Naar inhoud springen

Arendonk

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De printervriendelijke versie wordt niet langer ondersteund en kan weergavefouten bevatten. Werk uw browserbladwijzers bij en gebruik de gewone afdrukfunctie van de browser.
Arendonk
Gemeente in België Vlag van België
Arendonk (België)
Arendonk
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Turnhout
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere 		55,15 km² (2022)
77,8%
7,44%
14,76%
Coördinaten 51° 19' NB, 5° 5' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid 		13.391 (01/01/2024)
50,05%
49,95%
242,8 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder 		(01/01/2024)
19,09%
60,02%
20,89%
Buitenlanders 15,95% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Kristof Hendrickx (N-VA)
Bestuur N-VA, CD&V
Zetels
N-VA
CD&V
Vooruit-Groen
Arendonk Positief
Vlaams Belang 		23
10
6
3
2
2
Economie
Gemiddeld inkomen 19.948 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 5,6% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2370 		Deelgemeente
Arendonk
Zonenummer 014
NIS-code 13001
Politiezone Kempen N-O
Hulpverleningszone Taxandria
Website arendonk.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Turnhout
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Kapel van de Wampenberg

Arendonk is een plaats en gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. Arendonk is de hoofdplaats van het kieskanton en het gerechtelijk kanton Arendonk.

Toponymie

Doorheen de eeuwen kwam Arendonk in de archieven voor als Arendoncq, Arendonc en Arendonck. De toponiem Arendonk bevat de twee woorddelen Aren- en donk.

  • Aren-, afgeleid van a in de betekenis van stromend water.
  • Het woord donk slaat op hooggelegen land nabij laagten en water.

De naam Arendonk betekent dus hoger gelegen land tussen aren, kleine riviertjes die naar de Wamp vloeien.[1]

Geschiedenis

In 1212 ontving Arendonk de stadsrechten van Hendrik I, Hertog van Brabant. In het ancien régime hoorde Arendonk bij het hertogdom Brabant, meer bepaald bij het Land van Turnhout. Vanaf de 17e eeuw was Arendonk een afzonderlijke heerlijkheid.

In de middeleeuwen stond Arendonk bekend om de valkerij. Het vangen en africhten van roofvogels was een specialiteit waarvoor de vrijheid bij veel vorstenhuizen bekend stond. Toen in 1460 toestemming gegeven werd om linnen- en tijkweverijen op te richten brachten deze grote welstand onder de bevolking. Tot 1800 bezat de tijkweversgilde een eigen verkoophal te Antwerpen. In de 19e eeuw kwam de sigarenindustrie op en in de hoogdagen werden door ruim vijftien fabrikanten jaarlijks zo’n 30 miljoen sigaren vervaardigd.[2]

Tweede Wereldoorlog

De gemeente werd rond 20 mei 1940 bezet door het Duitse leger en bevrijd op 8 september 1944.

Geografie

Kernen

De verschillende historische woonkernen zijn grotendeels aan elkaar gegroeid. Toch zijn naast het centrum van Arendonk nog gehuchten te onderscheiden zoals de Voorheide (of de "Vraai"), den Berendonk, den Heikant, de Huiskes en den Broekkant. De Voorheide heeft een eigen parochie met een rooms-katholieke kerk. Buurtschap De Lusthoven heeft een eigen kapel die als hulpkerk in gebruik is.

Arendonk is in 1976 niet gefusioneerd met buurgemeenten, waardoor het geen deelgemeenten heeft.

Straatnamen

Arendonk heeft een aantal merkwaardige straatnamen, waaronder Bellekens, Rode Del, Saren, Voorhoofd en Zoenbraak.

Aangrenzende gemeenten

   Aangrenzende gemeenten   
 Ravels               
           
 Oud-Turnhout   Reusel-De Mierden (NL) 
           
        Retie       Mol 

Bezienswaardigheden

Telowerelè'er en de Toremansmolen
Monument Oorlogsslachtoffers
Kunst in de beeldentuin Karel I
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Arendonk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur en landschap

Arendonk ligt in de Noorderkempen op een hoogte van 20 à 30 meter, aflopend naar het zuiden. De belangrijkste waterloop is de Wamp, die in zuidwestelijke richting naar de Kleine Nete stroomt. Ten noordoosten ligt het Kanaal Dessel-Turnhout-Schoten.

In de omgeving van Arendonk liggen bossen, resultaat van heide-ontginningen. Het gebied Kwade Putten omvat het bosgebied Hoge Vijvers en enkele landgoederen met tot vijvers uitgegraven voormalige vennen. Verdere natuurgebieden zijn Goorken en Rode Del. Ook het beschermd natuurgebied De Liereman ligt gedeeltelijk in Arendonk.

Demografie

Samenstelling bevolking

De Kempense gemeente telt ruim 13.000 inwoners[6], waarvan ruim 1440 inwoners met Nederlandse nationaliteit. In totaal zijn er 96 verschillende nationaliteiten in Arendonk, de bewoners van het asielcentrum niet meegerekend.

Evolutie van het inwonertal

  • Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1970=volkstellingen op 31 december; vanaf 1980= inwonertal per 1 januari
  • 1977: Gebiedsuitwisseling met Retie (verlies van 26 inwoners)
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[7] Evolutie: 1992=index 100
1992 11.203 100,0
1993 11.370 101,5
1994 11.366 101,5
1995 11.366 101,5
1996 11.484 102,5
1997 11.578 103,3
1998 11.597 103,5
1999 11.741 104,8
2000 11.805 105,4
2001 11.883 106,1
2002 11.934 106,5
2003 12.040 107,5
2004 12.119 108,2
2005 12.179 108,7
2006 12.215 109,0
2007 12.329 110,1
2008 12.528 111,8
2009 12.679 113,2
2010 12.758 113,9
2011 12.855 114,7
2012 12.894 115,1
2013 12.941 115,5
2014 12.956 115,6
2015 13.053 116,5
2016 13.142 117,3
2017 13.261 118,4
2018 13.281 118,5
2019 13.293 118,7
2020 13.290 118,6
2021 13.207 117,9
2022 13.297 118,7
2023 13.344 119,1
2024 13.391 119,5

Politiek

Structuur

De gemeente Arendonk ligt in het kieskanton Arendonk en het provinciedistrict Turnhout. Deze maken deel uit van het kiesarrondissement Mechelen-Turnhout en de kieskring Antwerpen.

Arendonk Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Turnhout Arendonk
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers		 Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Mechelen-Turnhout Turnhout Arendonk Arendonk
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

College van burgemeester en schepenen

Naam Partij Functie en bevoegdheden
Kristof Hendrickx N-VA Burgemeester
Algemeen beleid (interne organisatie, HR, IT, kerkraden & begraafplaatsen), veiligheid (politie, brandweer, DGH, noodplanning), burgerlijke stand, vergunningen & handhaving.
Luc Bouwen CD&V Eerste schepen
Openbare werken, mobiliteit en lokale economie.
An Hermans N-VA Tweede schepen
Sport, cultuur, erfgoed, toerisme en dierenwelzijn.
Kenny Viskens N-VA Derde schepen
Financiën, omgeving en duurzaamheid.
Rob Blockx CD&V Vierde schepen
Jeugd, gezin, kinderopvang, onderwijs en communicatie/PR.
Marina Gijs N-VA Vijfde schepen + voorzitter Bijzonder Comité Sociale Dienst
Lokaal Sociaal Beleid: ouderenbeleid, volksgezondheid, andersvaliden, buurtwerking, ontwikkelingssamenwerking, wonen en sociale economie.
Zetelverdeling gemeenteraad legislatuur 2025-2030
14
5
3
1
14 5 3 1 
De 23 zetels zijn als volgt verdeeld:

Geschiedenis

De Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Jobkerk
Duivenaccommodatie van Karel Meulemans

Lijst van burgemeesters

Periode Burgemeester
1800 - 1804 Frans Tardie[8]
1804 - 1815 Jan Frans Wouters[9]
1815 - 1818 Willem De Vocht
1818 - 1830 Jan Frans Wouters
1830 - 1836 Willem De Vocht
1836 - 1873 Petrus Hubertus Verbist
1873 - 1893 August Gilles
1893 - 1914 Jan-Baptist Peeters
1914 - 1922 Hendrik Maes
1922 - 1937 Hendrik Lens (KVV)
1937 - 1939 Frans Borgmans (KVV)
1939 - 1940 Jan Van Poppel (Kath. Verb.)
1940 Pieter Blockx[10] (KVV, waarnemend burgemeester)
1941 - 1944 Jan Goris[11] (Onafhankelijk, oorlogsburgemeester)
1944 - 1964 Jan Van Poppel[12] (CVP)
1965 - 1976 Victor Maes (CVP)
1977 - 1982 Jef Bouwen (CVP)
1983 - 1989 Karel Van Gool (CVP)
1989 - 2000 Jef Bouwen (CVP)
2001 - 2012 Ernest Buijs (CVP / CD&V)
2013 - heden Kristof Hendrickx (N-VA)

Legislatuur 1983 - 1988

Volksunie trok naar de kiezer onder de naam GOED (dit stond voor Gemeentebelangen, Openheid, Eerlijkheid, Democratie). Ze behaalden drie verkozenen. SP hield stand en behield haar 7 zetels. De CVP bleef de grootste partij maar verloor haar absolute meerderheid. De partij vormde een coalitie met de liberale PVV. Burgemeester was Karel Van Gool.

Legislatuur 1995 - 2000

Volksunie, SP, PVV en onafhankelijken trokken samen naar de kiezer met de lijst NIEUW.[13] Burgemeester was Jef Bouwen van de CVP, die met 11 zetels nipt een absolute meerderheid behaalde.

Legislatuur 2019 - 2024

Burgemeester is Kristof Hendrickx (N-VA). Hij leidt een coalitie bestaande uit N-VA en CD&V. Samen vormen ze de meerderheid met 16 op 23 zetels. In januari 2023 maakte CD&V bekend dat het verder gaat onder de naam 'Iedereen 2023'. Men wil hiermee naar eigen zeggen het lokale karakter benadrukken, maar blijft wel officieel een afdeling van CD&V.[14]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

Partij of kartel 10-10-1976[15] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[16] 14-10-2012[17] 14-10-2018[18] 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 21 % 21 % 21 % 21 % 21 % 23 % 23 % 23 % 23
CVP1 / CD&V+N-VAA / CD&V2 / iedereen 23703 45,931 11 39,251 9 47,31 12 45,11 11 37,11 10 35,05A 10 28,572 7 24,32 6 52,53 14
CD&V+N-VAA / N-VA3 / N-VA+C - - - - - 31,203 8 38,53 10 20,9C 5
A+1 / N-VA+C - - - - - 17,731 4 15,801 3 12,11 2
Agalev1 / Groen!2 / sp.a-GroenD / Meer dan Groen3 - - 8,761 1 10,061 1 7,171 1 3,912 0 - 14,8D 3 4,93 0
SP1/ NIEUWB/ sp.a3 / sp.a-GroenD / Vooruit4 31,491 7 29,651 7 25,181 5 38,07B 9 23,491 5 22,043 6 16,263 4 6,94 1
PVV1 / NIEUWB / VLD2 12,511 2 10,871 2 7,881 11,212 2 7,632 1 - - -
VU1 / GOED2 / NIEUWB 8,361 1 15,392 3 10,881 2 - - - - -
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 - - - 6,771 0 8,571 1 13,642 2 8,172 1 10,32 2 14,82 3
NN.V.A. - - - - 12,47 2 - - - -
AGB - 4,83 0 - - - - - - -
BVA 1,71 0 - - - - - - - -
Totaal stemmen 6611 7144 7660 7917 8129 8172 8365 8674 6263
Opkomst % 96,41 95,29 94,34 93,29 93,9 68,6
Blanco en ongeldig % 4,69 5,25 3,88 4,67 4,21 4,2 2,6 2,8 0,5

De zetels van de gevormde coalitie staan vetjes uitgedrukt. De grootste partij is in kleur.

Cultuur

Bijnamen

Een inwoner van Arendonk wordt een Arendonkenaar[19] genoemd. De bijnaam van de Arendonkenaar is "den telowerelè'er" (de bordenlikker). Naar verluidt likten vroeger de Arendonkenaren hun bord schoon, om niks van het schaarse voedsel verloren te laten gaan.

Evenementen

Sinte Katrinazingen

Driekoningen zingen doet men in tegenstelling tot de buurgemeenten niet in Arendonk. Op 25 november gaan kinderen 's avonds huis aan huis Sinte Katrinazingen, waarbij ze snoep krijgen. De tekst luidt als volgt:

Sinte Katrina, fille fille mina,
een kjeske voor ne cent,
En al wie daar niet over kan,
over een kjeske, over een kjeske voor ne cent.
Laat ons, laat ons,
Ne goeien avond onder ons.

Teljoorlekkersdag

Een hoogdag voor de Arendonkenaren is de Teljoorlekkersdag. Die vindt plaats eind juni op en rond de markt en het plein Deroissart. Het gemeentebestuur en verenigingen organiseren dan een volksfeest met activiteiten voor kinderen en volwassenen. Een van de activiteiten is het leegeten en schoonlikken van een bord rijstpap. Een andere activiteit de laatste jaren is de "Lucky Duck Race", een grote badeendenrace ten voordele voor een lokaal goed doel.

Arendonk Zingt & Swingt

In navolging van het teloor gegane Bemdfestival organiseert de Chiro van Arendonk-Centrum sinds 2001 het gratis popfestival Arendonk Zingt & Swingt op en rond de Bemdweide. Met een gevarieerd programma lokt men jaarlijks zo'n 15 000 bezoekers uit alle leeftijdsklassen. Grote namen waren o.a. Gers Pardoel, De Jeugd van Tegenwoordig, Laura Lynn en Les Truttes. De opbrengst gaat naar het goede doel.

Streekproducten

  • De Arendonker Bruin (bruin, 8,5%) en de Arendonker Tripel (goudblond, 8%) van Dorpsbrouwerij Humulus.
  • De Keikop Tripel (blond, 8,7%) en de Keikop Saison (goudblond, 6,5%) van Brouwerij De Kassei.
  • Arendonks Sigaartje, een boterkoekje gebakken door bakkerij Vanbroekhoven.

Jeugdverenigingen

Mobiliteit

Wegennet

Verschillende gewestwegen doen de gemeente aan. Dit zijn:

In het zuiden van de gemeente loopt de snelweg E34. Deze vormt de grens met buurgemeente Retie.

Openbaar vervoer

Het openbaar vervoer in Arendonk bestaat uit een busnetwerk geëxploiteerd door de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn. Het netwerk bestaat uit twee reguliere lijnen (430 Reusel - Turnhout - Hoogstraten en 432 Arendonk - Turnhout - Brecht) en acht schoollijnen naar onder andere Geel, Mol, Oud-Turnhout, Poppel en Zondereigen. Alle lijnen bedienen de halte Gemeentehuis op de markt in Arendonk.

Wandelwegen

  • Bertel Pegh Pad 9 km
  • Hufkenswandeling 6,6 km
  • Natuurwandelpad 9 km
  • Arendonks Wandelpad 10 km
  • Wandelen op Wieltjes 6 km
  • Talanderwandeling 14 km - Wandeling van het Jaar 2014

Onderwijs

Academie voor Schone Kunsten in voormalige sigarenfabriek Karel I
Klooster Sint-Agnetendal
Torso van Rik Van Steenbergen door de Kunstacademie Arendonk (2004)

Kleuter- en lager onderwijs

  • Gemeentelijke Basisschool de Stip
  • Gemeentelijke Basisschool Voorheide
  • Vrije Basisschool Sint-Clara
  • GO! basisschool Atlantis

Buitengewoon lager onderwijs

  • GO! de 3master - Arendonk

Secundair onderwijs

  • Sint-Claracollege (ASO-TSO-BSO)
  • CDO Arendonk (Deeltijds onderwijs)

Kunstonderwijs

Volwassenenonderwijs

  • CVO Hoger Instituut der Kempen - Sint-Claracollege

Sport

  • het Glossocircuit, een circuit voor rallycross
  • Voetbalclub KFC Arendonk Sport (actief in 2de provinciale Antwerpen)
  • Sportpark Heikant, waar atletiekclub ARAC en KFC Arendonk Sport gevestigd zijn.Er is tevens een Finse piste, twee beachvolleybalvelden en een visvijver
  • Een sporthal waar diverse activiteiten kunnen plaats vinden (opening verwacht begin 2025)
  • Dansstudio Focus
  • De Bemdhal met sporthal, gymzaal, squashterreinen en buitenterreinen
  • Het gemeentelijk zwembad, sinds 1976 gevestigd aan de Van Eycklaan
  • FC Broekkant en tal van kleinere caféploegen spelende in de amateurreeksen
  • Rugbyclub Pitbulls, spelende op de terreinen van Postelboer
  • Tennisclub De Lusthoven met acht buitenterreinen en drie indoor terreinen
  • Okidohal, thuisbasis van basketbalclub Okido en Volleybalclub Arvoc
  • Gevechtsportclubs ASV Judo en Okinawa Gojo Ryu Karate
  • Sint-Sebastiaansgilde, de oudste vereniging van Arendonk
  • Dansschool Baila
  • Landelijke Rijvereniging Kempenzonen

Bekende Arendonkenaars

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Arendonk of een andere significante band met de gemeente hebben:

Zustergemeenten

Nabijgelegen kernen

Retie, Zwaneven, Eel, Reusel

Zie de categorie Arendonk van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Arendonk&oldid=68338929"