Wort:Alde Pälza Wärda

Die Alde Pälza Wärda isch ä Soamlung vun Pälza Wärda oda Bedaidunge, wu haid nemme b'nuzd weren un blos noch die alde Laid kennen.

Schbrisch

Bis in die sechzischa Joa noi, hoddma om Middagsdisch de Laid, wommase gekennd hodd, n'Guude midd "Än guude Abbedid, nix vaschwabeld un nix vaschidd." winsche kenne.

Beddsescha hoddma mol zu äm schleschde, gosse un holzische Reddisch gsachd.
Boanaggl hod ma in da Palz zum Buu gsachd, wu rummgloffe isch wien Lumbesemmla.
Boddschamba hod ma in da Palz, in gånz Sieddaitschlånd (in Bayan: Bottschamperl) un im Moslfränggische (Pottschamber) zuäm Nachdtobf g'sachd. Des kummt vum fronzesische Pot de Chambre (gschbroche: [podˈʃãbr], wärldlisch "Zimmerhaffe", "Schdubbedibbe").
Blümchenkaffee hodma vum Hochdaidsche iwwanumme un nochm Zwedde Weldgriesch inde schlechde Zaid in Schbaija fa dinn uffg'kochde Malz g'sachd, wuma als Kaffee g'numme hod.
Blümoo hodd frija a ä diggi Bedddegg keese.
Brengk hodd frija fa än Weschzuuba aus Medall gsachd.
N'Broodabbl ischn Abbl, wuma frija uffde Kischeoffe geleschd hodd, bissman heeß un sieß hodd esse kenne.

Gasfunsl hoddma frija in Schbaija fa Gaslombe gsachd, wuma voam elegdrische Lischd inde Haisa kabd hodd unn wus uffde Schdrooße gewwe hodd.
en Graddl hawe hodma frija in Schbaija g'sachd, woan ehm ä Laus iwa die Lewa g'loffe isch ( dea hod wida soin/en Graddl, was hoschdn jedz wida fa en Graddl)
Gridzisch hawen frija Abfell vum Salad un G'mies, voa allem vun Grumbeere k'hese, wuma on Sai vafiddad hod.
Googsgawwell domed had ma frieher de Googs un die Koole in de Keller geschebbd.
Gneschisch (kummd vum Nasche) hodma in Schbaija gsachd, woma Luschd uff was Sieses kabd hod ma isch gneschisch.
Groddegiegsa isch ä schdumbes Messa.

De Hawe nemmd ma om se koche, zum Beisbiel fa Hawedambnudele
Di Hadlbeerschees waa in Zigglhause un da Glashitt da Poschbus wu dursch de Wald un di Haddlbeer noch Wilhelmsfeld gfahre is.
Hasefedd hodma frija de Kinna uff a Wund g'schmiad.
Hellbeerebähnl is en alder Nåme färs Guggugsbähnl, wu dursch di Hellebeer im Elmschdääner Dal fährt.
Higgsls/Higgsle hoddma frija zum Schbiel gsachd, wu wuonnaschda „Hickle“, „Hopse“, „Hickelkasten“, „Paradiesspiel “ odda a „Himmel und Hölle“, hesse dud.
Hoanddadsch hod ma fija zu de Schdroof g'sachd, wu die Learain midm Roaschdegge de Kinna uff die Hond gewe hod.
Hubsels hoddma fas Sailschbringe gsachd.

Jochnachel denne had ma friher beim Zuchgescherr gebrauchd. Die Inwohner von Ehnedd bei Humborch werre als Ehnedder Jochnächel bezeichned, desweh gebds dord a immer es Jochnachelfeschd.

Kinnaschees hod ma frija zuäm Kinnawaache g'sachd.
Knodlkärschl wa frija än selbschdg'machde kleene Karre, midemma Perdeebl g'someld hod unse doan in soim Gaade zum Dinge g'numme hod.
Kribbl hod ma in Schbaija vorm Zwädda Wäldgriech va ä hoandvoll Brezlkimml g'sachd, wu ma fa än Penning hod kaafe kenne.

Leedakerschl hodma frija in Schbaija zum kleene Karre g'sachd, wu Schbrosse on de Said g'kabd hod.
Laddwearsch hodma frija in Schbaija fa de Kwedeschemuus g'sachd.

Maagdschees hod ma frija zuäm g'flochdene Karre g'sachd, midem Baure ia Frischd uffde Wochemaagd g'brochd hawen.
Märwes´che e aldes Word fa Kaffeeschdiggche, die Ausschproch laud Märwes-che - es sch werd also ausenanner geriß. Uff Deitsch dät das Mürbes´chen ore Mürbeteilchen häße.
Meggi hodma frija mol zum Koazhooaschnidd gsachd (gugschd a bai Roschee).
Musebrod hodma frija in Schbaija mol zum Brod midd Mus (gugschd a bai "Laddwearsch") gsachd.

Qnobldihobel ums Qwadrad hodma frija in Schbaija zum Vaschdeck schbiele g'sachd.

schasse kimmd vum fronzeesische chassee un määnd nadialisch jache.
Schadde hod gaanix midde Sun su due, sunnan när mim fronzeesische Jardin, hääßd also Gadde, määnd awwa nedde Mõõ (weda als Kärl, noch als Fluß) ("Schõõ, schassemol de Giggl ausm Schadde!" - "Hãnnes, jachämol die Hingl ausm Gadde")
Schdoblagga wa bis in die sog'nondi Schleschdi Zaid nochm Zwädda Wäldgriech än Agga, wuma abg'ernded g'habd hod.
Schdoble hod ma g'sachd, woma im Schdoblagga noch iwrisch g'bliwene Aggafrichd g'suchd hod.
Schdrighubsls hod ma frija mol in Schbaija fas Seelhibfe g'sachd, awa bloos wens Seel a Holzgriff g'habd hod.
Schees hot ma in da Kurpalz zum Poschbus gsaat (urschbringlisch zuare Kutsch).
Scheesloo hoddma zu änna Liesch gsachd.
Schneebelsche gugschd bai Grumbeagneb.
Schessloo ischä Sofa.
Schdrimbl hodma in Schbaija frija fade Dochd inde Gasfunsle gsachd, wuma oagschdeggd hodd, domidse Lichd gewe hawen.
Schprengwache sinn frija Wache g'wesd, wu oan haiße Daach uffde Schdroße gfahre sinn unn Wassa druffgschrengld hawen.
Schugge hod ma frija mol in Schbaija fa Werfe oda Schmaiße g'sachd. In de Kurpalz wer's haid noch a fa (å)schdoße oda (õõ)schubbse b'nudzd.^[1] Als Subschdandiv Schub oda Schdoß, z.B. "en Schdoß Wassa".

Tinde'eaml hoddma frija iwwa die Eaml gzoche um se voa Tindekleggse vum Feddahalda zu schidze.
Tuwak e aldes Schimbfword, do heesds dann ofd: Du Tuwak! Manchmo schwezd ma a vun Ano Tuwak was soviel heese soll wie vor langer, langer Zeid, im Sinn vun vealded, nimmie Zeidgemäß.
Inde Voddapalz wärd des aach weadnaidraal benudzd, also när ääfach voa aasch, aach langa Zaid orra aach ääfach wann genau wäs ich ned, is awwa aach ned wischdich. Grad so is's mid 'präzisare' Õõgawe: fär iaschndwånn im 20. Joahunnad seed mär donn 19tuwag.
In Rhoihesse ännad sisch des "w" dääls zu "b".

Än Wescha isch ebbes grosses.
Ä Wassaschiff aus Medall hodma frija onde Kischeoffe kengd. Do hodma s'Wassa waamgrischd fa sisch zu Wesche, fas Gscherrschbiele oda fa Beddflasche zu fille.
Ä Weschkisch hods frija in de maischde Haisa gewe, wuma die Wesch vun Hoand g'kochd und g'wesche hod.
De Weschkesl hods in de Weschkisch fas koche vun de Wesch gewe.
Wibbrolla hoddma voam Zwedda Weldgriesch in Schbaija zuäm Rolla gsachd, wuma midd Wibbe gfahre hodd.