Wikipedia:Taalcafé

U bevindt zich hier: De kroeg · Auteursrechtencafé · Bibliografie- en broncafé · Biografische bistro · Biologiecafé · Botcafé · Categoriecafé · Doorverwijscafé · Economiecafé · Exactewetenschapscafé · Geografiecafé · Geologiecafé · Geschiedeniscafé · ICT-café · Juridisch café · Kunstcafé · Medisch café · Muziekcafé · Politiek en nieuwscafé · Redactielokaal · Religie- en filosofiecafé · Ruslandcafé · Schaakcafé · Sportcafé · ►Taalcafé · Typografiecafé · De Wandschildering · Wikidata-café · Zuidoost-Europacafé · Café for non-Dutch speakers · (wikiprojecten) · (mededelingen) · (helpdesk)

Overzicht
beheerpagina's

  → Naar inhoud | → Naar onder | → Een nieuw onderwerp toevoegen

Welkom in het Taalcafé van Wikipedia

Het Taalcafé is een overlegruimte voor wie op deze Wikipedia tijd aan taal, taalkunde en verwante onderwerpen wil besteden. Dit is tevens een centrale plek ter bespreking en afstemming van artikelen, categorieën, portalen, lijsten en andere zaken met betrekking tot taal.

Specialiteit van dit café is een ruime voorraad kletskoppen die onze stamgasten bij voorkeur nuttigen met spraakwater. Schroom niet een vraag te stellen, gezellig mee te praten of alleen maar te luisteren naar wat anderen te vertellen hebben. Je leert er in elk geval wat van op het gebied van je moedertaal. Soms komen ook andere levende of dode talen aan bod.

Voor oud overleg, zie het Archief. Voor een knipoog, zie Aforismen en de Taalbanaan.

---

Handige hulpmiddelen 

Intern

Categorie Nederlandse grammatica
Categorie Nederlandse spelling
Hoofdcategorie Taal
Lijst van talen
Por•τααl
Taal (hoofdartikel)

Wikipedia-naamruimte

Spellinggids
Talenkennis van collega's
Transliteratie- en transcriptiegids
Verzoeken aan (spelling)bots
Wikiproject/SpellingCheck
Wikiproject/Stop de Engelse ziekte

Extern

Aardrijkskundige namen
ANS (elektronisch)
Etymologiebank
Instituut Nederlandse Lexicologie
Interinstitutionele schrijfwijzer
Nederlandse woorden in/uit andere talen
Synoniemen
Technische Handleiding Nederlandse spelling
Van Dale online (beknopt)
Woordenboek der Nederlandse Taal
Woordenlijst Nederlandse Taal

Overige taallinks

Beter Spellen
Dicteewoorden (archief)
Lexilogos
Meldpunt taal
Taalunieversum

Taaladvies

Onze Taal
Taaltelefoon
Taalunie
VRT Taalnet

Woordenboeken dialecten

Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
e-Woordenbank van de Nederlandse dialecten
Antwerps Woordenboek
Woordenboek van de Drentse dialecten
Groninger Woordenboek
links naar Limburgse woordenboeken
Limburgs Woordenboek
Vlaams Woordenboek
Zeeuws Woordenboek

Woordenboeken vreemde talen

Deens
Gammeldansk Ordbog (Ouddeens)
Duits
Duden
Engels
Cambridge
Longman Contemporary English
Merriam-Webster
Middle English Dictionary
Oxford
Frans
Académie Française, 4e, 8e en 9e druk
Le Dictionnaire
Larousse
Grieks
Dictionary of Standard Modern Greek
Italiaans
Dizionario italiano
Maori
Maori Dictionary
Portugees
Dicio, Dicionário Online de Português
Léxico, Dicionário de Português Online
Pools
Słownik języka polskiego
Wielki słownik języka polskiego
Russisch
Gramota
Spaans
Diccionario de la RAE
Zweeds
Svenska Akademien

dank zij --> dankzij

Hallo, er komt nogal wat dank zij voor. Iemand die dit in one go kan corrigeren? Cheers. Lotje (overleg) 2 nov 2024 17:25 (CET)

Je kunt een aanvraag doen op Wikipedia:Verzoekpagina voor bots. 🙂 Mondo (overleg) 2 nov 2024 17:27 (CET)

@Mondo: goed idee, ik waag mijn kans :-) Lotje (overleg) 2 nov 2024 17:39 (CET)

Vermeld dan ook het advies erbij. En goed om te controleren of er nog resultaten zijn met een archaïsche tekst (volgens mij niet als ik het zo doorlees), want in dat geval zou de spatie wel correct zijn. Encycloon (overleg) 2 nov 2024 17:39 (CET)

@Encycloon: dank voor de tip. Lotje (overleg) 2 nov 2024 17:49 (CET)

Encycloon was me net voor, maar in zinnen als: "Lof en dank zij God," hoort die spatie er nu juist wel bij. Bovendien zit er tussen de resultaten minstens één citaat. Volautomatisch corrigeren gaat dus helaas niet lukken. — Matroos Vos (overleg) 2 nov 2024 17:56 (CET)

@Matroos Vos: jammer, maar toch bedankt voor alertheid. Lotje (overleg) 2 nov 2024 18:01 (CET)

Ik zag meerdere citaatachtige teksten en een die geen citaat is maar als aanvoegende wijs wel de spatie behoeft: Dank zij u Heer in Hai Tanahku Papua.

Teksten met onterechte spaties lijken vooral van Vlaamse auteurs te komen, misschien doordat daar de aanvoegende wijs nog ietwat in zwang is?  →bertux 2 nov 2024 19:25 (CET)

Mij is dat niet bekend. In Vlaamse media meen ik wel relatief vaak zinnen tegen te komen van het type Ik dank zij die me hebben geholpen in moeilijke tijden, maar dat is weer iets heel anders. Marrakech (overleg) 2 nov 2024 21:39 (CET)

Maar wel weer een mooi voorbeeld van een zin waarin er toch echt een spatie tussen dank en zij hoort. Ik zag net trouwens – enigszins tot mijn verbazing – dat dankzij pas sinds 1984 in de Dikke Van Dale staat, en het Groene Boekje nam het woord waarschijnlijk zelfs pas in 1990 voor het eerst op. Vijf jaar daarvoor klom een lezer van Onze Taal nog schuimbekkend van woede in de pen, met de vraag:

"Al jaren vecht ik tegen het woord dankzij. Dit woord bestaat mijns inziens niet, want anders zou het wel in het Groene Boekje staan. Omdat dit woord daar niet in staat, moeten we dank zij spellen. Kunt u deze zienswijze ondersteunen?"

Zalig zijn de bekrompenen van geest, want hunner is het Koninkrijk Gods. — Matroos Vos (overleg) 2 nov 2024 23:05 (CET)

Ik pleit schuldig. Ik probeer erop te letten (maar bedenk me tegelijk dat spelling toch maar rare afspraken zijn. We houden ons bezig de dank zij's aan elkaar te plakken, om tenslotte uit elkaar te trekken.) Johanraymond (overleg) 6 nov 2024 21:04 (CET)

Ach, alles gaat vroeg of laat toch weer officieel uit elkaar. Dat is hoe het in het Nieuwe Nederlands al onofficieel werkt. gemeente akkoord, Wikipedia artikel, toetsenbord pictogram, etc. De gemiddelde Nederlander/Belg schrijft dat alles anno 2024 alweer los van elkaar, dus er komt ook wel weer een keer dat dank zij weer de overhand krijgt. Mondo (overleg) 6 nov 2024 21:13 (CET)

Ik heb geen glazen bol, maar dat denk ik toch niet. Er is een duidelijk betekenisverschil tussen dankzij en dank zij, waardoor de aan- of afwezigheid van die spatie ook echt een nuttig doel dient. Dankzij de kiezers van Trump betekent zoiets als "door toedoen van de kiezers van Trump" (Dankzij de kiezers van Trump gaat de wereld onherroepelijk naar de filistijnen), terwijl dank zij de kiezers van Trump een dankbetuiging aan diezelfde kiezers is (Dank zij de kiezers van Trump, die maar weer eens onomstotelijk hebben aangetoond dat de meeste mensen volstrekt niet deugen). — Matroos Vos (overleg) 6 nov 2024 21:47 (CET)

Dat weet ik, beste zeevaarder. 🙂 Bovenstaande reactie van mij was meer een soort klucht. Mondo (overleg) 6 nov 2024 22:11 (CET)

Vandaar ook dat ik in mijn voorbeelden een klucht van wereldformaat gebruikte... :) — Matroos Vos (overleg) 7 nov 2024 04:35 (CET)

-gem

Op het artikel -gem staan sinds begin dit jaar een twijfelsjabloon en meerdere bronverzoeken. Gaat het hier echter niet om hetzelfde onderwerp als -heem? Jeroen N (overleg) 16 nov 2024 19:32 (CET)

Strikt genomen wel; etymologisch betreft het hier dezelfde wortel, te herleiden tot haim (in het Nederlands verwant met bijv. ont-heemd). Zie bijv. ook [1]. Maar belangrijk lijkt me hier eigenlijk vooral de inhoudelijke twijfel? De Wikischim (overleg) 16 nov 2024 20:07 (CET)

Ik denk dat de informatie op zich wel klopt. Het zou echter duidelijker zijn als er een overkoepelend artikel was voor uitgangen zoals -em -um, -om, -ham en heim, die in de meeste gevallen te herleiden zijn tot heem of een van zijn cognaten. De stelling vrijwel alleen in België is vermoedelijk juist, maar tegelijk volkomen oppervlakkig, want dat is voornamelijk een kwestie van spelling: cognate uitgangen zijn overal te vinden in de lage landen en Duitsland en vermoedelijk in het hele Germaanse taalgebied, ongetwijfeld met overloop naar de Slavische en Romaanse buren.

Dat het eerste deel meestal naar de naam van een persoon of stam / familie verwijst zou ik niet voor mijn rekening durven nemen, wel dat dat erg vaak het geval is. Het is duidelijk dat heem nadere specificatie behoeft en 'huis van die en die' is erg logisch. Bij Heukelom (Oisterwijk) is het echter hooihuis. Een steekproef op Etymologiebank met nog een stuk of tien plaatsen die op heem te herleiden zijn gaf in bijna alle gevallen een afleiding naar een persoonsnaam of groepsnaam, soms met alternatieven, zoals bij Arnhem en Dokkum. (Wierum heeft een volkomen afwijkende toponymie en Winsum misschien ook.)

Ik vind het een lastige kwestie. Volgens mij klopt het wat er staat en wordt er onnodig twijfel gezaaid, maar bronnen voor de Belgische situatie heb ik niet. Ik zou voorstellen de bronsjablonen te laten staan en het twijfelsjabloon te verwijderen  →bertux 16 nov 2024 22:03 (CET)

De Etymologiebank heeft een uitgebreide pagina over heem zelf, en de daaraan verwante woorden, suffixen etc. — Matroos Vos (overleg) 16 nov 2024 23:15 (CET)

Het zou echter duidelijker zijn als er een overkoepelend artikel was [...] Dat was eigenlijk de insteek van mijn vraag: zouden deze artikelen niet samengevoegd moeten worden (waarbij bronsjablonen inderdaad eventueel kunnen blijven staan, of de betwiste beweringen verwijderd)? Jeroen N (overleg) 17 nov 2024 10:52 (CET)

'De' en 'het' bij samenvoegingen

Zie treindeur#Externe schuifdeuren. Is het nu de of het bij metrotype? Op de taalwebsite wordt er niets gezegd over de samenvoeging, maar wel 'het type' en 'de metro'. Heeft het eerste deel van de samenvoeging voorrang?Smiley.toerist (overleg) 18 nov 2024 18:51 (CET)

Het laatste deel bepaalt altijd het woordgeslacht. Dus het klokje, het schoorsteenmantelklokje, het directeurswoningschoorsteenmantelklokje, het hottentottententententoonstellingstentdirecteurswoningschoorsteenmantelklokje, etc. –bdijkstra (overleg) 18 nov 2024 19:06 (CET)

In vrijwel alle gevallen bepaalt het laatste deel inderdaad het woordgeslacht, maar er zijn uitzonderingen. In een samenstelling als kabinet-Schoof is kabinet het hoofdwoord en Schoof een nabepaling, en daar bepaalt het eerste deel dus het woordgeslacht. — Matroos Vos (overleg) 19 nov 2024 17:36 (CET)

Ik ging uit van een context van samenstellingen van zelfstandige naamwoorden en ik neem aan dat "Schoof" (hierin) geen znw is. –bdijkstra (overleg) 19 nov 2024 18:15 (CET)

Toch wel. Eigennamen zijn zelfstandige naamwoorden met een woordgeslacht ("dit is niet de Schoof die ik van vroeger ken"), en in dit geval wordt die eigennaam dus gebruikt als nabepaling. — Matroos Vos (overleg) 19 nov 2024 18:47 (CET)