Ternaasland

Ternaasland (Frans: Pays du Ternois) is een streek in het arrondissement Pas-de-Calais, in het noorden van Frankrijk, met als centrum de plaats Terwaan.

De naam is ook terug te vinden in die van het riviertje de Ternaas (Frans: Ternoise) en in die van enkele gemeenten : Conteville-en-Ternois, Croix-en-Ternois, Gouy-en-Ternois, Monts-en-Ternois, en Œuf-en-Ternois.

Geschiedenis

In de prehistorie en de oudheid was deze streek bewoond door Keltische Morinen-stam en de plaats Terwaan was hun nederzetting die het centrum vormde. Later werd de plaats Terwaan de zetel van een bisschop (zie bisdom Terwaan).

Toen de graven van Vlaanderen vanaf de 9e eeuw gewapenderhand hun gebied naar het zuiden uitbreidden, ging ook Ternaasland met Terwaan tot het graafschap behoren. Ternaasland was een gouw die deel uitmaakte van de pagus Flandrensis (Vlaanderen), samen met de graafschappen van Brugge, Waas, Gent, de Mepsegouw, het Boonse en Artesië. De Latijnse naam was pagus Taruanensis, Taroanensis of Tervanensis of in het Nederlands: Land van Terwaan.

Niet voor lang echter, want in een poging om de Franse koning Filips II August in zijn macht te brengen, huwde de Vlaamse graaf Filips van de Elzas zijn nicht Isabella van Henegouwen aan de jonge vorst uit en gaf hen het zuiden van Vlaanderen als bruidsschat mee. Dat draaide anders uit, want de wilskrachtige koning scheurde zijn geschenk in 1191 van Vlaanderen af en verhief het later tot het graafschap Artesië. Daarmee ging ook Ternaasland (inclusief Terwaan) tot Frankrijk behoren.

Nadat gravin Margaretha van Male in 1369 met Filips de Stoute, hertog van Bourgondië was gehuwd, bracht zij hem Vlaanderen als bruidsschat aan. Zelf erfde de hertog in 1384 het Graafschap Artesië, zodat beide delen weer bij elkaar werden gebracht, nu als twee afzonderlijke entiteiten. Toen hertog Karel de Stoute een kleine eeuw later zijn rijk probeerde uit te breiden en daardoor in conflict raakte met koning Lodewijk XI van Frankrijk, kwam het tot een reeks schermutselingen tussen beiden, culminerend in de Slag bij Nancy in 1477, waar Karel tijdens een persoonlijk duel met Lodewijk de dood vond. Dit was meteen het einde van het Bourgondische era en het onafhankelijkheidsstreven van het hertogdom.

Later werd de naam Ternaasland alleen nog gebruikt voor het zuidoostelijke deel, het graafschap Saint-Pol rond Saint-Pol-sur-Ternoise. Dit laatste gebied (Ternaasland in engere zin) heeft als voornaamste steden Hesdin (Heusden) en Montreuil-sur-Mer (Monsterole). Het gebied hing lange tijd af van het graafschap Vlaanderen, en bleef vervolgens van het begin van de 11e eeuw tot op het einde van de 12e eeuw in handen van de familie Campdavaine om nadien over te gaan op het huis Châtillon en het huis Luxemburg.

Taal

In Ternaasland werd oorspronkelijk Oudnederlands gesproken, maar dit gebied is reeds lang geleden verfranst. Men vindt er vooral nog toponiemen op de Germaanse uitgangen –inghem (bijvoorbeeld Matringhem) en -hem (bijvoorbeeld Dohem, Westrehem), of Gallo-Romeinse toponiemen met een Germaanse (Nederlandse) klankevolutie, bijvoorbeeld plaatsnamen op -ecq(ues) (die teruggaan op –acum, en in een Romaanse klankevolutie anders –ai of –igny opgeleverd zouden hebben), bijvoorbeeld Ecquedecques, Coyecques. Daarnaast zijn er in dit gebied ook veel plaatsnamen uit de periode van de grote ontginningen in de 12e of 13e eeuw of daarna die zonder uitzondering Romaans (Frans) zijn.

Zie ook