Biełaje (rejon uszacki)
Biełaje (błr. Белае; ros. Белое, hist. Białe) – wieś na Białorusi, w rejonie uszackim obwodu witebskiego, na Pojezierzu Białoruskim, około 18 km na południowy wschód od Uszacza.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Białorusi  | |
 55°06′32,8″N 28°51′39,0″E/55,109111 28,860833
| |
Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi z roku 1552[1]. Dobra te były dawnym dziedzictwem rodziny Korsaków herbu własnego. Anna Korsakówna, wychodząc w 1573 roku za Mikołaja Niemirowicza-Szczytta herbu Jastrzębiec, wniosła je do majątku męża jako dożywocie. Po niej odziedziczył majątek jej syn Krzysztof Szczytt, który wybudował we wsi cerkiew w 1620 roku. W 1696 roku ufundowano tu majątek jezuicki, w 1727 roku wzniesiono kościół katolicki pw. św. Tadeusza.
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku dobra te, wcześniej należące do województwa połockiego Rzeczypospolitej, znalazły się na terenie powiatu lepelskiego guberni witebskiej Imperium Rosyjskiego[2]. Majątek jezuicki został skonfiskowany przez władze carskie w 1820 roku w ramach kasaty klasztorów w zaborze rosyjskim[1].
Dobra te pozostawały w rękach rodziny Szczyttów do 1848 roku, kiedy zmarł ostatni przedstawiciel męskiej linii rodu, Józef Niemirowicz Szczytt, marszałek lepelski. Po nim właścicielką majątku była jego córka Maria, żona Erazma Korsaka, a kolejną – ich córka, Józefa Korsak, która wniosła majątek z wianem do rodziny Zabiełłów, wychodząc za Stanisława Zabiełłę. Ostatnim właścicielem majątku był ich syn, Józef Zabiełło (1873–1929)[3].
W 1921 roku, po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej Białe znalazło się w ZSRR. Od 1991 roku – na Białorusi.
Dawne zabytki
Dwór w Białem został prawdopodobnie wybudowany w I połowie XIX wieku. Był to długi budynek, parterowy, wybudowany na planie prostokąta, na wysokiej podmurówce. Elewacja frontowa charakteryzowała się dwoma symetrycznie usytuowanymi portykami, w każdym z nich trójkątny szczyt był podparty dwiema parami kolumn. Dwór był otoczony dosyć dużym parkiem krajobrazowym, przechodzącym w las. Atrakcyjność lokalizacji podkreślała bliskość dwóch jezior: Bielskiego i Troszczańskiego. Majątek przetrwał do 1917 roku[3].
Cerkiew z 1620 roku i kościół z 1727 roku również nie przetrwały rewolucji październikowej[1][3].
Majątek w Białem został opisany w 1. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy
- ↑ a b c Strona poświęcona wsi Białe w serwisie Radzima.org. [dostęp 2015-04-22].
- ↑ Białe, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 183.
- ↑ a b c d Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 1: Województwa mińskie, mścisławskie, połockie, witebskie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 203, ISBN 83-04-03713-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).