Willem Sandhövel
Wilhelmus Josephus (Willem) Sandhövel (Amsterdam, 19 mei 1883 - Maastricht, 3 oktober 1962) was een Nederlands architect en publicist over architectuur. Hij was betrokken bij tal van bouwprojecten in Maastricht en omgeving, deels met zijn compagnon Victor Marres. Vanaf 1945 was hij directeur van de mede door hem opgerichte Academie voor Bouwkunst in Maastricht.
| Willem Sandhövel | ||||
|---|---|---|---|---|
| Persoonsinformatie | ||||
| Volledige naam | Wilhelmus Josephus Sandhövel | |||
| Nationaliteit |  Nederland
| |||
| Geboortedatum | 19 mei 1883 | |||
| Geboorteplaats | Amsterdam | |||
| Overlijdensdatum | 3 oktober 1962 | |||
| Overlijdensplaats | Maastricht | |||
| Beroep | architect | |||
| Werken | ||||
| Belangrijke gebouwen | Jeanne d'Arclyceum (Maastricht); kantoorgebouw Zinkwit (Eijsden) | |||
| Belangrijke projecten | woningbouw Wyckerpoort (Maastricht) | |||
| ||||
Levensloop
bewerkenWillem Sandhövel werd in Amsterdam geboren als zesde van acht kinderen van Jacobus Hubertus Sandhövel (1839-1897) en Wilhelmina Esselina Hoedemaker (1844-1922). Van de acht kinderen bereikten alleen Willem en zijn jongste zus Wilhelmina de volwassenheid. Zijn ouders hadden een patisserie/chocolaterie op de Dam nr. 13. Na het behalen van zijn HBS B-diploma, volgde hij een architectenopleiding aan de kunstacademie in Amsterdam.[1] Volgens een andere bron volgde hij een hogere technische opleiding en was hij daarna werkzaam op het bureau van Hendrik Petrus Berlage.[2] Ook werkte hij enige tijd als assistent van Johan Wilhelm Hanrath.[3]
Sandhövel was tweemaal gehuwd. In 1909 trouwde hij met Antonette Sophia Peereboom (1886-1931). Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren. Een van de kinderen, Johannes Sandhövel (1918-1953) werd eveneens architect.[4] Op 19 juni 1933, twee jaar na de dood van Antonette, trouwde hij te Maastricht met Louisa Catharina Maria Hubertina Veugen (1911-1991). Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren.[1]
Sandhövel was in Maastricht enige tijd directeur van het Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht. Vanaf 1919 was hij geassocieerd met de Maastrichtse architect Victor Marres, die eveneens in Amsterdam gestudeerd had en op het bureau van Berlage werkzaam geweest was.[5] Het architectenbureau Marres & Sandhövel was gevestigd aan de Van Hasseltkade 4, later Cortenstraat 1, in het centrum van Maastricht.[6] De meeste van hun ontwerpen waren in in traditionalistische stijl, soms met kenmerken van de Amsterdamse School (Jeanne d'Arclyceum) of de art deco (winkelpui Grote Staat 32). In 1927 ontstond er een geschil tussen Marres en Sandhövel enerzijds, en Bouwvereeniging St. Servatius anderzijds, over honoraria bij het niet realiseren van een ontwerp.[7] In 1928 adviseerde Sandhövel het Maastrichtse gemeentebestuur tegen de voorgestelde locatie voor de nieuw te bouwen Wilhelminabrug. Zijn bezwaren werd niet ter harte genomen. Later bleek de locatie van de brug, waarvoor tientallen historische panden moesten worden afgebroken, uitermate ongunstig, omdat alle verkeer via de Markt in de krappe straten van de binnenstad terechtkwam.[8] De samenwerking tussen Marres en Sandhövel eindigde omstreeks 1928, omdat Victor Marres al in 1924 met vrouw en kinderen naar Ukkel (bij Brussel) was vertrokken.[9]
Tijdens de Tweede Wereldoorlog weigerde hij lid te worden van de Nederlandsche Kultuurkamer, waardoor hij zijn beroep niet meer mocht uitoefenen. Het gezin leefde daardoor in de oorlog in armoede.[1] Na de oorlog was hij in 1945 medeoprichter (samen met J. Turlings en J. Zollner) en eerste directeur van de Academie voor Bouwkunst te Maastricht (thans onderdeel van Zuyd Hogeschool).[2]
Sandhövel was vele jaren hoofdbestuurslid en districtscommissaris van de Bond van Nederlandse Architecten.[10] Vanaf 1923 was Sandhövel mederedacteur van het blad Mededeelingen van de architectuurafdeling van het Algemeen Kristelijk Kunstenaarsverbond. Daarnaast was hij hoofdarbiter voor de Raad van Arbitrage voor de Bouwzaken en lid van de Ereraad van Architecten.[1] Sandhövel was ridder in de Orde van Oranje-Nassau.[10]
Hij overleed op 79-jarige leeftijd in het Ziekenhuis Sint Annadal in Maastricht.
Bibliografie (selectie)
bewerkenWillem Sandhövel publiceerde regelmatig in vakbladen over architectuur, onder andere over zijn eigen ontwerpen. Ook schreef hij enkele in memoriams voor collega-architecten.
- 1918: 'Het toekomstig stadsbeeld', in: Bouwkundig Weekblad: orgaan van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, jrg. 39, nr. 50, pp. 291-293
- 1923: 'Bebouwingsplan van het Wijckerveld te Maastricht', in: Klei: tijdschrift gewijd aan de belangen der klei-industrie, jrg 15, nr. 8, pp. 85-88 (met V. Marres)
- 1926: 'De Maasbrug te Maastricht' (3 delen), in: Bouwkundig Weekblad: orgaan van de Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst, jrg. 47, nrs. 24-26, pp. 247-250; 258-260; 265-270
- 1932: 'Hanrath, J.W.', in: Bouwkundig Weekblad Architectura, jrg. 53, nr. 28, p. 249
- 1933: 'Het zwembad te Sittard', in: Bouwkundig Weekblad Architectura, jrg. 54, nr. 29, pp. 233-236
- 1950: 'Het V.B.O. te Maastricht', in: Katholiek Bouwblad, jrg. 17 (1949/50), nr. 22, pp. 347-348
- 1951: 'Rede van de Heer W.J. Sandhövel gehouden op 2 September 1950, ter gelegenheid van het eerste lustrum van de Limburgse Academie voor Bouwkunst te Maastricht', in: Bouwkundig Weekblad, jrg. 69, nr. 5, pp. 52-54
- 1952: 'Gebrek aan waardering van ons beroep', in: Bouwkundig Weekblad, jrg. 70, nr. 13/14, pp. 108-109
- 1956: 'Jules Kayser 50 jaar architect', in: Bouwkundig Weekblad, jrg. 74, nr. 26, p. 318
Bouwwerken (selectie)
bewerken
Vrijwel alle door Sandhövel (al dan niet met Marres) ontworpen gebouwen zijn rijks- of gemeentelijke monumenten. Tenzij anders vermeld bevinden onderstaande gebouwen zich te Maastricht.[11] Naast deze nieuwbouwprojecten was Sandhövel betrokken bij diverse restauratieprojecten, onder andere van de Stadsschouwburg Maastricht, Kasteel Haeren en kasteel Schaesberg.
- 1905: verbouwing Villa Canne, Nekummerweg 19
- 1918/40: dubbel woonhuis Aylvalaan 14ab, Villapark
- 1919: RK jongensschool, in opdracht Vereeniging "Katholiek Onderwijs", Herbenusstraat 39 (met V. Marres; ; gesloopt)[12][noot 1]
- 1919-20: arbeiderswoningen Ambachtsweg 1-33, Mariaberg (met V. Marres)
- 1919-20: verbouwing Augustijnenkerk tot parochiekerk (met V. Marres)
- 1920: villa, Prins Bisschopsingel 6 (met V. Marres)
- 1920: arbeiderswoningen Prof. Moserstraat 13-23, Wyckerpoort (met V. Marres)
- 1920-24: complex van 66 ambtenarenwoningen Woningzorg, Meerssenerweg, Scharnerweg, Prof. Pieter Willemsstraat (met V. Marres)
- 1922-23: meisjesschool (mulo), Walramplein, Valkenburg (met V. Marres; gesloopt)[14]
- 1923-25: villa met kantoor Beversbergweg 1, Gulpen (met V. Marres)[6][15]
- 1924: complex arbeiderswoningen, Pastoor Wijnenweg e.o., Mariaberg (met V. Marres) - deels gesloopt 2021
- 1924: winkelpui "Bury", Grote Staat 32 (met V. Marres)
- 1925: villa "Zonnehuis", Aldenhofpark 30 (met V. Marres)
- 1928: villa, Sint Lambertuslaan 21 (met V. Marres)
- 1928: Jeanne d'Arclyceum, Grote Gracht 74-76 (met V. Marres)
- 1928: kantoor Maastrichtsche Zinkwit Maatschappij, Ir. Rocourstraat 28, Eijsden (met V. Marres)
- 1928: zwembad Sittard
- 1929-33: zuivelfabriek met directeurswoning, Statensingel 138-140 (toeschrijving onzeker; mogelijk met A. Deusen en/of aannemer Knops/Knols)[16][17]
- 1935: blok van vier woonhuizen, Bergweg 33-35-37 en Burg. Ceulenstraat 81
- 1935: blok van vier woonhuizen, Prins Bisschopsingel 7
- 1939: dubbele villa "Aldenhof" / "Ons Thuis", Tongerseweg 6-8
- 1940: Twentsche Bank, Pancratiusplein 46a, Heerlen (met W. Tap)[18]
- 1950: kantoorgebouw op achterterrein Brusselsestraat 84[19]
- 1954-60: woningen Westrand, Amby (met F. Dingemans en L.A. van Strien)[20]
- 1956-57: uitbreiding zijbeuken Sint-Walburgakerk, Amby
-
Ambtenarenwoningen (1920/21, met V. Marres) -
Villa Zonehuis (1925, met V. Marres) -
Jeanne d'Arclyceum (1928; met V. Marres) -
Bergweg 33-37 & Burg. Ceulenstraat 81 (1935)
- N. Bisscheroux, S. Minis, W. van den Berg, F. Humblé (1997): Architectuurgids Maastricht 1895-1995. Stichting Topos & Gemeente Maastricht, Maastricht. ISBN 90-9010710-x (online tekst op toposmaastricht.com)
- Sandhövel, Wilhelmus Josephus op Het Nieuwe Instituut
- ↑ De school bevond zich op een binnenterrein tussen Herbenusstraat en Hoogfrankrijk, bereikbaar via de poortdoorgang in Herbenusstraat 39. Tot 1948 was het de Sint-Matthiasschool, een RK lagere school voor jongens, daarna Sint-Servaascollege, een RK middelbare handelsdagschool, vanaf 1967 MEAO. Het gebouw werd omstreeks 1990 afgebroken voor de bouw van de Charles Vos-cour.[13]
- ↑ a b c d 'Sandhövel Family Tree', op myheritage.nl, geraadpleegd op 14 juli 2022.
- ↑ a b Bisscheroux/Minis/Van den Berg/Humblé (1997), p. 207.
- ↑ M. Cramer, A. den Dikken, A. Groot, A. Koenders, I. Marx-van Daal, R. Marx, H. van der Voort (2021): Architecten van Hilversum 1: De industriële revolutie bereikt Hilversum (1850-1915), p. 130. Uitgeverij Verloren (tekst deels online).
- ↑ 'Sandhövel, Johannes', op hetnieuweinstituut.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
- ↑ Kennisgeving in: Limburger Koerier, 19 juli 1919 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 18 juli 2022).
- ↑ a b Openbare aanbesteding, in: Limburger Koerier, 17 februari 1923, p. 10 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 17 juli 2022).
- ↑ 'CUYPg535 Stukken betreffende een geschil tussen de Bouwvereeniging St. Servatius en de architecten Marres en Sandhövel. 1927', op hetnieuweinstituut.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
- ↑ 'Wilhelminabrug', op tastplattegrondmaastricht.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
- ↑ 'Carnet familial – Familie berichten', in: Kroniek van de familie Regout / Chronique de la famille Regout, N°. 47 (december 2018), pp. 21-22 (online tekst).
- ↑ a b 'Sandhövel, Wilhelmus Josephus', op hetnieuweinstituut.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
- ↑ Zie o.a. 'Ruimtelijke Karakteristiek Bestemmingsplan Maastricht Zuid-West', op planviewer.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
- ↑ Aanbesteding in: Limburger Koerier, 15 december 1919 (online tekst, geraadpleegd op 18 juli 2022).
- ↑ Zie 'Herbenusstraat', op forum.mestreechonline.nl, geraadpleegd op 9 augustus 2022.
- ↑ 'Valkenburg. Plechtige inwijding Meisjesschool', in: Limburgsch Dagblad, 12 september 1923, p. 3 (online tekst op Delpher, geraadpleegd op 17 juli 2022).
- ↑ Schmidt (1945), p. 118.
- ↑ Bisscheroux/Minis/Van den Berg/Humblé (1997), p. 192.
- ↑ GM 2625 en GM 2627 op flexinext.maastricht.nl, gearchiveerd op 20 februari 2019.
- ↑ 'Voormalige Twentsche Bank', op openmonumentendagheerlen.nl, geraadpleegd op 15 juli 2022.
- ↑ GM 1241 op flexinext.maastricht.nl, gearchiveerd op 20 februari 2019.
- ↑ GM 6 (of 80?) op flexinext.maastricht.nl, gearchiveerd op 20 februari 2019.