Albert Schmitt
Albert Schmitt, także Albert Szmitt lub Wojciech Schmitt (ur. 23 kwietnia 1804 w Kaliszu, zm. 3 czerwca 1878 w Saint Helier) – powstaniec listopadowy, demokratyczny działacz emigracyjny, wolnomularz.
 Albert Schmitt (1804-1878) | |
| Data i miejsce urodzenia |
23 kwietnia 1804 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
13 czerwca 1878 |
| Przyczyna śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
żołnierz, działacz emigracyjny |
Życiorys
edytuj
Urodził się w Kaliszu. Studiował na Uniwersytecie Warszawskim[1].
Walczył w powstaniu listopadowym, jako podporucznik 3 Pułku Piechoty Liniowej[2]. Po klęsce powstania wyemigrował do Europy zachodniej[3]. Jego majątek został skonfiskowany przez władze carskie[1]. W roku 1834 został aresztowany w Genewie za udział w wyprawie sabaudzkiej[2]. Po zwolnieniu wyjechał do Anglii, zamieszkiwał m.in. na wyspie Jersey – jednym z głównych ośrodków emigracji popowstaniowej na terenie Wielkiej Brytanii. Był członkiem loży masońskiej oraz twórcą kółka polskiego na wyspie[2].
W Londynie wstąpił do struktur Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. 2 XI 1839 został skreślony z listy członków za niepodzielanie zasad TDP. Ponowny akces do Towarzystwa zgłosił w dniu 20 IV 1846 r. Bez powodzenia kandydował w wyborach do Centralizacji TDP[2].
W kwietniu 1848 r. wyruszył z I Legionem RP z Francji przez Niemcy do Polski (Wiosna Ludów). W 1854 r. podpisał manifest potępiający politykę ks. A.J. Czartoryskiego, a także – w roku 1856 – manifest odrzucający amnestię carską dla weteranów powstania[2]. W swojej publicystyce wzywał rządy państw zachodnich do poszanowania praw weteranów z Polski. Subsydiował pismo Polaków na emigracji w Londynie[4]. Według Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, utrzymywał stosunki z rodakami rozpierzchłymi po Anglii i szczerze się zajmował wszystkiem co polskie[5].
Przyjaźnił się m.in. z Giuseppe Garibaldim i Giuseppe Mazzinim[1].
Był związany z Royal Arch Masonry oraz Red Cross of Constantine. Na wyspie Jersey cieszył się uznaniem i szacunkiem lokalnej społeczności, zwłaszcza kręgów wolnomularskich[3]. Do końca życia pozostawał czynnym członkiem loży La Cesarie[6]; w roku 1855 został jej Mistrzem, a następnie pełnił funkcję Provincial Grand Secretary[7]. Zmarł na zapalenie oskrzeli[6] w dniu 3 czerwca 1878 w Saint Helier. W dniach pomiędzy śmiercią a pogrzebem jego ciało spoczywało w lokalnej świątyni masońskiej. Został pochowany w dniu 7 czerwca 1878 na cmentarzu Almorah w Saint Helier, Jersey. Uroczystość pogrzebowa miała charakter obrządku wolnomularskiego, z licznym udziałem współbraci-masonów (ok. 100-170 osób) oraz co najmniej tysiąca innych osób[6]. Do grobu Schmitta wrzucono symbolicznie odrobinę ziemi przywiezionej z Polski oraz połamane rekwizyty masońskie.
Zgodnie z jego ostatnią wolą, pozostawionym po nim majątkiem zasilono fundusz polskiej Instytucji „Czci i Chleba” w Paryżu[8][9][10], powołanej dla wspierania Polaków niezdolnych do pracy, oraz fundusze innych organizacji pomocowych i oświatowych.
Na łamach Jersey Express, w wydaniu z 4 czerwca 1878, ukazał się tekst zatytułowany Death of an esteemed freemason, poświęcony pamięci Alberta Schmitta.
Z okazji imienin Alberta Schmitta (23 kwietnia) w latach 1852 i 1853 Roch Rupniewski napisał dwa wiersze jemu poświęcone (opublikowane w 1854 w tomiku Niezabudki jerseyskie[11]).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c The Freemasons' Monthly Magazine, May 23, 1868: Page 4 | Masonic Periodicals [online], masonicperiodicals.org [dostęp 2019-12-03] (ang.).
- ↑ a b c d e Marian Tyrowicz, Towarzystwo Demokratyczne Polskie 1832-1869. Przewodnik biobibliograficzny, Warszawa 1964, s. 606.
- ↑ a b Death of an esteemed freemason, „Jersey Express”, 4 czerwca 1878, s. 2.
- ↑ Składka na podtrzymanie "Głosu Wolnego", „Głos Wolny” (186), 31 sierpnia 1868, s. 750.
- ↑ Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu. Rok 1873-1878, s. 410.
- ↑ a b c The Masonic Magazine, Aug. 1, 1878: Page 12 | Masonic Periodicals [online], masonicperiodicals.org [dostęp 2019-12-03] (ang.).
- ↑ A Masonic Lodge of Political Refugees in London: the Grand Loge des Philadelphes, [w:] La masonería española. Represión y exilios. XII Symposium Internacional de Historia de la Masonería Española, t. I, Zaragoza 2010, s. 102.
- ↑ Archives and collections online [online], Jersey Heritage [dostęp 2018-02-25] (ang.).
- ↑ Jersey wills index - S - theislandwiki [online], www.theislandwiki.org [dostęp 2018-02-25] (ang.).
- ↑ Notes on Polish in Jersey, „Nicolas Jouault”, 5 kwietnia 2014 [dostęp 2018-02-25] (ang.).
- ↑ Polona [online], polona.pl [dostęp 2018-11-05].