ਮਾਗਹੀ ਭਾਸ਼ਾ
ਮਾਗਹੀ ਜਾਂ ਮਾਗਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਭੋਜਪੁਰੀ ਅਤੇ ਮੈਥਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਸਬੰਧਤ ਹੈ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਜਾਂ ਕੈਥੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਗਹੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ (2002) ਲਗਭਗ 1 ਕਰੋੜ 30 ਲੱਖ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪਟਨਾ, ਰਾਜਗੀਰ, ਨਾਲੰਦਾ, ਜਹਾਨਾਬਾਦ, ਗਯਾ, ਅਰਵਲ, ਨਵਾਦਾ, ਸ਼ੇਖਪੁਰਾ , ਲਖੀਸਰਾਏ, ਜਮੁਈ, ਮੁੰਗੇਰ, ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
| ਮਾਗਹੀ | |
|---|---|
 | |
| ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ | ਭਾਰਤ |
| ਇਲਾਕਾ | ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਝਾਰਖੰਡ, |
Native speakers | 13 ਮਿਲੀਅਨ (ਲਗਭਗ 130 ਲੱਖ)[1] (2011 ਦੀ ਜਣਨਗਣਨਾ) |
ਹਿੰਦ-ਯੂਰਪੀ
| |
| ਦੇਵਨਾਗਰੀ | |
| ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | mag |
ਮਾਗਹੀ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥ ਮਾਗਧੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮੌਖਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਿਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਗਧੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਗੌਤਮ ਮਹਾਕਵੀ ਯੋਗੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ 1960-62 ਦਰਮਿਆਨ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਰਜਨਾਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਯੋਗੇਸ਼ਵਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿੰਘ ਯੋਗੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਮਾਗਧੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ 23 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਮਾਗਧੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
2002 ਵਿੱਚ ਰਾਮਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮਾਗਹੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਗਹੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਗਹੀ ਮਹਾਵੀਰ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਦੇ ਸਵਾਲ 'ਤੇ ਬੁੱਧ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕਿਹਾ ਹੈ- 'ਸਾ ਮਾਗਧੀ ਮੂਲ ਭਾਸ਼ਾ'। ਇਸ ਲਈ ਮਾਗਹੀ 'ਮਾਗਧੀ' ਤੋਂ ਹੀ ਉਪਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਲਿਪੀ ਕੈਥੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- ਮਾਗਹੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ
- ਮਾਗਹੀ ਸਾਹਿਤ
- ਮਾਘੀ ਮੰਡਲ
- ਮਾਗਧੀ
- ਫੂਲ ਬਹਾਦਰ - ਮਾਘੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਉਪਲਬਧ ਨਾਵਲ
- ਮਾਗਹੀ ਨਾਵਲ - ਨਰਕ ਸਰਗਾ ਧਰਤਿ
- ਮਗਧ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ : ਸਟੋਰੇਜ
- ਮਾਗਹੀ ਦਾ ਭਾਸ਼ਾਈ ਰੂਪ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਵਿਕਾਸ
- ਮਾਗਹੀ ਕਿਤਾਬਾਂ
- ਪੈਟਰਨ
- ਸੰਦਰਭ ਸੂਚੀ
- ਫ਼ਿਲਮ "ਭਈਆ"
- ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਐਲਾਨਨਾਮਾ - ਮਾਗਹੀ ਪਰਿਵਰਤਨ
- ਮਾਗਹੀ ਵਿਖੇ ਬਾਈਬਲ ਦਾ ਨਮੂਨਾ ਪੰਨਾ (1818)
- ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਤਰਜੀਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨਾ - ਡਰਾਫਟ ਰਿਪੋਰਟ (ਜੂਨ 2005)
- ਹਿੰਦੀ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤ
- ਬਿਹਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
- ਰੋਜ਼ੇਟਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿਖੇ ਮਾਘੀ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Statement 1: Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues - 2011". www.censusindia.gov.in. Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Archived from the original on 16 जुलाई 2019. Retrieved 2018-12-19.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help)