Bitwa o Mariupol (2022)
Bitwa o Mariupol (inaczej oblężenie Mariupola[2]) – jedna z bitew stoczonych w trakcie rosyjskiej inwazji na Ukrainę, trwająca od 24 lutego do 20 maja 2022 roku. W jej czasie Mariupol stanowił tymczasową siedzibę ukraińskiej administracji obwodu donieckiego[3].
Działania wojenne strony rosyjskiej oraz poczynania kolaborantów (m.in. członków Opozycyjnej Platformy – Za Życie) doprowadziły miasto do stanu katastrofy humanitarnej. Od pierwszych dni inwazji armia rosyjska celowo niszczyła, za pomocą artylerii, infrastrukturę zarówno wojskową, jak i cywilną, w tym obiekty o funkcji medialnej, magazyny żywności oraz leków, wieże operatorów telefonii komórkowej, linie energetyczne, przepompownie i główne wodociągi łączące miasto ze zbiornikiem rezerwowym. Dodatkowo zniszczono wszystkie autobusy miejskie, przygotowane do ewakuacji ludności, przez co wielu cywilów nie mogło wydostać się z otoczonego miasta.
Podobnie potraktowano siedzibę sztabu ratowniczego służb miejskich, która po wykryciu przez rosyjskie siły również znalazła się pod ostrzałem[4].
Bitwa zakończyła się 20 maja 2022 r., gdy ostatni żołnierze broniący zakładów Azowstal poddali się wojskom rosyjskim.
Kalendarium
edytujLuty
edytuj24 lutego
edytujOd godziny 2 rano słyszalne były wybuchy w mieście.
25 lutego
edytujWalki trwały na wszystkich kierunkach wokół Mariupola[5].
27 lutego
edytujOd godzin nocnych do rana w kierunku miasta zaczęły zmierzać czołgi stacjonujące do tej pory w Doniecku. 10 Brygada Szturmowa i 36 Brygada Piechoty Morskiej zdołały je zniszczyć, wspierając w ten sposób wysiłek Pułku „Azow”. Udało się wziąć 6 jeńców[6]. Wieczorem udaremniono atak rosyjskich sabotażystów, którzy usiłowali zniszczyć autobusy z ewakuowanymi ludźmi[7].
28 lutego
edytujZestrzelony został rosyjski samolot wojskowy[8], a w pobliżu Mariupola zginął generał dywizji Andriej Suchowieckij, zastępca dowódcy 41 Armii Ogólnowojskowej[9], który brał udział w wojnie rosyjsko-gruzińskiej, aneksji Krymu i interwencji rosyjskiej w Syrii[10]. To pierwszy generał, którego śmierć oficjalnie potwierdziły źródła rosyjskie[11].
Marzec
edytuj1 marca
edytujMiasto było ostrzeliwane przez rosyjskie wyrzutnie rakietowe, w wyniku czego 21 osób zostało rannych[12]. Od godziny 13 Mariupol pozostawał jednym z najgorętszych odcinków frontu. Po godzinie 16 doszło do kolejnego ostrzału miasta ze strony rosyjskiej artylerii. Najeźdźcy uderzyli we wszystkie obszary miasta, w tym w infrastrukturę strategiczną i komunalną. Według wstępnych danych znaleziono kolejnych 21 rannych.
2 marca
edytujWalki wokół Mariupola trwały, miasto pozostawało pod kontrolą sił ukraińskich. Według szefa Donieckiej Obwodowej Administracji Państwowej Pawła Kyrylenki pierścień wrogich wojsk wokół miasta poszerzył się[13].
3 marca
edytujWojska rosyjskie ostrzelały centrum handlowe Epicenter, dzielnicę 17. i 22. oraz stację transfuzji krwi[14]. Ostrzał trwał cały dzień, sytuacja w mieście pozostawała napięta[15].
4 marca
edytujOstrzał miasta trwał, sytuacja w mieście stała się krytyczna. W mieście odtąd nie było elektryczności, wody, ogrzewania, łączności ani żywności. Służby techniczne nie mogły naprawić linii wodociągowych ani elektrycznych z powodu ciągłego ostrzału rosyjskiego. Burmistrz Wadym Bojczenko wyjaśnił, że do wieczora rannych zostało 300 mieszkańców[16]. Wśród ofiar rosyjskiego ostrzału znalazło się 18-miesięczne dziecko[17].
6 marca
edytujUkraińskie wojsko przeprowadziło kontratak w kierunku Mariupola; Zniszczono 3 czołgi wroga, 4 bojowe wozy piechoty, 2 „Tygrysy” i unieszkodliwiono około 30 żołnierzy; 2 dostało się do niewoli[18].
8 marca
edytujSytuacja w mieście pozostawała ciężka, brakowało wciąż elektryczności, wody, ogrzewania, komunikacji i żywności. Rosyjska artyleria dalej uniemożliwiała naprawę linii wodociągowych i elektrycznych. Siły Zbrojne Ukrainy wciąż bronią miasto[19].
9 marca
edytuj
Atak lotniczy Rosjan zniszczył szpital położony w centrum miasta (znajdował się tam oddział dziecięcy i położniczy)[20][21].
10 marca
edytuj
W trakcie walk prowadzonych przez piechotę morską zniszczono 4 czołgi i 1 BMP; żołnierze Pułku „Azow” zniszczyli lub uszkodzili 11 wrogich pojazdów opancerzonych[22].
13 marca
edytujW walkach o miasto zniszczono 4 rosyjskie czołgi, 2 transportery opancerzone i nieokreśloną liczbę żołnierzy agresora. 12 Rosjan dostało się do niewoli[23]. W ciągu 24 godzin miasto bombardowane było co najmniej 22 razy. Oszacowano, że na Mariupol spadło już około 100 bomb[24].
14 marca
edytujOkoło 160 cywilnych samochodów mogło opuścić Mariupol przez Berdiańsk i Tokmak do Zaporoża[25][26].
15 marca
edytujW okolicach Mariupola zginął dowódca rosyjskiej 150 dywizji strzelców zmotoryzowanych, generał major Oleg Mitiajew[27][28][29].
16 marca
edytujRosjanie przeprowadzili nalot na teatr w Mariupolu, który służył za schron przeciwbombowy. Do 18 marca trwała akcja ratunkowa, zakończona odnalezieniem około 130 ocalałych[30]. Łączna liczba osób, które mogły chować się w piwnicy, szacowana jest na 500[31] do 1200[32] mieszkańców. Rosjanie zniszczyli również budynek basenu Neptun, w którym gromadziła się ludność cywilna[33].
17 marca
edytujWedług obrony terytorialnej Mariupola wojsko ukraińskie kontrolowało już tylko połowę miasta, podczas gdy siły okupacyjne zajęły dzielnice od 17 do 23, lewy brzeg i obszar położony wzdłuż Alei Budіwelnykiw, kończący się przy sklepie „1000 drobiazgów”[34]. Według wstępnych szacunków ok. 80% zasobów mieszkalnych miasta zostało zniszczonych, z czego prawie 30% jest nie do odtworzenia.
19 marca
edytujObrońcy Mariupola zniszczyli jeden czołg i dwa transportery opancerzone atakujących sił, zestrzelili także rosyjski samolot. Mariupol był otoczony przez znaczne siły wroga, a niebo nad nim było całkowicie kontrolowane przez okupantów, którzy nieustannie bombardowali miasto[35].
„Rosyjskie władze okupacyjne dokonują ludobójstwa na narodzie ukraińskim! Tysiące mieszkańców Mariupola, którym udało się uciec przed rosyjskimi bombami, umiera z głodu w okupowanym Manhuszu i Mełekinie. To zbrodnia przeciwko ludzkości!” – powiedział Kyrylenko[36].
W pobliżu Mariupola zginął zastępca dowódcy rosyjskiej Floty Czarnomorskiej ds. wojskowo-politycznych kapitan I stopnia Andriej Palij, który brał wcześniej udział w wojnie rosyjsko-gruzińskiej i interwencji Rosji w Syrii.
22 marca
edytujW bitwie o Mariupol zginął dowódca 810. Oddzielnej Brygady Gwardii Marynarki Wojennej Floty Czarnomorskiej Federacji Rosyjskiej, pułkownik Szarow Aleksiej Nikołajewicz[37].
23 marca
edytujUkraińskie wojsko zestrzeliło rosyjski samolot nad Mariupolem[38]. Dowódca Pułku „Azow” poinformował, że liczba ofiar cywilnych w Mariupolu wzrasta z dnia na dzień i wynosi obecnie około 3000[39].
24 marca
edytujW mieście obleganym przez rosyjskich okupantów ludzie umierali z głodu. Wszelkie próby zorganizowania akcji humanitarnej, mającej na celu ratowanie mieszkańców miasta, były blokowane przez stronę rosyjską. „Dla okupantów nie są ważni ludzie i ich los, a jedynie propagandowy obraz przymusowej deportacji ludności na terytorium Rosji”, stwierdzili członkowie rady miasta[40].
Według rady miejskiej około 300 osób zginęło 16 marca w nalocie na teatr w Mariupolu. Liczby te potwierdzili naoczni świadkowie[41].
25 marca
edytujŻołnierze Pułku „Azow” zniszczyli w Mariupolu w nocy 25 marca pięć ciężarówek i dwa wozy bojowe wroga. Uszkodzony został kolejny BMD, należący do okupantów[42].
30 marca
edytujSiły rosyjskie kontynuowały działania szturmowe. Żołnierze Pułku „Azow” zniszczyli 3 czołgi i ponad 64 jednostki piechoty wroga, w tym jednostkę specjalną[43].
Kwiecień
edytuj2 kwietnia
edytujW ciągu dnia bojownicy Pułku „Azow” zniszczyli dwa pojazdy BMD i BMP oraz unieszkodliwili żołnierzy piechoty. Część Rosjan dostała się do niewoli[44].
7 kwietnia
edytujAndrij Biłecki poinformował o śmierci bojownika Adamsa w walkach o miasto[45]. Według rady miejskiej Mariupola zniszczono 90% infrastruktury: 2340 budynków mieszkalnych, 61 200 domów prywatnych, 7 szpitali, 4 przychodnie, 57 szkół, 7 uczelni wyższych, 70 przedszkoli i 3 szpitale położnicze[46].
Komisarz Rady Najwyższej ds. Praw Człowieka Ludmyła Denisowa stwierdziła, że w okupowanej części Mariupola Rosjanie rozpoczęli przymusową mobilizację mężczyzn[47].
11 kwietnia
edytujDo tego dnia siły okupacyjne wywiozły z miasta do Rosji i okupowanych terytoriów obwodu donieckiego 33 tys. mieszkańców[48]. Rosjanie pojmali też marynarzy liberyjskiego statku towarowego[49].
Pułk „Azow” zgłosił, że Rosjanie mogli użyć broni chemicznej w trakcie ataku na teren zakładu Azowstal, a wieczorem oświadczył, że rosyjskie bezzałogowce zostały opryskane groźnymi dla zdrowia substancjami niewiadomego pochodzenia. Trzech obrońców jednostki wykazywało symptomy zatrucia chemicznego[50][51]. Ministerstwo Obrony Ukrainy sugeruje, że Rosjanie mogli użyć bomb fosforowych[52].
12 kwietnia
edytujJednostka 36 Brygady Piechoty Morskiej wycofała się z okrążenia wroga i dołączyła do Pułku „Azow”[53]. Antony Blinken oznajmił, że Stany Zjednoczone nie mogą jeszcze potwierdzić użycia przez Rosję broni chemicznej[54]. Na terenie miasta Rosjanie schwytali załogę statku „Niebieska Gwiazda-1”, pływającego pod banderą Liberii. Na pokładzie było 18 ukraińskich marynarzy[55]. Według szefa Donieckiej Obwodowej Administracji Wojskowej, Pawła Kirilenki, w oblężonym Mariupolu zginęło, w wyniku działań rosyjskich okupantów, nawet 22 tys. osób[56].
21 kwietnia
edytujNa zdjęciach satelitarnych okupowanej przez wojska rosyjskie wsi Manhusz, 20 km od Mariupola, znaleziono masowy grób o długości co najmniej 300 metrów[57]. Władimir Putin nakazał oddziałom rosyjskim odwołanie szturmu na Azowstal[58], ale mimo to kontynuowano bombardowanie zakładu oraz walkę w rejonie zajezdni tramwajowej, która położona jest w znacznej odległości od zakładu[59].
24 kwietnia
edytujOpublikowane zdjęcia satelitarne przedmieść Mariupola ujawniły trzeci masowy grób[60].
26 kwietnia
edytujOkupujące wojska rosyjskie nadal ostrzeliwały fabrykę Azowstal za pomocą pojazdów UR-77 Meteorit. W zakładach ukrywali się żołnierze Pułku „Azow” oraz setki cywilów. Siły okupacyjne splądrowały zbiory archiwalne i kulturalne muzeów Mariupola. Sytuacja humanitarna wciąż była trudna – brakowało żywności, wody i lekarstw.
Maj
edytuj3 maja
edytujPoczątek szturmu na fabrykę Azowstal, uprzednio zbombardowaną przez rosyjskie samoloty[61].
4 maja
edytujDowódca Pułku „Azow” Denys Prokopenko poinformował, że rosyjskim wojskom udało się wkroczyć na teren Azowstali.
Chwała Ukrainie!
Już 70. dzień z rzędu garnizon Mariupola samotnie mierzy się z przeważającymi siłami wroga. Od 25 kwietnia prowadzimy obronę w zakładzie Azowstal. Drugi dzień z rzędu wróg włamał się do zakładu. Toczą się ciężkie krwawe bitwy.
Jestem dumny z moich żołnierzy, którzy czynią nadludzkie wysiłki, aby powstrzymać atak wroga! Dziękuję całemu światu za ogromne wsparcie garnizonu Mariupol! Nasi żołnierze na to zasługują. Sytuacja jest niezwykle trudna, ale mimo wszystko nadal wykonujemy rozkaz utrzymania obrony!
11 maja
edytujNa jaw wyszła informacja, że pojmani przez siły rosyjskie mieszkańcy miasta, którzy zostali uznani za „niepewnych”, zostali zesłani do byłej kolonii karnej nr 52 we wsi Ołeniwka (obwód doniecki) oraz do więzienia izolującego w Doniecku[63].
13 maja
edytujRosyjska propaganda rozpowszechniała materiały pokazujące użycie moździerza samobieżnego 2S4 Tulipana przeciwko obrońcom Mariupola, którzy wciąż bronili się w fabryce Azowstal[64].
15 maja
edytujDoradca burmistrza Mariupola, Petro Andriuszczenko, opublikował wideo pokazujące, że siły rosyjskie ostrzeliwały fabrykę Azowstal pociskami zapalającymi 9M22C systemu BM-21 Grad[65].
16 maja
edytujDowódca Pułku „Azow” Prokopenko zwrócił się do Ukraińców:
Wszystko musi być kwestionowane. Każda podjęta decyzja, każdy plan, każda operacja. Krytyczne myślenie zawsze budziło w mojej głowie wątpliwości, wątpliwości co do słuszności decyzji. To nigdy nie wykraczało poza rozsądek i nie przeszkadzało mi zawsze obstawać przy swoim punkcie widzenia. Dowódcze decyzje zawsze niosą za sobą ryzyko; nie ma całkowicie bezpiecznych planów i operacji na wojnie, zawsze podejmujesz ryzyko. Najważniejsze jest, aby sprawdzić czy obliczono wszystkie ryzyka, czy opracowano plan „B”, czy w pełni poddałeś się temu planowi, który powinien łączyć wykonanie zadania z maksymalnym zachowaniem życia i zdrowia załogi.
Być może dlatego wojna jest sztuką, a nie nauką – kiedy wykonałeś zadanie i zachowałeś jak największą liczbę personelu. To najwyższy poziom dowodzenia i kontroli. Zwłaszcza gdy twoja decyzja zostanie zatwierdzona przez najwyższe dowództwo wojskowe.
Chwała Ukrainie!
17 maja
edytujŚwiatowa Organizacja Zdrowia ostrzegła przed rozprzestrzenianiem się cholery w tymczasowo okupowanym Mariupolu[67].
20 maja
edytujWedług rosyjskiego Ministerstwa Obrony wszyscy obrońcy miasta zostali usunięci z terenu zakładu Azowstal. Ponadto, według danych rosyjskich, do niewoli trafiło 2439 bojowników Pułku „Azow” i innych obrońców Ukrainy. Istnieją jednak powody, by uznać tę liczbę osadzonych za zawyżoną[68].
Przypisy
edytuj- ↑ Makeshift graves and notes on doors: the struggle to find and bury Mariupol’s dead | Ukraine | The Guardian [online], theguardian.com [dostęp 2024-04-22] (ang.).
- ↑ Deutsche Welle, Oblężenie Mariupola. Tysiące ofiar | DW | 17.03.2022 [online], DW.COM [dostęp 2022-10-19] (pol.).
- ↑ Волноваха майже знищена, – голова Донецької ОДА.
- ↑ Колаборанти „ОПЗЖ” коригували вогонь окупантам у Маріуполі.
- ↑ У Маріуполі тривають запеклі бої за всіма напрямками – мер.
- ↑ На Маріуполь рвались російські танки, але наші хлопці їх спалили. Вдалося взяти 6 полонених. З моря підходив корабель РФ, – мер Бойченко.
- ↑ У Маріуполі знищено російську ДРГ, яка готувала ростріл евакуаційних автобусів.
- ↑ ЗСУ знищили російський літак на Донеччині.
- ↑ Українці ліквідували генерал-майора ВДВ Росії Андрія Суховецького.
- ↑ War in Ukraine: Fourth Russian general killed – Zelensky.
- ↑ Russian general killed in Ukraine.
- ↑ Кириленко: Маріуполь – під шквалом реактивної артилерії РФ, обстріли не припиняються.
- ↑ Війна Росії проти України. Що відбувається на Донбасі зараз.
- ↑ Війська РФ обстріляли «Епіцентр» та станцію переливання крові в Маріуполі: у місті пожежа.
- ↑ Обстріли Маріуполя не припиняються: відео жахливих наслідків.
- ↑ Що відбувається в Маріуполі зараз. Ситуація на 4 березня: онлайн.
- ↑ Мариуполь уже неделю находится в осаде. В городе нет воды, тепла и электричества, люди живут в подвалах и бомбоубежищах. Фотографии.
- ↑ Знищено окупантів та їх техніку: українські військові здійснили контратаку під Маріуполем.
- ↑ Що відбувається в Маріуполі зараз. Ситуація на 8 березня: онлайн.
- ↑ Загарбники авіаударом знищили дитячу лікарню в Маріуполі.
- ↑ Авіаналіт на Маріуполь: ворог знищив пологовий будинок у центрі міста і лікарню.
- ↑ Захисники Маріуполя сьогодні знищили більше десятка одиниць військової техніки окупантів, – «Азов».
- ↑ В „Азові” розповіли про сьогоднішні втрати окупантів під Маріуполем.
- ↑ На Маріуполь скинуто приблизно 100 авіабомб, загинули вже 2187 людей – міськрада. interfax.com.ua. 13 березня 2022.
- ↑ Евакуація з Маріуполя: вперше запрацював гуманітарний коридор до Запоріжжя.
- ↑ З Маріуполя виїхали понад 160 авто з людьми: зберігається «тиша».
- ↑ У РНБО опублікували імена 10 знищених в Україні російських генералів, полковників та підполковників. Список. 15.03.2022, 23.35.
- ↑ Fourth Russian General Killed in Ukraine as Putin’s Losses Mount.
- ↑ Russia finally recovers the body of one of its seven dead generals a MONTH after he was killed in Mariupol steel factory.
- ↑ Ukraine says 130 people rescued so far from bombed Mariupol theatre.
- ↑ Ukraine: Mariupol Theater Hit by Russian Attack Sheltered Hundreds.
- ↑ Russia attacks theatre sheltering civilians, Ukraine says.
- ↑ Росія скидає на Маріуполь у середньому 50-100 авіабомб на добу, – міська рада. lb.ua. 17 березня 2022.
- ↑ Українська армія контролює тільки половину території Маріуполя, – тероборона. www.0629.com.ua. 17 березня 2022.
- ↑ Захисники Маріуполя збили російський літак. real-vin.com. 19 березня 2022.
- ↑ Злочин проти людства. Жителі околиць Маріуполя гинуть від голоду – влада області. nv.ua. 20 березня 2022.
- ↑ Зарубіжні джерела повідомляють про загибель в Маріуполі командира 810 бригади морпіхів ЧФ. 22.03.2022, 22:43.
- ↑ Над Маріуполем українські захисники збили ворожий літак.
- ↑ В Маріуполі загинули понад 3 тисячі мирних жителів.
- ↑ Люди вмирають з голоду! Міськрада Маріуполя благає про допомогу.
- ↑ Театр маріупольської драми. Що насправді відбулося 16 березня в центрі Маріуполя. Свідоцтво очевидців трагедії.
- ↑ Полк «Азов» за ніч знищив понад 20 окупантів у Маріуполі.
- ↑ «Азов» у Маріуполі знищив понад 60 окупантів, серед яких спецназ ГРУ РФ. news.obozrevatel.com. 30 березня 2022.
- ↑ Полк «Азов» за добу знищив у Маріуполі 2 танки і 4 бронемашини. news.obozrevatel.com. 2 квітня 2022.
- ↑ У боях за Маріуполь героїчно загинув Адамс.. @AndrijBilec 7 квітня 2022.
- ↑ Трагедія у Маріуполі у цифрах: Міськрада опублікувала дані втрат структури Маріуполя. nua.in.ua. 30 березня 2022.
- ↑ У захопленій частині Маріуполя окупанти розпочали примусову мобілізацію чоловіків, – Денісова.
- ↑ З Маріуполя з початку війни примусово депортували 33 тисячі людей, – омбудсмен.
- ↑ У Маріуполі окупанти захопили у полон моряків ліберійського вантажного судна.
- ↑ Росія могла застосувати в Маріуполі хімічну зброю – полк «Азов».
- ↑ Хімічна атака в Маріуполі: Білецький повідомив про трьох постраждалих.
- ↑ «Могли бути фосфорні боєприпаси». Міноборони перевіряє інформацію про застосування хімічної зброї в Маріуполі – Маляр.
- ↑ Мариуполь сейчас.
- ↑ США поки не можуть підтвердити застосування Росією хімзброї, – Блінкен.
- ↑ У Маріуполі окупанти захопили в полон екіпаж ще одного судна: серед моряків є українці.
- ↑ В Маріуполі загинули близько 22 тисяч людей, – голова ОВА.
- ↑ Довжиною в 300 метрів. З'явилися супутникові знімки братської могили під Маріуполем.
- ↑ Путін наказав скасувати штурм „Азовсталі”.
- ↑ Окупанти продовжують бомбардування „Азовсталі”, незважаючи на наказ Путіна.
- ↑ Satelita zarejestrował trzeci masowy pochówek w pobliżu Mariupola.
- ↑ Маріуполь: ворог штурмує “Азовсталь”.
- ↑ Термінове звернення від командира полку «Азов» підполковника Дениса Прокопенка, з приводу ситуації на заводі «Азовсталь».
- ↑ Колонія або „Ізоляція”. Стало відомо, куди вивозять маріупольців, які не пройшли фільтрацію.
- ↑ Russia Fires World’s Biggest Laser-Guided Mortar Round In Ukraine.
- ↑ Окупанти обстріляли територію “Азовсталі” запалювальними снарядами.
- ↑ Звернення від командира полку «Азов» підполковника Дениса Прокопенка.
- ↑ ВООЗ попереджає про поширення холери в окупованому Маріуполі.
- ↑ Росіяни заявляють, що з „Азовсталі” вивели всіх українських бійців: Шойгу уже доповів Путіну.