Astra 1A
Astra 1A – geostacjonarny satelita telekomunikacyjny przekazujący sygnał analogowej telewizji satelitarnej do europejskich gospodarstw domowych; pierwszy należący i obsługiwany przez SES S.A., operatora satelitów m.in. z serii Astra. Wyniesiony na orbitę 11 grudnia 1988 roku z kosmodromu Kourou za pomocą europejskiej rakiety Ariane 4 w konfiguracji 44LP. Początkowo nazywany po prostu satelitą Astra. Pierwotnie nadawał z pozycji 19,2°E, w 1991 roku został na tej pozycji uzupełniony kolejnym satelitą, Astrą 1B, a następnie Astrą 1C i Astrą 1D. Po krótkim wykorzystywaniu na pozycji 5,2°E wycofany z użycia i przeniesiony na orbitę cmentarną 10 grudnia 2004 roku.
| Indeks COSPAR |
1988-109B |
|---|---|
| Indeks NORAD |
19688 |
| Zaangażowani | |
| Rakieta nośna |
Ariane 4 44LP, lot V27 |
| Miejsce startu | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Typ orbity |
geostacjonarna (1989–2004) |
| Pozycja |
19.2° E (1989–2001) |
| Perygeum |
36282,1 km |
| Apogeum |
36406,4 km |
| Okres obiegu |
1464,33 min |
| Nachylenie |
13,8 (2021)°[1] |
| Czas trwania | |
| Początek misji |
11 grudnia 1988 00:33 UTC |
| Koniec misji |
10 grudnia 2004 |
| Wymiary | |
| Wymiary |
1,5 m × 1,7 m × 2,1 m |
| Masa całkowita |
1817 kg |
Budowa i wyniesienie
edytujAstra 1A był pierwszym satelitą pierwszego europejskiego prywatnego operatora satelitarnego, powstałego 1 marca 1985 roku luksemburskiego Société Européenne des Satellites (SES)[2].
Z myślą o wyłącznie transmisji telewizyjnej do gospodarstw domowych, wybrano nową ale sprawdzoną na amerykańskim rynku koncepcję satelity średniej mocy, w opozycji do cięższych konkurencyjnych europejskich satelitów o większej mocy sygnału, niemieckiego SAT-1 i francuskiego TDF-1[2][3][4][5]. Platformę i producenta satelity wybrała jeszcze w lutym 1985 roku spółka GDL-Coronet, przedsięwzięcie satelitarne z kapitałem amerykańskim. Po wyparciu GDL-Coronet z europejskiego rynku z powodów politycznych i przejęciu go przez nowo powstały SES, ten ostatni przejął także kontrakt na dostawę satelity i potwierdził zamówienie we wrześniu 1985 roku[3][5].
Satelita został zbudowany przez RCA Astro Electronics (obecnie Lockheed Martin Space Systems) na bazie platformy AS-4000. Pojazd o masie 1 817 kg i wymiarach 1,5 m × 1,7 m × 2,1 m wyposażony został w 16 transponderów działających w paśmie Ku z mocą 45 W, plus 6 transponderów zapasowych. Napędzany silnikiem rakietowym Star-37XFP na paliwo stałe, zasilanie zapewniało mu ogniwo słoneczne (panel fotowoltaiczny) o rozpiętości 19,3 m i mocy 2,8 kW[2][6]. Czas życia satelity przewidywano na 12 lat[7].
W maju 1986 roku rozpoczęto budowę centrum kontroli umiejscowionego na terenie Zamku Betzdorf w gminie Betzdorf we wschodnim Luksemburgu, kończąc ją w tym samym roku[2].
Porozumienie o wyniesieniu satelity przez Arianespace podpisano 15 listopada 1986 roku, początkowo planując je na kwiecień/maj 1987 roku – co jednak uległo opóźnieniu w wyniku nieudanego startu rakiety Ariane w maju 1986 roku i spowodowanego tym wstrzymania lotów. Ostatecznie Astrę 1A wyniesiono na orbitę 11 grudnia 1988 roku o 00:33 UTC (10 grudnia czasu miejscowego) z kosmodromu Kourou, za pomocą europejskiej rakiety Ariane 4 w konfiguracji 44LP. Drugim ładunkiem w tym locie był satelita Skynet 4B[2][6].
Transmisja
edytujOd 5 lutego 1989 roku Astra 1A przekazywał sygnał dla gospodarstw domowych na terenie Europy z pozycji 19,2°E[2]. Sygnał telewizyjny nadawany był w formacie PAL z powodu trzyletniego opóźnienia w dostępności układów dekodujących sygnał w standardzie MAC (Multiplexed Analogue Components), potrzebnych w domowych odbiornikach satelitarnych[8]. Początkowo klienci tacy jak Sky Television (kanały: Sky Channel, Eurosport, Sky Movies i Sky News[9]) oraz FilmNet koncentrowali się na rynku brytyjskim i skandynawskim; wykorzystywano 8 z 16 transponderów i nie było żadnego klienta z Niemiec, Francji czy Hiszpanii[2]. Transpondery zostały jednak szybko zapełnione: przykładowo 2 października uruchomiono niderlandzkojęzyczny RTL-Veronique (później RTL 4)[10], a 7 grudnia na ostatnich 4 wolnych transponderach uruchomiono pierwsze niemieckojęzyczne programy na Astrze: Sat.1, PRO 7 i Teleclub z dawnej Grupy Kirch oraz luksemburski RTL, który dołączył rzutem na taśmę[11].
Wobec sukcesu komercyjnego już w marcu 1991 roku SES wystrzelił kolejnego satelitę, wyposażoną w 16 kolejnych transponderów pasma Ku Astrę 1B[2][3][12]. W maju 1993 roku wystrzelono Astrę 1C, również umieszczoną na pozycji 19,2°E – co było pierwszą w historii kolokacją trzech satelitów[13]. Półtora roku później dołączyła do nich Astra 1D[12].
W 2001 roku, po wyniesieniu Astry 2C, satelita został wycofany z pozycji 19,2°E, początkowo na 19,4°E i 5°E[14]. W 2002 roku przeniesiony na nachyloną pozycję 5,2°E, a w roku następnym SES podpisał kontrakt z belgijskim flamandzkojęzycznym nadawcą Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie udostępniający pojemność starego satelity na dosył sygnału[15]. W czasie wykorzystywania satelity do dosyłów funkcjonowało już tylko 9 transponderów z 16 (+ 6 zapasowych)[16].
W 2004 roku został przeniesiony na orbitę cmentarną; oficjalnie wycofany z użycia na dzień przed 16. rocznicą wystrzelenia, 10 grudnia 2004 roku[16]. W początku 2021 roku pozostawał na tej degradującej orbicie o inklinacji prawie 14°[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Technical details for satellite ASTRA 1A [online], N2YO.com - Real Time Satellite Tracking and Predictions [dostęp 2021-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Our History Highlights [online], www.ses.com [dostęp 2020-07-07] (ang.).
- ↑ a b c 5. Digital Broadcasting in Germany, [w:] Darcy Gerbarg, The Economics, Technology and Content of Digital TV, Springer Science & Business Media, 6 grudnia 2012, s. 296, ISBN 978-1-4615-4971-0 [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ TDF 1, 2 [online], space.skyrocket.de [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ a b Mario Hirsch, Future Media Trends in the Grand Duchy of Luxembourg, E. de Bens, Manfred Knoche (red.), [w:] Electronic Mass Media in Europe. Prospects and Developments: A Report from the FAST Programme of the Commission of the European Communities, Springer Science & Business Media, 6 grudnia 2012, s. 471, ISBN 978-94-009-3949-3 [dostęp 2020-07-08] (ang.).
- ↑ a b Astra 1A [online], space.skyrocket.de [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Astra 1A - NASA - NSSDCA - Spacecraft - Details [online], nssdc.gsfc.nasa.gov [dostęp 2020-07-07] (ang.).
- ↑ America's International Competition, [w:] Philip J. Cianci, High Definition Television: The Creation, Development and Implementation of HDTV Technology, McFarland, 10 stycznia 2014, s. 82, ISBN 978-0-7864-8797-4 [dostęp 2020-07-07] (ang.).
- ↑ Anita Dąbek, 20 lat brytyjskiego Sky [online], SATKurier.pl, 5 lutego 2009 [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Johannes L.H. Bardoel, Europe. 11. Dutch television, [w:] David Ward, Television and Public Policy: Change and Continuity in an Era of Global Liberalization, Routledge, 9 kwietnia 2009, s. 204, ISBN 978-1-135-59992-8 [dostęp 2020-07-14] (ang.).
- ↑ 30 lat niemieckiej telewizji na Astrze [online], SATKurier.pl, 9 grudnia 2019 [dostęp 2020-07-07] (pol.).
- ↑ a b Astra [online], www.astronautix.com [dostęp 2020-07-08].
- ↑ Chris Forrester, High Above: The Untold Story of Astra, Europe's Leading Satellite Company, plan B communication, kwiecień 2010, s. 225, ISBN 978-3-00-030624-2 [dostęp 2020-07-07] (ang.).
- ↑ Janusz Sulisz, Astra 1A na pozycji 5E [online], SATKurier.pl, 19 grudnia 2001 [dostęp 2020-07-07].
- ↑ Janusz Sulisz, Flamandzki VRT na Astrze 1A [online], SATKurier.pl, 25 kwietnia 2003 [dostęp 2020-07-07] (pol.).
- ↑ a b America's International Competition, [w:] Philip J. Cianci, High Definition Television: The Creation, Development and Implementation of HDTV Technology, McFarland, 10 stycznia 2014, s. 138, ISBN 978-0-7864-8797-4 [dostęp 2020-07-08] (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Petr Lála, Antonín Vítek: 1994-070A - Astra 1A. Space 40. [dostęp 2020-07-07]. (cz.).
- Astra 1A. N2YO.com. [dostęp 2020-07-07]. (ang.).