Schildhouder

Het grote Nederlandse Rijkswapen zoals dat in 1907 werd vastgesteld.

Een schildhouder (ecuyer) is in de heraldiek een figuur dat een wapenschild vasthoudt.

Geschiedenis

Het wapen van 's-Hertogenbosch met twee wildemannen als schildhouders

De wapens van de eerste ridders waren eenvoudig; men beschilderde de wapenschilden die men droeg met geometrische patronen of dieren zoals leeuwen. Toen de wapenschilden door de herauten op wapenrollen en andere documenten werden geschilderd ontstond de heraldische kunst waarin de wapenschilden met helmen, helmtekens en schildhouders werden gecombineerd. De schildhouder is geen deel van het wapen. Iedereen zou dan ook voor een andere schildhouder kunnen kiezen dan zijn vader, moeder of broers. Toch houden veel families vast aan een bepaalde schildhouder die generaties lang ongewijzigd deel van het wapen uitmaakt. Bij Nederlandse gemeentewapens stelt de Hoge Raad van Adel ook de schildhouder vast.

Voorbeelden van schildhouders

De klassieke schildhouders zijn leeuwen, fabeldieren en engelen maar de keuze is onbeperkt. Ieder dier en iedere persoon die een schild in snavel, klauw, bek, hand of poot kan dragen komt als schilddrager in aanmerking. Ook vissen en bomen kunnen worden gebruikt.
Adelaars worden meestal achter het schild geplaatst.

• Margaret Thatcher[1] gebruikt een admiraal en Sir Isaac Newton.
• De Hohenzollern kozen voor wildemannen.
• Een Engelse edelman liet zijn schild dragen door twee portretten van zichzelf.
• De Nederlandse koningen kozen voor gouden leeuwen.
• Zaanstad heeft twee walvissen als schildhouders

Met uitzondering van vogels, duivels, en engelen moeten de schildhouders ook ergens op kunnen staan. Wanneer schildhouders worden getekend is het gebruikelijk om ook een ondergrond te tekenen.
De schildhouders kunnen ook op een lint met een devies staan. Meestal zijn er zijn er twee schildhouders maar de Schotse familie "of that Ilk" heeft er drie, het IJslandse Staatswapen heeft er zelfs vier.

Schildhouders en de Kerkelijke heraldiek

In de wapens van geestelijken en geprofeste leken is geen plaats voor schildhouders. Zij drukken hun kerkelijke rang uit door kwasten aan de zijkant van het wapen te laten hangen. Op meer informele wapens (bijvoorbeeld ex libri) is het niet ongebruikelijk om het schild door een engel of heilige te laten vasthouden. Het is beslist niet toegestaan om een afbeelding van een van de evangelisten te gebruiken.

Schildhouders in Engeland en Schotland

Alleen de "Peers", de hoge edelen, mogen schildhouders in hun wapen opnemen. Anderen mogen dit bij wijze van privilege.Dat privilege wordt aan de "companionage" (leden van de hoogste orden) en de ridders van de Orde van Sint-Jan verleend. Anderen zijn strafbaar wanneer zij schildhouders in hun wapen afbeelden en zeker in Schotland zal de strenge Schotse Wapenkoning, de "Lord Lyon", daartegen optreden.

Voorbeelden

• 
  Wapen van Beieren
• 
  Twee Basutho paarden in het wapen van Lesotho
• 
  twee vliegende Engelen dragen het oude Hongaarse wapen
• 
  Passiewapen
• Wapen van Mook en Middelaar, twee schildhouders ín een schild
  Wapen van Mook en Middelaar, twee schildhouders ín een schild
• 
  Sint-Amelberga en haar steur dragen het wapen van Zandhoven.
• 
  Zwarte eenhoorns in plaats van de meer gebruikelijke witte exemplaren
• 
  Het staatswapen van Fiji
• 
  Een door herten gedragen wapen van de Hertogen van Devonshire. 19e eeuwse tekening in een decoratieve maar nu niet meer geaccepteerde heraldische stijl.
• Het wapen van Zeewolde met twee zeehonden
  Het wapen van Zeewolde met twee zeehonden
• 
  Het wapen van Zaanstad met twee walvissen (uniek in de wereld)
• 
  Het wapen van Waalwijk met een boom als schildhouder
• Het wapen van het vm. waterschap Ommelanderzeedijk met een zeemeermin en een waterwolf
  Het wapen van het vm. waterschap Ommelanderzeedijk met een zeemeermin en een waterwolf