen	19.364 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	8,31% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 4840; 4841	Deelgemeente; Welkenraedt; Hendrik-Kapelle
Zonenummer	087
NIS-code	63084
Politiezone	Pays De Herve
Hulpverleningszone	Vesdre - Hoëgne & Plateau
Website	www.welkenraedt.be
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Verviers; in de provincie Luik
Portaal	België

Welkenraedt (Nederlands: Welkenraat; Duits: Welkenrath; Waals: Welkenrote; Ripuarisch: Wälekete) is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Luik. De gemeente telt ruim 10.000 inwoners. De wekelijkse markt vindt plaats op zaterdag.^[1] Met de twee buurgemeenten Baelen en Plombières en het oosten van Voeren vormt ze de zogenaamde Platdietse streek. De plaats behoorde tot het oorspronkelijk gebied van het hertogdom Limburg.

In de gemeente wordt Platdiets, een Limburgs dialect, gesproken, maar bij de vastlegging van de taalgrens (in 1963) kwam de gemeente toch aan de Franse kant van de taalgrens terecht. Toch was de mogelijkheid voor het instellen van Nederlandse of Duitse taalfaciliteiten opengelaten (artikel 16 van de Wet op het gebruik van de talen in bestuurszaken). Volgens artikel 3 van de Wet op het gebruik van de talen in het onderwijs (18 juli 1963) is er in Welkenraedt de mogelijkheid het onderwijs in een andere dan de Franse taal te organiseren.

Etymologie

Het achtervoegsel "raedt" in de plaatsnaam is een spellingsvariant op het Middelnederlandse woord rode of rade (vergelijk Kerkrade) en het Duitse -rath of -roth. Het verwijst naar gerooid land, land dat door het rooien van bomen geschikt is gemaakt voor bebouwing.

Geschiedenis

Tot de opheffing van het hertogdom Limburg hoorde Welkenraedt tot de Limburgse hoogbank Baelen. Net als de rest van het hertogdom werd Welkenraedt bij de annexatie van de Zuidelijke Nederlanden door de Franse Republiek in 1795 opgenomen in het toen gevormde departement Ourthe.

Na de val van Napoleon werd bij een grensverdrag van 26 juni 1816 tussen de Nederlanden en Pruisen de sectie Herbestal (215 inwoners) afgestaan aan Pruisen. Welkenraedt werd zo een grensdorp.

In 1830 werd Welkenraedt na de Belgische onafhankelijkheid een Belgische grensgemeente en geograaf Philippe Vandermaelen telde er 87 landelijke woningen met strodaken, een kerk, een kapel, een gemeentehuis en een school. Er waren 406 inwoners die "Vlaams" spraken; er was een belangrijke seizoensmigratie uit Luxemburg (dat toen de huidige Belgische provincie Luxemburg en het groothertogdom Luxemburg omvatte – ze kwamen vooral werken in het oogstseizoen. Het inventaris omvat verder details over de natuurlijke omgeving, bodems, landbouwproductie en veestapel. Er was geen nijverheid. Ook het wegennetwerk van toen is beschreven. De omschrijving door Vandermaelen geeft een interessante inkijk in het dagelijkse leven rond 1830.^[2] In 1843 werd de spoorlijn Luik - Aken ingehuldigd en het station van Welkenraedt werd geopend als grensstation, voor de Pruisische grens. Het station hielp mee aan de industriële en demografische ontwikkeling van de gemeente.

Na de Eerste Wereldoorlog en het Verdrag van Versailles kwam het voormalig Pruisische gebied ten oosten van Welkenraedt bij België, waardoor Welkenraedt niet langer een grensgemeente was.

Kernen

Het dorpscentrum van de (Waalse) plaats Welkenraedt sluit aan op de plaats Herbesthal, op het grondgebied van de (Duitstalige) buurgemeente Lontzen.

Deelgemeenten

#	Naam	Opp. (km²)	Inwoners (2020)	Inwoners per km²	NIS-code
1	Welkenraedt	8,07	7.423	920	63084A
2	Hendrik-Kapelle	16,75	2.645	158	63084B

Overige kernen

In de gemeente liggen verschillende kleine gehuchten, waaronder Lançaumont (Lantzenberg) en La Bruyère (Heide) ten zuiden en westen van het dorpscentrum van Welkenraedt.

Bezienswaardigheiden

Monument (zuil met fontein) met de namen van de inwoners die tijdens de twee wereldoorlogen vielen, gedeporteerd werden of als partizanen tegen de Duitsers vochten (kerngemeente Welkenraedt).
Huis Zimmermann (18de eeuw), gelegen in het centrum van Welkenraedt.
Sint-Jan-de-Doperkerk uit 1880 (met een afbeelding van Het Laatste Avondmaal in het hoogkoor) te Welkenraedt.

Welkenraedt, het gemeentehuis
Welkenraedt, het centrum
Welkenraedt, Sint-Jan-de-Doperkerk

Natuur en landschap

Welkenraedt ligt in het Land van Herve, op een hoogte van ongeveer 260 meter. Het dorp ligt in het stroomgebied van de Ruyff (een beek die uitmondt in de Vesder), nabij de waterscheiding met de Geul. De omgeving is gekenmerkt door landbouw. In het zuiden is er een bedrijventerrein (Lançaumont) en de autoweg E40 met parallel daaraan de spoorlijn HSL 3. Ook kent Welkenraedt een spoorwegstation met emplacement, voor spoorlijn 37. Zuidwestelijk van Welkenraedt ligt het Staatsbos van Grunhaut.

Politiek

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij	10-10-1976^[3]		10-10-1982		9-10-1988		9-10-1994		8-10-2000		8-10-2006^[4]		14-10-2012^[5]		14-10-2018		13-10-2024
Stemmen / Zetels	%	19	%	19	%	19	%	19	%	19	%	21	%	21	%	21	%	21
LB¹ / PS-IC² / Ensemble³	37,28¹	7	51,58²	11	59,18²	12	46,85²	9	49,54^D	10	43,22²	10	35,66²	8	22,13³	5	-
PSC-IC^A / PSC-PRL^B / IC-PSC^C / PS-IC^D/ MR-IC¹ / LB²	51,09^A	11	41,72^B	8	40,82^C	7	43,14^C	9	49,54^D	10	23,29¹	5	33,33¹	8	35,60²	9	51	11
PSC-IC^A / PSC-PRL^B / IC-PSC^C / cdH¹ / PLUS²	51,09^A	11	41,72^B	8	40,82^C	7	43,14^C	9	37,87^C	7	25,3¹	5	20,31¹	4	17,32²	3	35,6	8
ECOLO	-		6,69	0	-		10,01	1	12,64	2	8,19	1	10,7	1	12,52	2	13,4	2
Icwh-CH	11,62	1	-		-		-		-		-		-		-		-
Obj.Citoyens	-		-		-		-		-		-		-		12,42	2	-
Totaal stemmen	4820		5206		5333		5579		5741		6337		6355		6575
Opkomst %					93,87		92,38		91,03		92,34		88,18		88,97
Blanco en ongeldig %	5,23		5,3		6,19		6,38		7		5,81		6,15		7,82

Burgemeesters

1983-2003 André Grosjean (PS-IC)
2003-2012 Claude Klenkenberg (PS-IC, LB)
2012-heden Jean-Luc Nix (MR-IC)

Demografische ontwikkeling

Demografische evolutie voor de fusie

Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1970=volkstellingen op 31 december

Demografische ontwikkeling van de fusiegemeente

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

Bronnen:NIS, Opm:1831 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari 1992 tot heden
jaar	Aantal^[6]	Evolutie: 1992=index 100
1992	8.312	100,0
1993	8.411	101,2
1994	8.466	101,9
1995	8.558	103,0
1996	8.651	104,1
1997	8.705	104,7
1998	8.772	105,5
1999	8.753	105,3
2000	8.801	105,9
2001	8.828	106,2
2002	8.888	106,9
2003	8.929	107,4
2004	9.055	108,9
2005	9.139	109,9
2006	9.163	110,2
2007	9.237	111,1
2008	9.347	112,5
2009	9.425	113,4
2010	9.508	114,4
2011	9.638	116,0
2012	9.703	116,7
2013	9.753	117,3
2014	9.791	117,8
2015	9.812	118,0
2016	9.809	118,0
2017	9.887	118,9
2018	9.920	119,3
2019	10.002	120,3
2020	10.068	121,1
2021	10.175	122,4
2022	10.428	125,5
2023	10.515	126,5
2024	10.464	125,9

Vervoer

Welkenraedt is een klein spoorwegknooppunt aan de spoorlijn 37 (Luik - Aken) en spoorlijn 49 (Welkenraedt - Eupen), en het station Welkenraedt dankt een stuk zijn naambekendheid in Vlaanderen als bestemming van bepaalde treinen op de verbinding van de kust, via Brussel naar het oosten van het land. Ook de hogesnelheidslijn HSL 3 doorkruist Welkenraedt.

Sport

Voetbalclub FC Welkenraedt is aangesloten bij de KBVB en actief in de provinciale reeksen. De club ontstond uit de fusie van R. Alliance Welkenraedt-Bruyère en RCS Welkenraedt.

Trivia

De groep Yevgueni bracht in 2011 een cd uit getiteld 'Welkenraedt'.

Dialect

Het dialect van Welkenraedt behoort tot de Nederlandstalige dialecten en is een overgangsgebied tussen het Limburgs en het Ripuarisch. Het is vooral na de Tweede Wereldoorlog bergafwaarts gegaan met het dialect; het werd ten onrechte gezien als een Duits dialect. De laatste jaren komt er wat meer aandacht voor het zogenaamde Platdiets.

Nabijgelegen kernen

Herbesthal, Henri-Chapelle, Limbourg, Baelen

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Les Marchés hebdomadaires du Pays de Herve https://web.archive.org/web/20190330155056/http://www.paysdeherve.be/fr/marches-et-brocantes
↑ Philippe Vandermaelen Dictionnaire géographique de la province de Liège. Brussel, Etablissement géographique - 1831.
↑ 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken
↑ Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 1 maart 2013.
↑ Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be
↑ https://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

Zie de categorie Welkenraedt van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Les Marchés hebdomadaires du Pays de Herve https://web.archive.org/web/20190330155056/http://www.paysdeherve.be/fr/marches-et-brocantes

[2] Philippe Vandermaelen Dictionnaire géographique de la province de Liège. Brussel, Etablissement géographique - 1831.

[3] 1976-2000:Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken

[4] Gegevens 2006: elections2006.wallonie.be:. Gearchiveerd op 9 januari 2018. Geraadpleegd op 1 maart 2013.

[5] Gegevens 2012: elections2012.wallonie.be

[6] ttps://view.officeapps.live.com/op/view.aspx?src=https%3A%2F%2Fstatbel.fgov.be%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Ffiles%2Fdocuments%2Fbevolking%2F5.1%2520Structuur%2520van%2520de%2520bevolking%2FBevolking_per_gemeente.xlsx&wdOrigin=BROWSELINK

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]