Osmium

76 Rhenium ← Osmium → Iridium Ru ↑ Os ↓ Hs Heile tabellen
Generelle eigenskapar
Namn, kjemisk symbol, atomnummer	Osmium, Os, 76
Kjemisk serie	Transisjonsmetall
Gruppe, periode, blokk	8, 6, d
Tettleik, hardleik	22610 kg/m3, 7 (ikkje SI)
Utsjånad	Sølvaktig med blåskjær
Atomeigenskapar
Atommasse	190,23 u (ikkje SI)
Atomradius (berekna)	130 (185) pm
Kovalent radius	128 pm
Ioneradius	63 pm (ladning: +4)
van der Waals radius	(?) pm
Elektronkonfigurasjon	[Xe]4f145d66s2
Elektron per energinivå	2, 8, 18, 32, 14, 2
Oksidasjonstrinn (oksid)	+4, +6, +8 (svak syre)
Krystallstruktur	Heksagonal
Fysiske eigenskapar
Tilstandsform	Fast stoff
Smeltepunkt	3306 K (3033°C)
Kokepunkt	5285 K (5012°C)
Molart volum	8,52 cm3/mol
Fordampingsvarme	627,6 kJ/mol
Smeltevarme	31,8 kJ/mol
Damptrykk	2,52 Pa ved 3300 K
Ljodfart	4940 m/s ved 20 °C
Diverse eigenskapar
Elektronegativitet	2,2 (Paulings skala)
Spesifikk varmekapasitet	130 J/(kg·K)
Elektrisk konduktivitet	10,9 MS/m
Termisk konduktivitet	87,6 W/(m·K)
Ioniseringspotensial	840 kJ/mol 1600 kJ/mol
Mest stabile isotopar
Iso- top Naturleg førekomst Halverings- tid (ikkje SI) NM NE MeV (ikkje SI) NP 184Os 0,02% >5,6×1013 år α (?) 180W 185Os (kunstig) 93,6 døgn ε 1,013 185Re 186Os 1,58% >2,0×1015 år α 2,822 182W 187Os 1,6% (stabilt) 188Os 13,3% (stabilt) 189Os 16,1% (stabilt) 190Os 24,6% (stabilt) 191Os (kunstig) 15,4 døgn β− 0,314 191Ir 192Os 41,0% (stabilt) 193Os (kunstig) 30,11 døgn β− 1,141 193Ir 194Os (kunstig) 6 år β− 0,097 194Ir
SI-einingar og STP er brukt unntatt der det er avmerkt

Osmium er eit sjeldant grunnstoff med atomnummer 76 og kjemisk symbol Os. Det er eit transisjonsmetall.

Særskilde kjenneteikn

Osmiummetall har veldig høg tettleik.

Bruk

Osmium vert brukt i legeringar.

Osmium(VIII)oksid $OsO_{4}$ vert nytta som oksidasjonsmiddel i organisk kjemi.

Historie

Smithson Tennant oppdaga osmium i 1803.

Førekomst og utvinning

Osmium vert gjerne funne saman med andre sjeldne grunnstoff som ruthenium, rhodium, palladium, iridium og platina.

Kjemi

Osmium dannar stabile sambindingar i høge oksidasjonstrinn.

Tryggleik

Osmiumtetroksid (OsO₄) er giftig.

Sjå også

• Periodesystemet
• Grunnstoffliste
• Isotoptabell

Bakgrunnsstoff

• Webelements.com - osmium
  Denne kjemiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.