Albatros krótkosterny
Albatros krótkosterny[3] (Phoebastria albatrus) – gatunek dużego ptaka morskiego z rodziny albatrosów (Diomedeidae). Jest narażony na wyginięcie. Występuje w północnej części Oceanu Spokojnego. Nie wyszczególnia się podgatunków[4].
| Phoebastria albatrus[1] | |||
| (Pallas, 1769) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
albatros krótkosterny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zasięg występowania
edytujOsobnik, na podstawie którego po raz pierwszy opisano ten gatunek w roku 1769, pochodził z okolic Kamczatki[5].
Albatros krótkosterny gniazduje na wyspie Tori-shima z archipelagu Wysp Izu oraz na dwóch położonych obok siebie wyspach z archipelagu Senkaku: Minami-kojima i Kita-kojima. Zasięg występowania pokrywa niemal cały północny Pacyfik, jednak największe zagęszczenie występuje w miejscach wypływu wód głębinowych na obrzeżach tego oceanu, szczególnie na wybrzeżach Japonii, wschodniej Rosji, Aleutów i Alaski. W okresie lęgowym, czyli od grudnia do maja, największe zagęszczenie występuje koło wybrzeży Japonii. Nadajniki satelitarne, które przyczepiano ptakom, pokazały, że po okresie lęgowym samice przebywały u wybrzeży Japonii i Rosji, a samce i osobniki młodociane wokół Aleutów, na Morzu Beringa oraz u wybrzeży Ameryki Północnej[6].
Na początku XX wieku około 5 milionów albatrosów krótkosternych zostało zabitych dla ich piór. Myślano, że wyginął, aż do roku 1951, kiedy odkryto kolonię lęgową na wyspie Tori-shima. W 1979 odkryto kolejną kolonię, na wyspie Minami-kojima przy południowym wybrzeżu Tajwanu[7].
W roku 1938 zaobserwowano pojedyncze albatrosy tego gatunku w archipelagu Midway, jednak nie stwierdzono, by tam gniazdowały. W 2008 roku 2 albatrosy połączyły się w parę. Oba były zaobrączkowane jako pisklęta, samica w roku 2003, a samiec w roku 1987. W 2011 po raz pierwszy na atolu Midway wykluło się pisklę tego gatunku. Mimo tsunami, przeżyło. W roku 2012 na Midway odnotowano już 5 osobników Pheobastria albatrus[8].
31 października 2010 roku zostało odkryte gniazdo w atolu Kure. Dorosły ptak wysiadywał w nim jajo, był to 17-letni osobnik zaobrączkowany w roku 1993. 8 listopada dostrzeżono także drugie jajo, świeżo zniesione[9].
Środowisko
edytujAlbatros krótkosterny jest ptakiem morskim. Gniazduje na wyspach, w pozbawionych drzew otwartych terenach, z małą ilością lub brakiem roślinności.
Morfologia
edytuj- Wymiary średnie[10]
- długość ciała: 84–91 cm
- rozpiętość skrzydeł: 213–229 cm
- Charakterystyka[11]
Od innych albatrosów wyróżnia go kremoworóżowy dziób, u starszych ptaków z niebieskawym zakończeniem. Najcięższy spośród ptaków z rodzaju Phoebastria, masa ciała wynosi 3,7–6,6 kg[12]. Jest największy spośród północnopacyficznych albatrosów. Podobnie jak inni przedstawiciele rodziny Diomedeidae cechują go wąskie i długie skrzydła. Należy do rurkonosych, ma więc charakterystyczne, osłonięte nozdrza. Pióra osobników młodocianych, początkowo brunatne, z wiekiem bieleją. Głowa dorosłych osobników może być zarówno biała, jak i złotawa. Wierzch ciała biały, skrzydła czarno-białe. Ogon o długości 14–15,2 cm[13] ma czarne zakończenie.
Zazwyczaj milczy[14].
Pożywienie
edytujAlbatros krótkosterny żywi się kałamarnicami, skorupiakami, ikrą ryb z rodziny ptaszorowatych oraz krewetkami. Zwykle żeruje o świcie lub zmierzchu. Wiadome jest, że mogą przebywać około 3200 km od miejsca, gdzie gniazdują, by znaleźć pożywienie[11].
Lęgi
edytujOkoło roku 2008 istniało ok. 450 par lęgowych, z czego 83% zamieszkiwało wyspę Tori-shima[15]. Albatrosy krótkosterne mogą się rozmnażać po 7–8 latach, często tworząc pary na całe życie[11]. Pierwsze ptaki przybywają do kolonii pod koniec października. Gniazdo mieści się na ziemi, a tworzą je piasek, roślinność (krzewy) i gruz wulkaniczny. W lęgu jest tylko jedno jajo. Wysiadują je oboje rodzice przez około 65 dni. Wyklucie następuje z końcem grudnia lub początkiem stycznia[11]. Pisklę jest karmione poprzez zwracanie z wola pokarmu, który stanowią zmieszane ikra ryb z rodziny ptaszorowatych i ciekły tłuszcz z kałamarnic. Między majem i połową czerwca dorosłe ptaki zaczynają opuszczać kolonię. Zwykle pisklęta są już wówczas opierzone[10].
Zagrożenia, ochrona i liczebność
edytuj
Od roku 2000 IUCN klasyfikuje albatrosa krótkosternego jako gatunek narażony (VU – Vulnerable). Wcześniej – od 1994 roku – miał status gatunku zagrożonego (EN – Endangered).
Na przestrzeni 17 lat na początku XX wieku zabitych zostało dla piór pięć milionów przedstawicieli Phoebastria albatrus. W roku 1933, gdy zabroniono polowań na nie, populacja liczyła zaledwie 3–50 ptaków[16]. W roku 1949 żadne ptaki tego gatunku nie gniazdowały już w znanych miejscach.
W 1950 ze stacji na wyspie Tori-shima doszło zgłoszenie o lęgu. W roku 1954 było tam już 25 ptaków, w tym co najmniej 6 par[12]. Jedno z pierwszych działań ochronnych zostało podjęte na wyspie Tori-shima. Do roku 1965 znajdowała się tam stacja meteorologiczna, jednak została zniszczona przez trzęsienia ziemi i aktywność wulkaniczną[17].
W kwietniu 1973 roku naukowiec Hiroshi Hasegawa postanowił ustabilizować kruche zbocza na wyspie, by jaja ptaków nie ulegały uszkodzeniu staczając się w dół. Zbudował także zaporę z kamieni, by gniazda nie były zalewane. W 1995 r. sztorm zniszczył zasadzone przez Hasegawę trawy z rodzaju miskantów. Hasegawa spróbował także zwabić ptaki w inne, bezpieczniejsze miejsce, tworząc figury albatrosa krótkosternego i odtwarzając nagrania jego odgłosów. W roku 1995 dwa ptaki przeniosły się w miejsce dawnej stacji meteorologicznej i do roku 2003 miały 6 piskląt. W grudniu 2004 roku 3 inne pary tych ptaków również się tam przeniosły i w 2007 roku wszystkie cztery pary doczekały się razem 16 piskląt. W maju 2002 roku, gdy Hiroshi Hasegawa odwiedził wyspę po raz osiemnasty, obliczył, że główną kolonię lęgową zamieszkuje 1415 ptaków, a na pobliskich wyspach (poza kolonią) przebywa ich 260[18].
Tori-shima jest wyspą wulkaniczną. W sierpniu 2002 roku nastąpiła erupcja, która zagroziła istnieniu kolonii. Innymi czynnikami zagrażającymi temu gatunkowi (oraz innym ptakom morskim) są wycieki ropy, przypadkowe spożycie plastiku lub złapanie się w sieć rybacką[12].
Obecnie albatrosy krótkosterne nie gniazdują już na wyspach z archipelagów Ogasawara i Daitō oraz niektórych wyspach archipelagu Senkaku. Wyspami, których albatros krótkosterny już nie zamieszkuje, są: Nishinoshima (wyspa Rosario), Mukojima, Yomeshima, Kitanoshima, Kita-Daidojima, Minami-daitojima, Okino-daitojima, Kobisho, Uotsurijima, Iwojima, Agincourt i Byosho[11].
Pod koniec sezonu lęgowego 2013/2014 żyło 4200 albatrosów krótkosternych, w tym 3540 na wyspie Tori-shima, 650 na dwóch wyspach na Morzu Wschodniochińskim (Minami-kojima i Kita-kojima) i 10 na wyspach Ogasawara[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Phoebastria albatrus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Phoebastria albatrus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Diomedeidae Gray,GR, 1840 - albatrosy - Albatrosses (Wersja: 2017-12-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-12].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Petrels, albatrosses. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-20]. (ang.).
- ↑ Short-tailed Albatross (Diomedea albatrus). The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
- ↑ a b BirdLife International: Species factsheet: Phoebastria albatrus. [dostęp 2020-07-12]. (ang.).
- ↑ Short-tailed Albatross – Phoebastria albatrus. Nature Works. [dostęp 2013-04-02].
- ↑ Darcy Pattison: Two Famous Albatross Chicks on Midway Atoll in 2012. EarthSky, marzec 2012. (ang.).
- ↑ Lindsay Yound: The Short-tailed Albatross lays eggs on Kure Atoll, Hawaii. Agreement on the Conservation of Albatrosses and Petrels, 11 listopada 2010.
- ↑ a b Birds of Midway Atoll: Short-tailed Albatross. Midway Atoll National Wildlife Refuge. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-08)]. (ang.).
- ↑ a b c d e Short-Talied Albatross (Phoebastria albatrus). Threatened and Endangered Species. 2001.
- ↑ a b c Short-Tailed Albatross recovery plan. U.S. Fish and Wildlife Service, 2008.
- ↑ Elliott Coues: Key to North American birds. 1890.
- ↑ Short-tailed Albatross Phoebastria albatrus. eNature. [dostęp 2013-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 marca 2016)].
- ↑ Chris Marts, Short-Tailed Albatross, [w:] The Albatros Project [online], Wakeforest University, 2008 [zarchiwizowane z adresu 2015-05-21] (ang.).
- ↑ Short-Tailed Albatross. BirdWeb. [dostęp 2013-04-02].
- ↑ Ruins of Tori-shima Weather station. WikiMapia. [dostęp 2013-04-02].
- ↑ Robin Whitaker Doughty, Virginia Carmichael: The Albatross and the Fish: Linked Lives in the Open Seas. 2011, s. 41.
Linki zewnętrzne
edytuj- Galeria zdjęć dotycząca tego gatunku
- Zdjęcia i materiały multimedialne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).