Biełaje (rejon uszacki): Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Nie podano opisu zmian |
m poprawa linków |
||
| (Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 6 użytkowników) | |||
Linia 4:
|zdjęcie =
|opis zdjęcia =
|herb =
|flaga =
|dopełniacz nazwy =
|państwo =
|1. jednostka administracyjna =
|2. jednostka administracyjna = [[Rejon uszacki|uszacki]]
|powierzchnia =
|wysokość =
|rok = 2009
|liczba ludności = 39<ref name=spis>{{Cytuj stronę |url = https://archive.ph/20150625020333/http://pop-stat.mashke.org/belarus-census/viciebskaja.htm |tytuł = Liczby ludności miejscowości obwodu witebskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 14 października 2009 roku |język = ru |data dostępu =}}</ref>
▲ |liczba ludności =
|gęstość zaludnienia =
|numer kierunkowy =
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne =
|współrzędne = 55°
|commons =
|www =
}}
'''Biełaje''' ([[język białoruski|
== Historia ==
Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z roku 1552{{r|R}}. Dobra te były
14 stycznia 1593 r. Anna Niemirowiczowa-Szczyttowa (zm. między 1593 a 1596 rokiem) zapisała swojemu mężowi dożywocie na swoich dobrach dziedzicznych w województwie połockim tj. Hołubowiczach i Białem, natomiast swoim synom: Piotrowi, Fryderykowi (Fiodorowi), Ostafiejowi i Krzysztofowi, zapisała te dobra wieczyście. Oprócz synów Anna i Mikołaj Niemirowiczowie-Szczyttowie mieli jeszcze dwie córki: Rainę (Reginę) – żonę kniazia Mikołaja Świrskiego; i Helenę. Mikołaj Niemirowicz-Szczytt (zm. po 1596) – obrońca Połocka przed wojskami [[Iwan IV Groźny|cara Iwana IV]], który po zdobyciu twierdzy w 1563 roku wraz ze swoim krewnym wojewodą połockim [[Stanisław Dowojna (wojewoda)|Stanisławem Dowojno]] więziony był latami w Moskwie – został pochowany w Białem w grobowcu, który zachował się do I wojny światowej<ref>T. Jaszczołt, ''Ród Niemiry z Wsielubia – Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku'', [w:] Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich, S.Górzynski (red.), Wydawnictwo DiG, Warszawa 2015, s. 242–245.</ref><ref name=Bączkowski>D. Bączkowski, F. Żyskar, ''Nasze kościoły'', T. 1, Z. 1, 1913, s. 9–10.</ref>.
W 1620 roku syn Mikołaja, Krzysztof Niemirowicz-Szczytt, pan na Białem i Urodzie, wybudował w Białem cerkiew i opatrzył ją funduszem. Za czasów Mikołaja i jego syna Krzysztofa Białe pełniło funkcję głównej rezydencji [[Niemirowiczowie-Szczyttowie herbu Jastrzębiec|Niemirowiczów-Szczyttów]]. Kolejnym właścicielem dóbr Białe został syn Krzysztofa i jego żony Zofii z Lissowskich – [[Justynian Niemirowicz-Szczytt (zm. 1677)]]. Gdy podczas wojny polsko-moskiewskiej 1654-1667 wojewoda ruski [[Stefan Czarniecki|Stefan Czarnecki]] kwaterował w majątku [[Tabołki]] Justyniana Niemirowicza-Szczytta, na pamiątkę podarował Niemirowiczowi-Szczyttowi swój stolik obozowy z własnoręcznym napisem. Stolik ten był przechowywany w Białem do I wojny światowej. W wyniku działów spadku Białe znalazło się w rękach potomków [[Konstanty Marcjan Niemirowicz-Szczytt|Konstantego Marcjana Niemirowicza-Szczytta]], syna [[Justynian Niemirowicz-Szczytt (zm. 1677)|Justyniana]]<ref>T. Żychliński, ''Złota Księga Szlachty Polskiej'', Rocznik IV, Poznań 1882, s. 361–365.</ref><ref>''Justynian Szczytt'' ''Niemirowicz'', [w:] Polski Słownik Biograficzny, T. 47, 2011, s. 563–565.</ref><ref name=Bączkowski />.
W 1696 roku ufundowano tu majątek jezuicki, w 1727 roku wzniesiono kościół katolicki pw. [[Juda Tadeusz Apostoł|św. Tadeusza]].
Po [[II rozbiór Polski|II rozbiorze Polski]] w 1793 roku dobra te, wcześniej należące do [[Województwo połockie|województwa połockiego]] [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej]], znalazły się na terenie [[Powiat lepelski|powiatu lepelskiego]] [[Gubernia witebska|guberni witebskiej]] [[Imperium Rosyjskie]]go{{r|S1}}. Majątek jezuicki został skonfiskowany przez władze carskie w 1820 roku w ramach [[Kasata klasztorów w zaborze rosyjskim|kasaty klasztorów w zaborze rosyjskim]]{{r|R}}.
Około 1800 roku ówczesny właściciel Białego pisarz skarbowy litewski [[Justynian Niemirowicz-Szczytt (1740–1824)]] przekazał majątek swojemu synowi – Józefowi Niemirowiczowi-Szczyttowi (1777-1848), szambelanowi królewskiemu i dworu rosyjskiego, późniejszemu marszałkowi lepelskiemu. Józef Niemirowicz-Szczytt doprowadził do ponownego rozkwitu majątku, zabezpieczając przy tym XVI-XVIII wieczne pamiątki rodzinne Niemirowiczów-Szczyttów. Oprócz Białego Józef odziedziczył również Mosarz, Osinówkę i Wydryn. W 1817 roku poślubił Franciszkę Doktorowicz-Hrebnicką (1800-1881), z którą miał dwie córki: Ewelinę (ok. 1822-1904) – żonę [[Stanisław Chomiński|gen. Stanisława Chomińskiego]], gubernatora kowieńskiego, a następnie wołogodzkiego; oraz Marię (zmarłą na wygnaniu w 1865) – żonę marszałka lepelskiego Erazma Korsaka<ref>J. Szczytt, Ułamek z pamiętników, [w:] ''Kronika Rodzinna'', 1884, s. 5, 74–75.</ref><ref>Justynian Szczytt Niemirowicz, [w:] ''Polski Słownik Biograficzny,'' T. 47, 2011, s. 565–567.</ref>. Białe otrzymała córka Maria, która wcześnie osierociła dwie córki: Józefę i Zofię. Dzieci Marii były wychowywane przez ich babkę Franciszkę Niemirowicz-Szczytt z Hrebnickich. Dobra Białe otrzymała w posagu Józefa, która w 1868 roku poślubiła swojego dalekiego krewnego hr. Stanisława Zabiełło (wnuka kasztelana mińskiego [[Szymon Zabiełło (1750–1824)|Szymona Zabiełło]], a prawnuka [[Antoni Zabiełło|Antoniego Zabiełło]] i Zofii z Niemirowiczów-Szczyttów)<ref>''Kurjer Litewski'' nr 197 z 1913, s. 2.</ref><ref>T. Żychliński, ''Złota Księga Szlachty Polskiej'', Rocznik IV, Poznań 1882, s. 365–370.</ref>. Ostatnim właścicielem majątku był ich syn, Józef Zabiełło (1873–1929){{r|RA}}.
W 1921 roku, po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej Białe znalazło się w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]. Od 1991 roku – na Białorusi.
== Dawne zabytki ==
Józef Niemirowicz-Szczytt wystawił w 1801 roku nowy [[
Cerkiew z 1620 roku i kościół z 1727 roku również nie przetrwały [[Rewolucja październikowa|rewolucji październikowej]]{{r|R|RA}}.
Linia 43 ⟶ 50:
{{Przypisy|
<ref name=S1>{{SgKP|I|183|Białe}}</ref>
<ref name=RA>{{AftanazyDzieje |tom = 1 |s = 203
<ref name=R>{{Cytuj stronę |
}}
| |||