BDSM

BDSM – skrótowiec pochodzący od słów „związanie” i „dyscyplina” (ang. bondage and discipline, B&D), „dominacja” i „uległość” (ang. domination and submission, D&S), sadyzm i masochizm (ang. sadism and masochism, S&M). Odnosi się do szerokiego spektrum działań i form relacji międzyludzkich, które w wielu przypadkach nie są powszechną praktyką w relacjach seksualnych. Oprócz zachowań z zakresu dominacji, uległości, dyscypliny, kar, niewoli oraz fetyszyzmu znajdują się także te dotyczące pełnego spektrum osobowości i interakcji seksualnej. Mimo że niektóre działania mają formę przymusu, BDSM nie jest formą molestowania seksualnego, bowiem odbywają się za zgodą zaangażowanych partnerów.

Symbol BDSM (triskelion)

Obroża – symboliczne akcesorium w BDSM

Działania i relacje w kontekście BDSM charakteryzuje fakt, że uczestnicy zazwyczaj dzielą się na osoby dominujące i uległe. Poszczególne osoby mogą stale zajmować określoną pozycję lub zmieniać ją w zależności od sytuacji tzw. switches.

BDSM jest praktykowany jako odgrywanie konkretnych scen, w których występują odpowiednie rytuały. Należą do nich m.in. odpowiednie sygnały czy kody, a także odgrywanie konkretnej roli. W niektórych wypadkach dochodzi do uwzględnienia BDSM w codziennych aspektach życia.

Podstawy

Wiązanie i częściowe podwieszenie

Knebel do celów erotycznych

W praktyce BDSM polega na dobrowolnej rezygnacji z kontroli i przekazanie jej dominującemu partnerowi. Dominujący partner jest określany jako „Dom”, „dominujący”, „Top” a najczęściej (wśród środowiska ludzi obracających się w klimatach BDSM) „Master”, „Domina”, „Mistress” lub po prostu „Pani”, natomiast uległy partner nazywa się „sub”, „uległy” albo „Bottom”, choć najczęściej określany jest mianem „Niewolnika” lub „Pieska”. Spotkania BDSM zazwyczaj odbywają się w określonym terminie uzgodnionym przez obie strony. Odgrywana jest wówczas „Scena” albo cała „sesja”. Zazwyczaj zaangażowane strony czerpią przyjemność z tego, mimo że wiele praktyk powoduje ból lub upokorzenie i mogłoby w normalnych warunkach uchodzić za nieprzyjemne. Podczas praktyk mogą wystąpić różne formy seksu, ale nie są one koniecznym elementem gry.

Podstawową zasadą przy stosowaniu praktyk BDSM jest zachowanie bezpieczeństwa obojga partnerów z własnej i nieprzymuszonej woli. Od lat osiemdziesiątych podstawowe zasady zostały zebrane pod hasłem „bezpieczny, za zgodą i przy zdrowych zmysłach”, w skrócie SSC (ang. safe, sane, consensual), co oznacza, że wszystko jest oparte na bezpiecznych zasadach i zachowaniu zgody wszystkich zaangażowanych stron. To odróżnia BDSM od wykorzystywania seksualnego i przemocy domowej. Niektórzy praktykujący stosują kodeks postępowania zwany RACK (ang. risk-aware consensual kink). Opisuje on pogląd filozoficzny polegający na tym, że zasadniczo dopuszcza się pewne ryzykowne zachowania seksualne, o ile wszyscy uczestnicy są w pełni świadomi ryzyka. W jego założeniach każdy uczestnik BDSM jest odpowiedzialny za swoje dobre samopoczucie. Według RACK jest to najważniejszy czynnik. Promuje on wiedzę na temat ryzyka związanego z różnymi praktykami oraz świadomą zgodę. Ci którzy preferują RACK motywują to tym, że żadne praktyki BDSM nie są do końca bezpieczne, wszystkie wiążą się z mniejszym lub większym ryzykiem, lub też tym, że zasada „przy zdrowych zmysłach” wiąże się z ableizmem, ponieważ wyklucza osoby chore psychicznie.

Może być ona udzielana wyłącznie przez osoby, które są w stanie ocenić potencjalne skutki. Sama zgoda może też zostać wycofana w dowolnym momencie, np. poprzez podanie słowa bezpieczeństwa. Brak słowa bezpieczeństwa jest uważany za największe uchybienie mogące kwalifikować czyn jako przestępstwo.

Bezpieczeństwo

Oprócz ogólnych porad dotyczących bezpiecznego seksu, w sesjach BDSM często wymagany jest znacznie szerszy wachlarz środków ostrożności. Aby zachować wszystkie akty prawne, w ramach zasad uzgodnionych przez wszystkich uczestników, w BDSM został powszechnie przyjęty zestaw zasad i środków bezpieczeństwa. Aby zapewnić konsensus związanych z działalnością BDSM, często prowadzi się negocjacje – dotyczy to partnerów, którzy nie znają się zbyt dobrze. Przedmiotem negocjacji jest spełnienie oczekiwań każdej ze stron i ustanowienia ram. Ten rodzaj negocjacji jest dosyć powszechny w BDSM. Oprócz tego stosuje się słowo bezpieczeństwa lub w przypadku braku możliwości wypowiedzenia słowa gest bezpieczeństwa. Jest to bardzo ważne, ponieważ istnieje ryzyko uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych. Z uwagi na dużą ilość zabawek oraz fizycznej kontroli, sesje BDSM powinny odbywać się jedynie przy posiadaniu wiedzy psychologicznej, fizycznej, anatomicznej. Może bowiem prowadzić do bardzo nieprzyjemnych doświadczeń oraz trwałych uszkodzeń ciała.

Konieczne jest, aby być w stanie z góry zidentyfikować u partnera wczesne objawy spanikowania (ang. „freakouts”) w celu uniknięcia go.

Aspekty

Akronim BDSM obejmuje psychologiczne i fizjologiczne aspekty:

• związanie i dyscyplina – ang. bondage and discipline (B & D)
• dominacja i uległość – ang. domination and submission (D & S)
• sadyzm i masochizm (lub sadomasochizm) – ang. sadism and masochism (S & M)

Te modele są coraz częściej wymieniane w literaturze związanej z BDSM. Jednak jest to tylko próba fenomenologicznego zróżnicowania. Indywidualne gusta i preferencje seksualne mogą zawierać się w poszczególnych obszarach.

Związanie i dyscyplina

Związanie i dyscyplina nie zawsze są z sobą związane, ale mogą występować razem. Określenie „bondage” (po polsku związanie lub skrępowanie) odnosi się do ograniczenia swobody dla przyjemności i zazwyczaj jest kojarzone z praktykami seksualnymi. Chociaż niewolnictwo jest bardzo popularną odmianą BDSM, to czasami różni się ono od reszty aspektów. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych pokazują, że około połowa mężczyzn i kobiet uważa niewolnictwo za coś erotycznego. Dokładniej rzecz biorąc, bondage oznacza unieruchomienie partnera poprzez przywiązanie jego kończyn do jakiegoś obiektu lub nałożenie kajdanek. W niewolnictwie do wiązania używany jest także krzyż św. Andrzeja i rozpórka.

Określenie „dyscyplina” opisuje przestrzeganie zasad oraz system kar służących kontrolowaniu zachowania uległego partnera w BDSM. Karą może być spowodowanie fizycznego bólu (np. chłosta), psychiczne upokorzenie (np. publiczne biczowanie) lub ograniczenie swobody (np. przywiązanie uległego partnera do łóżka). Innym aspektem dyscypliny jest trening sługi. Praktyki te mogą się pokrywać z tymi, które występują w niewolnictwie, ale nie muszą. Rozróżnienie obu tych dziedzin bywa czasami trudne.

Dominacja i uległość

Dominacja obejmuje zachowania związane z kontrolą nad partnerem/partnerką. Uległość to poddawanie się kontroli ze strony partnera lub partnerki. BDSM nie rozważa się jako sadomasochizmu, jeśli jest praktykowany w sposób rozważny. Pod tym względem jest więc bardzo zróżnicowany. Niektóre praktyki wiążą się z odgrywaniem określonych scen, w których od osób uległych wymagane jest określone zachowanie, np. odgrywanie roli zwierzęcia przez osobę uległą. Dominacja i uległość mogą być zarówno jedynie formą zabawy podczas sesji BDSM, jak i nieodłącznym stylem życia. Elementy dominacji i uległości uzupełniają się nawzajem. Ułatwiają w ten sposób wzajemne relacje. Osoby uprawiające BDSM są zazwyczaj wyposażone w specjalne gadżety, jak kołnierz, tatuaże.

Okazjonalnie umowy są zawierane na piśmie, w którym obie strony określają wzajemne relacje podczas sesji BDSM. Umowy nie mają jednak żadnej mocy prawnej. Są nielegalne i mogą zostać zakazane ustawowo, ponieważ naruszają artykuł 3 Europejskiej konwencji praw człowieka, który stanowi Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu oraz Artykuł 4, punkt 1, który stanowi, że Nikt nie może być trzymany w niewoli lub w poddaństwie.

Sadomasochizm

Termin „sadomasochism” pochodzi od słów „sadyzm” i „masochizm”. Sadomasochizm odnosi się do fizycznych aspektów BDSM. Sadyzm to seksualna przyjemność uzyskana przez spowodowanie bólu, degradacji, poniżenia, a masochizm to przyjemność uzyskana przez bycie podporządkowanym. Sadomasochizm może oznaczać także trwałe i przypadkowe szkody powstałe np. przy stosowaniu eksperymentów medycznych. Sadomasochizm jest także praktykowany samodzielnie, np. self bondage albo odcięcie dostępu do powietrza. Stosowanie tych praktyk może się wiązać z większym ryzykiem kalectwa lub śmierci.

Aspekty fizyczne

Głównymi fizycznymi aspektami BDSM jest celowe zadawanie bólu, cierpienia oraz innych mocnych wrażeń. W wielu przypadkach motywacją do uprawiania BDSM jest algolagnia. Badania profesora Edmunda Burkego wykazały, że pewne reakcje na bodźce seksualne i bólowe były zbieżne. Niektóre osoby uprawiają BDSM jedynie po to, by zaspokoić potrzeby swoje lub swojego partnera. Podczas niektórych sesji używa się także rozmaitych narzędzi, jak kajdanki, rośliny, wosk czy wstrząsy elektryczne. Ich stosowanie zależy wyłącznie od chęci i inwencji partnerów. Niektórzy praktykujący biorą udział w sesjach, nie czerpiąc z tego żadnych korzyści.

Relacje

Wiele osób praktykujących BDSM odgrywa określone wcześniej sceny. Pierwszym ich aspektem jest gra wstępna. W przypadku dłuższego utrzymywania emocjonalnych relacji pokrywają się z praktyką poliamorii. Odgrywanie ról jest także okazjonalnym wspólnym celem obojga partnerów, których prywatnie nic nie łączy.

Role partnerów

Dominacja kobiety

Top i bottom

W terminologii BDSM osoba mająca kontrolę nad drugim partnerem jest określany jako „góra” (ang. top). Rolą tej osoby jest kontrola nad partnerem nazywanym „dół” (ang. bottom). Zazwyczaj rola topa pociąga za sobą powodowanie bólu, degradację lub zniewolenie drugiego z partnerów. Mimo pozornej kontroli i niewoli osoby uległej wszystkie działania podejmowane są po uprzednim uzgodnieniu. Podobne praktyki odnoszą się także do osób odgrywających role uległych, z tym że ustalają oni warunki sesji i dają instrukcje, bezpośrednio lub pośrednio, w czasie przygotowania do sesji. Niektóre osoby odgrywające rolę uległych świadomie prowokują dominujących do łamania zasad, przyciągając ich zainteresowanie. Jednak według szkół BDSM takie zachowanie jest niezgodne z zasadami BDSM.

Switch

Niektóre osoby praktykujące BDSM mogą odgrywać role zarówno osób dominujących, jak i uległych. Takie zachowanie może wynikać z potrzeby zaspokojenia dwóch osób, które zazwyczaj odgrywają rolę dominującą i zamiana stanowi jedyną możliwość zaspokojenia obydwu partnerów, jednak odgrywane są jedynie w pewnych okolicznościach.

Pozostałe aspekty życia

W życiu codziennym partnerzy także dbają o utrzymanie aspektów BDSM. Jest to zjawisko niemające jedynie aspektów seksualnych i trwa ciągle. W takim wypadku kontroli podlegają wszystkie aspekty życia osoby uległej. Poszczególne dziedziny życia mogą jednak zostać wyłączone z zakresu praktyk BDSM. Jeśli relacja dotyczy wszystkich dziedzin życia, jest nazywana total power exchange (TPE).

Profesjonalne usługi

Osoby powszechnie określane jako „domme”, „femdom” („maledom”) lub „dominatrix” oferują usługi obejmujące niewolę, dyscyplinę i dominację w zamian za pieniądze. W przeciwieństwie do prostytutek, nie oferują współżycia seksualnego. Same nazywają siebie „Lady”, „Mistress” lub „Madame”. Ich zachowania dominujące są ustalane z klientem.

Historia BDSM

Tomba della Fustigazione (Grób biczowania), druga połowa VI w. p.n.e.

Biczowanie, ilustracja powieści Pamiętniki Fanny Hill (1794)

Początki praktyk BDSM są dość odległe. W IX w.p.n.e. stosowano rytualne biczowanie w Artemis Orthis – jednym z najważniejszych regionów starożytnej Sparty, gdzie praktykowano kult Orthii. Rytualne biczowanie nazywane diamastigosis było regularną praktyką. Jeden z najstarszych graficznych dowodów sadomasochistycznej aktywności został znaleziony w etruskim miejscu pochówku w Tarquinii. Wewnątrz Tomba della Fustigazione (jaskini biczowania) w drugiej połowie VI w. p.n.e. zostało sportretowanych dwóch mężczyzn biczujących trzciną kobietę, podczas gdy ona ręką stymuluje jednego z nich. Inne źródło powiązane z biczowaniem znaleziono w szóstym tomie Satyr rzymskiego poety Juwenalisa (przełom pierwszego i drugiego wieku naszej ery). Kolejną wzmiankę o BDSM można znaleźć w Satyriconie Petroniusza, gdzie przestępca jest chłostany w celu osiągnięcia podniecenia. Anegdoty związane z ludźmi, którzy dobrowolnie zgadzali się na wiązanie, biczowanie i chłostanie jako część gry miłosnej, sięgają trzeciego i czwartego wieku.

W Kamasutrze opisano cztery różne rodzaje uderzania podczas stosunku, dozwolone regiony ludzkiego ciała jako miejsca uderzania i różne typy radosnych „okrzyków bólu” praktykowanych przez uległe osoby. Historyczne teksty, związane ze zmysłowością, wyraźnie zaznaczają, że wpływ gry, kąsania i szczypania w czynnościach związanych z zachowaniami seksualnymi powinny być dopuszczone za zgodą wszystkich stron, ponieważ niektóre kobiety nie uważają takich zachowań za miłe. Z perspektywy czasu Kamasutrę można rozpatrywać jako jedno z pierwszych źródeł pisanych dotyczących sadomasochizmu i reguł bezpieczeństwa. Kolejne teksty powiązane z sadomasochizmem pojawiały się na całym świecie w ciągu następnych stuleci w sposób regularny.

Z XIV w. pochodzą anegdoty dotyczące ludzi, którzy ochoczo dawali się wiązać i biczować podczas seksu lub gry wstępnej. Średniowieczne zjawisko dworskiej miłości z całą jej bałwochwalczą miłością i dwuznacznością jest uważane przez niektórych autorów za początek BDSM. Niektóre źródła twierdzą, że BDSM jako odrębna forma zachowania seksualnego powstał na początku XVIII w., kiedy cywilizacja Zachodu zaczęła klasyfikować je medycznie i prawnie. Istnieją raporty już z 1769 dotyczące domów publicznych specjalizujących się w biczowaniu, a John Cleland w powieści Pamiętniki Fanny Hill (1794) przedstawił scenę biczowania. Inne źródła poszerzają tę definicję, podając, że zachowania podobne do BDSM pojawiły się wcześniej i w innych kulturach, tak jak średniowieczne biczowanie i fizyczne rytuały u rdzennych Amerykanów.

Określenia sadyzm i masochizm wywodzą się od markiza de Sade'a i Leopolda von Sachera-Masocha, mimo że postępowanie de Sade’a nie miało charakteru sesji BDSM w nowoczesnym tego słowa znaczeniu. Motywy i idee BDSM istniały na obrzeżach kultury zachodniej przez cały XX wiek. Robert Bienvenu początki współczesnego BDSM przypisał trzem źródłom, które nazwał „European Fetish”, „American Fetish” i „Gay Leather”. Innymi źródłami są gry erotyczne rozgrywane w domach publicznych, które wróciły w XIX w. lub wcześniej. Irving Klaw w latach 50 i 60 XX w. wyprodukował pierwsze komercyjne filmy i zdjęcie o tematyce BDSM (głównie z Bettie Page) i opublikował komiks, stworzony przez dwóch artystów: Johna Willie i Erica Stantona.

W tym samym czasie modelka Stantona – Bettie Page – stała się pierwszą modelką związaną z fotografią fetyszu, która odniosła sukces, a także jedną z najsłynniejszych pin-up girls głównonurtowej, amerykańskiej kultury. Włoski twórca i kreślarz Guido Crepax był pod głębokim wpływem Stantona i wykreował w drugiej połowie XX w. styl oraz kierunek postępu europejskiego komiksu dla dorosłych.

Status prawny

Sytuacja prawna BDSM zależy od przepisów na terytorium danego państwa. Ingerencja prawna dotyczy legalizacji lub jej braku. Wynika ona z faktu, że niektóre praktyki mogłyby zostać uznane za naruszenie praw osobistych, które stanowią przestępstwo kryminalne, na przykład w Niemczech, Holandii, Japonii, Danii, Finlandii, Norwegii, Szwecji, Islandii. W Austrii natomiast status prawny BDSM nie jest jasny. Szwajcaria zaś uznaje niektóre praktyki BDSM za przestępstwo.

Polska

Kodeks karny stanowi, iż prezentacja treści pornograficznych prezentujących przemoc podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 12 lat. Same praktyki mogą w niektórych przypadkach podchodzić pod lekki lub średni uszczerbek na zdrowiu. Jednak przypadki lekkiego uszczerbku na zdrowiu są ścigane tylko na wniosek poszkodowanego. Natomiast przypadki średniego uszczerbku na zdrowiu są ścigane z oskarżenia publicznego, jednak często zgoda poszkodowanego uznawana jest za kontratyp pozaustawowy.

Wielka Brytania

Brytyjskie prawo nie dopuszcza możliwości wyrażenia zgody na uszkodzenie ciała. Takie akty są nielegalne, nawet gdy odbywają się między dorosłymi. Prawo to jest egzekwowane. W 1999 roku Wielka Brytania została pozwana do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka przez Laskey, Jaggard i Browna o naruszenie artykułu 8 konwencji praw człowieka. Trybunał uznał, że państwo ma prawo ingerować w życie obywateli, jeśli jego przepisy tak stanowią.

Niemcy

W Niemczech praktyki BDSM są dozwolone, jeżeli odbywają się za obopólną zgodą partnerów. W każdym innym wypadku jedna ze stron może wystąpić na drodze sądowej przeciwko drugiej z § 177, 179, 185, 223, 224, 239, 240 niemieckiego kodeksu karnego. Zgodnie z § 228 niemieckiego kodeksu karnego osoba, która spowodowała uszkodzenie narządu ciała innej osoby za jej zgodą, narusza jedynie dobre obyczaje. 26 maja 2004 Federalny Trybunał Konstytucyjny orzekł, że obrażenia fizyczne powstające na skutek praktyk sadomasochistycznych nie są nieprzyzwoite i podlegają karze z § 228.

Austria

Paragraf 90 kodeksu karnego stanowi, że obrażenia ciała (§ 83, § 84) lub zagrożenia fizycznego bezpieczeństwa (§ 89) nie podlegają karze w przypadku, gdy „ofiara” wyraziła zgodę na uszkodzenie ciała i czyn nie obraża wrażliwości moralnej. Austriacki Sąd Najwyższy konsekwentnie pokazuje, że uszkodzenie ciała jest obraźliwe dla wrażliwości moralnej (a tym samym karalne), gdy powoduje „poważne szkody” (oznacza uszczerbek na zdrowiu lub niemożność podjęcia pracy po okresie dłuższym niż 24 dni od sesji) lub „śmierć osoby uległej”. Samo doprowadzenie do śmierci na skutek BDSM jest karane.

Szwajcaria

W Szwajcarii dozwolone jest współżycie z osobą, która ma 16 lat. Przepis ten dotyczy także praktyk BDSM, z wyjątkiem wypadków, gdy trzeba wyrazić zgodę na lekkie urazy. Praktyki w których konieczna jest taka zgoda, są dozwolone jedynie dla osób, które ukończyły 18 rok życia. Osoby praktykujące BDSM i mające między 16 a 18 lat nie podlegają karze, jeśli różnica wieku między nimi wynosi mniej niż trzy lata. 1 kwietnia 2002 artykuły 135 i 197 szwajcarskiego kodeksu karnego zostały zaostrzone, a nowelizacja przepisów zabrania publicznego manifestowania brutalnych treści.

Włochy

We Włoszech interpretacja, czy zachowanie BDSM stanowiło złamanie obowiązującego prawa, zależy od interpretacji sędziego. Prawo włoskie wychodzi z założenia, że każde, nawet dobrowolne, uszkodzenie ciała podlega karze. Konsekwencje prawne dla uprawiania BDSM we Włoszech należy podzielić na dwa rodzaje. Pierwszy z nich to „wszelkie anatomiczne lub funkcjonalne zmiany w organizmie”. Takie założenie pozwala ścigać za najmniejsze nawet siniaki i zadrapania. Drugi rodzaj konsekwencji odnosi się do znaczącego pogorszenia stanu zdrowia, który wymagałby terapii lub interwencji lekarskiej.

Zobacz też

• deprywacja sensoryczna