Błona dziewicza
Błona dziewicza (fr. hymen, gr. ὑμήν (humḗn)[1]) – zazwyczaj cienki i elastyczny fałd błony śluzowej, który ogranicza wejście do pochwy.
| hymen vaginae | |
 Rycina z podręcznika The science and art of midwifery (1897), błona dziewicza oznaczona numerem 8 | |
| Narządy | |
|---|---|
Wśród dzieci powszechnie występuje błona dziewicza w kształcie półksiężyca, jednak dopuszcza się wiele jej kształtów. Podczas dojrzewania estrogen powoduje, że błona dziewicza zmienia swój wygląd i staje się bardzo elastyczna[2][3]. Prawidłowe warianty błony dziewiczej w okresie po pokwitaniu obejmują zakres od cienkiej i rozciągliwej do grubej i nieco sztywnej; może też nie występować w ogóle[3].
Błona dziewicza może ulec uszkodzeniu podczas pierwszego stosunku seksualnego z penetracją, co zwykle powoduje ból, a niekiedy łagodne, przejściowe krwawienie lub plamienie. Poszczególne źródła nie są zgodne co do tego, jak powszechne jest pęknięcie błony dziewiczej lub krwawienie po pierwszym stosunku[4][5]. Stan błony dziewiczej nie jest wiarygodnym wskaźnikiem dziewictwa[6][7], chociaż w niektórych kulturach nadal jest za taki uważany i wciąż przeprowadza się tzw. testy dziewictwa[4][8]. Drobne urazy błony dziewiczej mogą się zagoić[8] bez widocznych oznak wcześniejszego urazu. Rozdarta błona dziewicza może zostać chirurgicznie zrekonstruowana w procedurze określanej jako hymenoplastyka.
Rozwój i histologia
edytujZnajduje się na granicy pochwy i przedsionka, na głębokości 1–1,5 cm. Na różnych etapach rozwoju człowieka błona dziewicza wygląda różnie. Tuż po wykształceniu się, jeszcze w łonie matki, błona dziewicza szczelnie zasklepia wejście do pochwy. Następnie jednak wykształca się w niej otwór (rzadziej – kilka otworów), który powiększa się w okresie dziecięcym i dojrzewania[9]. Błona dziewicza powstaje mniej więcej w piątym miesiącu życia płodowego[10] i rodzi się z nią zdecydowana większość dziewczynek. Aczkolwiek zdarza się, iż wytwarza się błona dziewicza w sposób niepełny, a w incydentalnych sytuacjach nie występuje w ogóle.
Funkcje
edytujBłona dziewicza przez część naukowców postrzegana bywa jako rodzaj naturalnej zapory chroniącej wnętrze pochwy przed drobnoustrojami[11], jednak ze względu na względnie szeroki otwór, w który błona dziewicza jest wyposażona, tego typu teorie wydają się nietrafione. Częściej więc zwykło się uważać, iż błona dziewicza nie spełnia żadnej roli, będąc co najwyżej pozostałością po życiu płodowym, lub też wspomnieniem nieznanych funkcji, które pełnić miała we wcześniejszych stadiach ewolucji człowieka[9].
Wariancje w anatomii
edytuj
Błona dziewicza zwykle występuje w różnych odmianach, od cienkiej i elastycznej do grubej i dość sztywnej; może też być całkowicie nieobecna[12][13].
Ze względu na kształt otworu znajdującego się w błonie dziewiczej wyróżnia się kilka jej rodzajów, między innymi:
- pierścieniowata (hymen annularis)
- półksiężycowata (hymen semilunaris)[a]
- wargowata (hymen labiiformis)
- strzępiasta (hymen fimbriatus)[b]
- sitowata (hymen cribriformis)
- z przegrodą (hymen septus)
- zrośnięta (hymen imperforatus)[c]
Po defloracji może także przybrać postać strzępek (caranculae hymenales)[14].
Najczęściej ma ona kształt pierścieniowaty lub półksiężycowaty (ok. 80% noworodków płci żeńskiej), rzadziej strzępiasty (ok. 19%)[15][16]. Zróżnicowanie w budowie żeńskiego układu rozrodczego może wynikać z agenezji lub hipoplazji i innych defektów, powodując różne komplikacje[17].
Błona dziewicza półksiężycowata i pierścieniowata
edytujU większości kobiet występuje błona dziewicza półksiężycowata. Tego typu błona dziewicza przypomina nieregularny okrąg, albo wręcz półokrąg. Fałd śluzówki nie jest szczególnie okazały, zaś znajdujący się wewnątrz otwór jest relatywnie duży[12][18].
Podobnie rzecz wygląda w przypadku, gdy błona dziewicza ma kształt brzeżny (pierścieniowaty) – w tym przypadku śluzówka otacza wprawdzie całe wejście do pochwy, jednakże zamykając je tylko w niewielkim stopniu[19][20].
Zrośnięta błona dziewicza
edytujBrak otworu w błonie dziewiczej; jeśli nie doszło do jego samoistnej korekty w okresie dojrzewania, wymaga drobnej operacji, aby umożliwić wydostawanie się płynów menstruacyjnych[21]. Występuje u 1–2 na 1000 niemowląt[22][23]. U tych noworodków może czasami występować ostre zatrzymanie moczu[24].
Inne rodzaje
edytujInnym przypadkiem jest błona dziewicza perforowana oraz sitkowa. Obie stanowią zwartą powłokę zamykającą pochwę, posiadają jednak liczne mniejsze otwory, które umożliwiają odpływ krwi menstruacyjnej[9].
Defloracja
edytuj
Historycznie uważano, że pierwszy stosunek seksualny z konieczności powodował uraz błony dziewiczej i zawsze prowadził do jej „przerwania” lub rozerwania, co powodowało krwawienie. Jednak badania na temat kobiet w społecznościach zachodnich wykazały, że krwawienie podczas pierwszego dobrowolnego stosunku płciowego nie zawsze się zdarza lub jest mniej powszechne niż brak krwawienia[5][25][26]. W jednym z badań międzykulturowych nieco ponad połowa wszystkich kobiet zgłosiła występowanie krwawienia podczas pierwszego stosunku płciowego, przy czym poziom bólu i krwawienia był istotnie różny w zależności od ich miejsca pochodzenia[26][27].
W kilku badaniach nad nastoletnimi ofiarami gwałtów, w których pacjenci byli badani w szpitalu po napaści na tle seksualnym, co najwyżej połowa spośród dziewic, które padły ofiarą gwałtu, doznała uszkodzenia błony dziewiczej[28][29][30]. Rozdarcia błony dziewiczej występowały w mniej niż jednej czwartej przypadków[29]. Jednakże w przypadku dziewic prawdopodobieństwo urazów błony dziewiczej było znacznie większe niż u kobiet niebędących dziewicami[28][29].
Uraz błony dziewiczej może zagoić się bez widocznych oznak urazu[12][28][31]. Badanie obserwacyjne nastoletnich ofiar napaści na tle seksualnym wykazało, że większość uszkodzeń błony dziewiczej zagoiła się bez żadnych widocznych oznak jej naruszenia[32].
Uraz błony dziewiczej rzekomo może wystąpić w wyniku różnych innych zachowań, takich jak stosowanie tamponu lub kubeczka menstruacyjnego, badania z użyciem wziernika, masturbacja, gimnastyka lub jazda konna, chociaż rzeczywiste występowanie urazów w wyniku tych działań jest nieznane[33][34].
Znaczenie kulturowe
edytujCzęsto błonie dziewiczej jest przypisywane ważne znaczenie kulturowe w niektórych społecznościach ze względu na jej skojarzenie z dziewictwem u kobiety. W tych kulturach nienaruszona błona dziewicza jest wysoko ceniona w małżeństwie z powodu przekonania, że jest to dowód dziewictwa[4][8][35]. Z tego powodu niektóre kobiety poddają się zabiegowi chirurgicznego odtworzenia błony dziewiczej[35].
W październiku 2018 roku Rada Praw Człowieka ONZ, ONZ Kobiety i Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) stwierdziły, że należy zaprzestać testów dziewictwa, ponieważ jest to bolesna, upokarzająca i traumatyczna praktyka, stanowiąca przemoc wobec kobiet[36][37].
Krytyka terminu
edytujNorweskie ministerstwo zdrowia postanowiło zastąpić termin „błona dziewicza” (norw. jomfruhinnen) innym wyrażeniem. Zamiast niego pojawił się termin skjedekrans, co w języku polskim można oddać jako „wieniec waginalny” lub „fałdka pochwowa”. W 2017 roku nowe określenie stało się częścią oficjalnej terminologii medycznej[38][39].
W debacie publicznej postawiono pytanie, czy norwescy lekarze mają prawo stosować procedurę sprawdzania dziewictwa na życzenie pacjentek (lub ich rodziców). Ministerstwo Zdrowia odpowiedziało, iż taka procedura nie może zostać wprowadzona: „Nie jest możliwym udowodnienie, iż kobieta odbyła lub nie odbyła stosunku seksualnego za pomocą badania tak zwanej «błony dziewiczej»” – wydało decyzję ministerstwo. „To, co wielu nazywa «błoną dziewiczą», żadną błoną nie jest”[38][39].
Ministerstwo wyjaśniło, iż kształt tego fałdu śluzówki jest tak różnorodny u poszczególnych kobiet, że wbrew wcześniejszym twierdzeniom nie można oczekiwać, iż każda kobieta będzie krwawić podczas pierwszego stosunku. Tym samym nazwę „błona dziewicza” uznano za wprowadzającą w błąd. Chodzi o to, że istnieją dziewice niemające tego widocznego czy wyczuwalnego fałdu błony śluzowej, jak też kobiety, które, choć odbyły stosunek seksualny, nawet wielokrotnie, wciąż go posiadają[39].
Zobacz też
edytuj
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ hymen – Wiktionary [online], en.wiktionary.org [dostęp 2019-04-12].
- ↑ Sheela L. Lahoti i inni, Evaluating the Child for Sexual Abuse, „American Family Physician”, 63 (5), 1 marca 2001, s. 883, ISSN 0002-838X [dostęp 2021-06-18].
- ↑ a b Astrid Heger, S. Jean Herriot Emans, Evaluation of the sexually abused child : a medical textbook and photographic atlas, New York: Oxford University Press, 1992, ISBN 0-19-507425-4, OCLC 24288199 [dostęp 2021-06-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-08].
- ↑ a b c The Hymen – SexInfo Online [online] [dostęp 2021-06-18], Cytat: "While some females bleed the first time they have penetrative intercourse, not every female does. This depends on many factors, such as how much hymenal tissue a female has, whether her hymen has already been stretched or torn, or how thick and elastic it is." (ang.).
- ↑ a b Deborah J Rogers, Margaret Stark, The hymen is not necessarily torn after sexual intercourse, „BMJ: British Medical Journal”, 317 (7155), 1998, s. 414, DOI: 10.1136/bmj.317.7155.414, ISSN 0959-8138, PMID: 9694770, PMCID: PMC1113684 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Steven T. Nakajima, S. Paige Hertweck, Clinical protocols in pediatric and adolescent gynecology, New York: Parthenon Pub. Group, 2004, s. 131, ISBN 1-84214-199-6, OCLC 53926682 [dostęp 2021-06-18].
- ↑ Bernard Knight, Forensic medicine, wyd. 9th ed, London: Arnold, 1985, s. 114, ISBN 0-7131-4452-1, OCLC 14097637 [dostęp 2021-06-18].
- ↑ a b c Abdelmonem Hegazy, Hymen: facts and conceptions, „The Health”, 2012 [dostęp 2021-06-18].
- ↑ a b c Piotr Brzózka, Błona dziewicza – gdzie jest, jak wygląda, głębokość | Dimedic.eu [online], dimedic.eu, 21 marca 2019 [dostęp 2019-04-12] (pol.).
- ↑ Gurdeep S. Mann, Joanne C. Blair, Anne S. Garden (red.), Imaging of Gynecological Disorders in Infants and Children, „Medical Radiology”, 2012, DOI: 10.1007/978-3-540-85602-3, ISSN 0942-5373 [dostęp 2019-04-12] (ang.).
- ↑ Adam Hadhazy. What’s the Purpose of the Human Hymen?. „Discover”. Kalmbach Publishing Co.
- ↑ a b c Kim Cheung i inni, Evaluating the Child for Sexual Abuse, „American Family Physician”, 63 (5), 1 marca 2001, s. 883, ISSN 0002-838X [dostęp 2019-04-12] (ang.).
- ↑ Child and adolescent sexual assaults (childhood sexual abuse), [w:] P D Lumb, Forensic Medicine: Clinical and Pathological Aspects, „Journal of the Royal Society of Medicine”, 96 (10), październik 2003, s. 517–518, ISSN 0141-0768 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Michał Reicher, Wiesław Łasiński: Układ moczowo-płciowy. W: Adam Bochenek, Michał Reicher: Anatomia człowieka. Wyd. 10. T. Ⅱ: Trzewa. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019, s. 681–682. ISBN 978-83-200-4501-7. (pol.).
- ↑ Sally Andrews, Astrid Heger, Abbey Berenson, Appearance of the Hymen in Newborns, „Pediatrics”, 87 (4), 1991, s. 458–465, ISSN 0031-4005, PMID: 2011421 [dostęp 2019-04-12] (ang.).
- ↑ Amanda M. Jacobs, Elizabeth M. Alderman, Gynecologic examination of the prepubertal girl, „Pediatrics in Review”, 35 (3), 2014, s. 97–104, DOI: 10.1542/pir.35-3-97, ISSN 1526-3347, PMID: 24585812 [dostęp 2019-04-12].
- ↑ Imperforate Hymen: Background, Problem, Epidemiology [online], 9 listopada 2019 [dostęp 2020-04-25], Cytat: Different normal variants in hymenal configuration are described, varying from the common annular, to crescentic, to navicular ("boatlike" with an anteriorly displaced hymenal orifice). Hymenal variations are rarely clinically significant before menarche. In the case of a navicular configuration, urinary complaints (e.g., dribbling, retention, urinary tract infections) may result. Sometimes, a cribriform (fenestrated), septate, or navicular configuration to the hymen can be associated with retention of vaginal secretions and prolongation of the common condition of a mixed bacterial vulvovaginitis..
- ↑ Astrid H. Heger, S. Jean Emans, David Muram, Evaluation of the Sexually Abused Child: A Medical Textbook and Photographic Atlas, 1992, ISBN 0-19-513126-6.
- ↑ Hymens: Types of Hymens [online], Center for Young Women’s Health, 10 lipca 2013 [dostęp 2019-04-12] (ang.).
- ↑ All You Need to Know About Hymens [online], Brooklyn Abortion Clinic, 5 sierpnia 2015 [dostęp 2019-04-12] (ang.).
- ↑ Alan H. DeCherney, Lauren Nathan, Current Obstetric & Gynecological Diagnosis & Treatment, McGraw-Hill, 15 października 2002, s. 602, ISBN 978-0-8385-1401-6 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ Aaron B. Caughey, Blueprints obstetrics & gynecology, wyd. 5th ed, Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott William & Wilkins, 2009, ISBN 978-0-7817-8249-4, OCLC 231787140 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Céline Lardenoije, Robert Aardenburg, Helen Mertens, Imperforate hymen: a cause of abdominal pain in female adolescents, „BMJ Case Reports”, 2009, 2009, DOI: 10.1136/bcr.08.2008.0722, ISSN 1757-790X, PMID: 21686660, PMCID: PMC3029536 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Georges L. (Georges Louis) Kaiser, Symptoms and signs in pediatric surgery, Berlin: Springer, 2012, s. 556, ISBN 978-3-642-31161-1, OCLC 823241939 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Emma Curtis, Camille San Lazaro, Appearance of the hymen in adolescents is not well documented, „BMJ: British Medical Journal”, 318 (7183), 1999, s. 605, DOI: 10.1136/bmj.318.7183.605, ISSN 0959-8138, PMID: 10037658, PMCID: PMC1115047 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ a b Olga Loeber, Over het zwaard en de schede; bloedverlies en pijn bij de eerste coïtus Een onderzoek bij vrouwen uit diverse culturen, „Tijdschrift voor Seksuologie”, 32, 2008, s. 129–137.
- ↑ Professor em Jean-Jacques Amy, Certificates of virginity and reconstruction of the hymen, „The European Journal of Contraception & Reproductive Health Care”, 13 (2), 2008, s. 111–113, DOI: 10.1080/13625180802106045, ISSN 1362-5187, PMID: 18465471 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ a b c Joyce A. Adams, Barbara Girardin, Diana Faugno, Signs of genital trauma in adolescent rape victims examined acutely, „Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology”, 13 (2), 2000, s. 88, DOI: 10.1016/S1083-3188(00)00015-2, ISSN 1083-3188, PMID: 10869972 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ a b c Joyce A. Adams, Barbara Girardin, Diana Faugno, Adolescent Sexual Assault: Documentation of Acute Injuries Using Photo-colposcopy, „Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology”, 14 (4), 2001, s. 175–180, DOI: 10.1016/S1083-3188(01)00126-7, ISSN 1083-3188, PMID: 11748013 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ I McLean, C White, Adolescent Complainants of Sexual Assault; Injury Patterns in Virgin and Non-Virgin Groups, „Journal of clinical forensic medicine”, 2006, DOI: 10.1016/j.jcfm.2006.02.006, PMID: 16564196 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ New York Times Is Wrong about Hymens--But They Are Not Alone [online], Psychology Today [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ John McCann i inni, Healing of hymenal injuries in prepubertal and adolescent girls: a descriptive study, „Pediatrics”, 119 (5), 2007, e1094–1106, DOI: 10.1542/peds.2006-0964, ISSN 1098-4275, PMID: 17420260 [dostęp 2020-04-25].
- ↑ Felicity A Goodyear-Smith, Tannis M Laidlaw, Can tampon use cause hymen changes in girls who have not had sexual intercourse? A review of the literature, „Forensic Science International”, 94 (1), 1998, s. 147–153, DOI: 10.1016/S0379-0738(98)00053-X, ISSN 0379-0738 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ S. Jean Emans i inni, Hymenal findings in adolescent women: Impact of tampon use and consensual sexual activity, „The Journal of Pediatrics”, 125 (1), 1994, s. 153–160, DOI: 10.1016/S0022-3476(94)70144-X, ISSN 0022-3476, PMID: 8021768 [dostęp 2020-04-25] (ang.).
- ↑ a b Elaine Sciolino, Souad Mekhennet, In Europe, Debate Over Islam and Virginity, „The New York Times”, 11 czerwca 2008, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-06-17] (ang.).
- ↑ WHO, Eliminating virginity testing [online], WHO, 2018 [dostęp 2021-06-17].
- ↑ United Nations agencies call for ban on virginity testing [online], www.who.int [dostęp 2021-06-17] (ang.).
- ↑ a b ponadm, Hymen, błona dziewicza, dziewictwo [online], Grupa Ponton, 3 stycznia 2019 [dostęp 2019-04-12] (pol.).
- ↑ a b c „Błona dziewicza” znika z norweskich słowników [online], nportal.no [dostęp 2019-04-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-12] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka, t. II, s. 679–680, ISBN 83-200-3049-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Grupa Edukatorów Seksualnych „Ponton” – Hymen, błona dziewicza, dziewictwo
- Wylecz.to: „Błona dziewicza – budowa, rodzaje, przebicie, przerwanie, gdzie jest, jak wygląda”
- Dimedic.eu: Błona dziewicza – gdzie jest, jak wygląda, głębokość
- Medonet: Błona dziewicza – co trzeba o niej wiedzieć?
- 21 pytań o błonę dziewiczą – odpowiada ginekolog
