ਇੰਟਰਨੈੱਟ
ਇੰਟਰਨੈੱਟ
ਸੋਧੋਇੰਟਰਨੈੱਟ ਜਾਂ ਅੰਤਰਜਾਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਕੰਪੀਊਟਰੀ ਜਾਲਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰਬ-ਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਜੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਸਤੇ ਮਿਆਰੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮਸੌਦੇ ਦੇ ਸਿਲਸਿਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਜਾਲ਼ਾਂ ਦਾ ਜਾਲ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਨਿੱਜੀ, ਜਨਤਕ, ਸਿੱਖਿਅਕ, ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਜਾਲ਼ ਬਿਜਲਾਣੂ, ਤਾਰਹੀਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੀ ਜਾਲ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਤਰਤੀਬ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸੋਮਿਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ-ਚੌੜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਰਲਡ ਵਾਈਡ ਵੈੱਬ ਦੇ ਆਪਸ 'ਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਾਈਪਰਟੈਕਸਟ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ, ਈਮੇਲ (ਬਿਜਲਾਣੂ ਡਾਕ) ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਵਾਸਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਅਤੇ ਫ਼ਾਈਲਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਫ਼ੋਨ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਆਦਮੀ-ਤੋਂ-ਆਦਮੀ ਜਾਲ਼ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦਾ ਜਾਲ
ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕੰਪਿਊਟਰੀ ਜਾਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਤਕੜੇ ਅਤੇ ਨੁਕਸ ਸਹਿਣਯੋਗ ਆਵਾਜਾਈ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਮਕਸਦ ਨਾਲ ਥਾਪੀ ਗਈ ਘੋਖ ਵਿੱਚ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1] ਭਾਵੇਂ ਇਸ ਕੰਮਾ ਨੇ, ਸੰਯੁਕਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਕੰਮ ਸਮੇਤ, ਮੋਹਰੀ ਜਾਲਾਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਪਰ ਇਹ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਇੱਕ-ਮੱਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕਾ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਕਦੋਂ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਵਾਜਬ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2] ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਗਰੋਂ ਆਉਂਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਜਾਲ਼ ਵਿੱਚ ਅਦਾਰਕ, ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਜੁੜਨ ਨਾਲ਼ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।
ਇੰਟਰਨੈਟ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗਲੋਬਲ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ, ਕੰਪਿਊਟਰਾਂ ਅਤੇ ਡਿਵਾਈਸਾਂ ਨੂੰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਆਰੰਭ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ARPANET ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦਾ ਮੂਲ ਉਦੇਸ਼ ਡਾਟਾ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣਾ ਸੀ।
ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ:
ਸੋਧੋ1. ਡਾਟਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ: ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੀਆਂ ਬੁਨਿਆਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੈੱਬ ਬ੍ਰਾਊਜ਼ਿੰਗ, ਈ-ਮੇਲ, ਅਤੇ ਫਾਇਲਾਂ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹਨ।
2. ਵੈੱਬ ਪੇਜ: ਵੈੱਬ ਪੇਜ HTML ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ HTTP ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਦੁਆਰਾ ਐਕਸੈਸ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਪੇਜ ਦਾ ਇੱਕ ਯੂਐਰਐਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
3. ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ: ਫੇਸਬੁੱਕ, ਟਵਿੱਟਰ, ਅਤੇ ਇੰਸਟਾਗ੍ਰਾਮ ਵਰਗੀਆਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੁੜਨ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।
4. ਇ-ਕਾਮਰਸ: ਆਨਲਾਈਨ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਦੀ ਆਸਾਨੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਿਜ਼ਨਸਾਂ ਲਈ ਵਪਾਰ ਦੇ ਨਵੇਂ ਮੌਕੇ ਸਿਰਜੇ ਹਨ।
5. ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੋਪਨੀਅਤ: ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੇ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੋਪਨੀਅਤ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਉਭਰਦੇ ਹਨ। ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਤਰੀਕੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਨਕ੍ਰਿਪਸ਼ਨ, ਅਹਿਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।
ਚੁਣੌਤੀਆਂ:
ਸੋਧੋ- ਸਾਈਬਰਅਪਰਾਧ: ਹੈਕਿੰਗ, ਫਿਸ਼ਿੰਗ, ਅਤੇ ਡਾਟਾ ਚੋਰੀ ਵਰਗੇ ਅਪਰਾਧ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ।
- ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਫਟਵਾਰ: ਇੰਟਰਨੈਟ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿਚ ਅਸਮਾਨਤਾ, ਜਿਸਨੂੰ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਫਟਵਾਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਝੂਠੀ ਜਾਣਕਾਰੀ: ਝੂਠੀਆਂ ਖਬਰਾਂ ਅਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਫੈਲਾਉਣਾ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।[3]
ਇੰਟਰਨੈਟ ਨੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਹਰ ਪੱਖ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਵਿਕਾਸ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "IPTO -- Information Processing Techniques Office", The Living Internet, Bill Stewart (ed), January 2000.
- ↑ "So, who really did invent the Internet?", Ian Peter, The Internet History Project, 2004. Retrieved 27 June 2014.
- ↑ ਕਿਤਾਬ : ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੰਪਿਊਟਰੀਕਰਨ -ਡਾ. ਸੀ ਪੀ ਕੰਬੋਜ
ਅਗਾਂਹ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੋਧੋ- First Monday, a peer-reviewed journal on the Internet established in 1996 as a Great Cities Initiative of the University Library of the University of Illinois at Chicago, ISSN: 1396-0466
- Rise of the Network Society, Manual Castells, Wiley-Blackwell, 1996 (1st ed) and 2009 (2nd ed), ISBN 978-1-4051-9686-4
- "The Internet: Changing the Way We Communicate" Archived 2008-09-07 at the Wayback Machine. in America's Investment in the Future, National Science Foundation, Arlington, Va. USA, 2000
- “Lessons from the History of the Internet” Archived 2012-01-04 at the Wayback Machine., Manuel Castells, in The Internet Galaxy, Ch. 1, pp 9–35, Oxford University Press, 2001, ISBN 978-0-19-925577-1
- "Media Freedom Internet Cookbook" by the OSCE Representative on Freedom of the Media Vienna, 2004
- The Internet Explained, Vincent Zegna & Mike Pepper, Sonet Digital, November 2005, Pages 1– 7.
- "How Much Does The Internet Weigh?", by Stephen Cass, Discover, 2007
- "The Internet spreads its tentacles", Julie Rehmeyer, Science News, Vol. 171, No. 25, pp. 387–388, 23 June 2007
- Internet, Lorenzo Cantoni & Stefano Tardini, Routledge, 2006, ISBN 978-0-203-69888-4
ਬਾਹਰੀ ਜੋੜ
ਸੋਧੋ
- ਦੀ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਸੋਸਾਇਟੀ
- ਬਰਕਮੈਨ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਕੇਂਦਰ
- ਯੂਰਪੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਮਾਜ
- ਸਜੀਵ ਇੰਟਰਨੈੱਟ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦਾ ਅਤੀਤ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੇ ਕਈ ਰਚਨਾਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਮੇਤ