Budynek Urzędu Miasta Katowice
Budynek Urzędu Miasta Katowice – budynek biurowy, położony w Katowicach przy ulicy Młyńskiej 4, w dzielnicy Śródmieście, powstały w stylu modernistycznym w latach 1929–1931. Gmach ten stanowi siedzibę Rady Miasta Katowice oraz Urzędu Miasta Katowice, w którym swoje biura mają najważniejsze wydziały. Mieszczą się tu też biura prezydenta, wiceprezydentów, skarbnika oraz sekretarza miasta Katowice.
 Gmach od frontu (2022) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Młyńska 4 |
| Typ budynku |
siedziba Urzędu Miasta Katowice i Rady Miasta Katowice |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Wysokość całkowita |
27,73 m |
| Kondygnacje |
8+1 |
| Szerokość frontu |
48,2 m |
| Rozpoczęcie budowy |
1929 |
| Ukończenie budowy |
1931 |
| Ważniejsze przebudowy |
lata 90. XX wieku |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′30,9″N 19°01′12,6″E/50,258583 19,020167
| |
Historia
edytuj
Zanim powstał obecny gmach Urzędu Miasta Katowice, w jego miejscu znajdował się budynek gimnazjum katolickiego. Powstał on przy ówczesnej Mühlstrasse 4 (obecnie ulica Młyńska) około 1870 roku w stylu neorenesansowym z elementami stylu arkadowego. W 1871 roku w gmachu rozpoczęło działalność czteroklasowe gimnazjum katolickie, przeniesione w 1874 roku do gmachu przy obecnej ulicy 3 Maja 42. Budynek został przejęty przez Katolicką Szkołę Ludową, a po modernizacji przeprowadzonej w latach 80. XIX wieku ulokowano w nim szkołę średnią dla dziewcząt, którą również po pewnym czasie przeniesiono. W 1906 roku budynek zaadaptowano pod siedzibę administracji policji[1].
Według pierwotnych planów obecny gmach Urzędu Miasta Katowice miał pomieścić biura magistratu, a właściwy katowicki ratusz planowano w innym miejscu – w tym celu w 1929 roku władze Katowic zapoczątkowały plany rozbudowy miasta, które planowano wdrożyć dzięki korzystnemu bilansowi finansowemu za 1928 rok. Ratusz wraz z nowym rynkiem planowano zlokalizować na zakupionych terenach w miejscu obecnego Parku Powstańców Śląskich, lecz z uwagi na wielki kryzys planów tych nie zrealizowano. Został natomiast zrealizowany sam projekt biurowca magistratu. Projekt datowany jest na 5 czerwca 1929 roku[2], natomiast pozwolenie od policji budowlanej uzyskano 8 sierpnia tego samego roku[3].
Prace budowlane, wykonywane przez Przedsiębiorstwo Budowlane Krompiec, rozpoczęto w 1929 roku od wyburzenia gmachu dawnego gimnazjum katolickiego. Dnia 28 sierpnia 1930 roku budynek biurowy magistratu był gotowy w stanie surowym, zaś do użytku został oddany 6 listopada 1931 roku[4]. Gmach Magistratu powstał według projektu Lucjana Sikorskiego[5]. Niektórzy autorzy jako współautorów podają również Tadeusa Łobosa i Leona Dietz d’Armę[6], lecz pod projektem podpisał się jedynie Lucjan Sikorski[5]. Na projekcie widniał on jednak jako osoba reprezentująca magistrat – był on wówczas radcą budowlanym w Katowicach[4].
Pierwotnie parter przeznaczono na sklepy, pomieszczenia dla policji, drukarnię i introligatornię, pierwsze piętro na kasy, zaś wyższe kondygnacje na biura. Na poddaszu umieszczono archiwum, ciemnię i kopiarnię[3]. W okresie międzywojennym przy ulicy Młyńskiej 4 miały siedziby następujące jednostki administracyjne magistratu miasta Katowice: Kasa Główna Miejska, Urząd Przemysłowo-Handlowy, Urząd Podatkowy, Kasa Podatkowa, Biuro Obywatelskie, Urząd Budowlany i Urząd Mierniczy[7]. W tym czasie parter zajmowały sklepy – mieściły się tam m.in.: sklep z pianinami, skład farb, bar, księgarnia i skład nut[4].
W latach 90. XX wieku gmach Urzędu Miasta Katowice został rozbudowany o przybudówkę, połączoną przejściem z półpiętra pomiędzy pierwszym a drugim piętrem[4].
Architektura
edytuj
Budynek Urzędu Miasta Katowice mieści się przy ulicy Młyńskiej 4, na terenie dzielnicy Śródmieście[4]. Powstał on w latach 1929–1930[8] według projektu przypisywanego Lucjanowi Sikorskiemu[6] w stylu modernistycznym[9]. Gmach został wybudowany na planie wycinka pierścienia kołowego szerokości 15,75 m, przy czym na froncie szerokość wynosi 48,2 m. Wysokość budynku sięga 27,73 m[9]. Ma on osiem kondygnacji nadziemnych (w tym poddasze użytkowe) i jedną podziemną. Wysokość poszczególnych kondygnacji jest różna: piwnice mają 2 m wysokości, parter 4 m, natomiast piętra I-VI 3,4 m[9]. Od strony zachodniej budynku zlokalizowano bramę wjazdową na podwórze[3].
Gmach Urzędu Miasta Katowice pokryto tynkami cementowo-wapiennymi szlachetnymi. Ściany nośne są z cegły, zaś klatka schodowa ma żelbetowy szkielet[9]. Balustrady schodów stanowiły pierwotnie niklowane rury, zaś na ścianach klatki schodowej zastosowano lastryko szlifowane (obecnie pozostawiono jedynie kwadratowe kasetony). Podłogi w pokojach pokryte są parkietami, zaś klatka schodowa oraz korytarze mają podłoże z lastryko[3].
Budynek charakteryzuje się masywną bryłą ubogą w elementy dekoracyjne[8]. Ma on wklęsłą, płaską fasadę[5] ustawioną do linii zabudowy na łuku ulicy Młyńskiej[5]. Łukowata fasada, w połączeniu z horyzontalnym układem pasów okiennych, nawiązuje do koncepcji architektonicznych kręgu Neues Bauen, w tym do gmachu biurowca przy Fehrbelliner Platz w Berlinie[8]. Ta ciężka, masywna, uboga w dekorację bryła budynku górująca nad okolicznymi budynkami stanowi kontrast z sąsiednimi, bogatymi w dekoracje kamienicami[10].
Obecny wygląd fasady różni się od pierwotnego projektu. W projekcie płaska elewacja podzielona jest na kondygnacje poziomymi pasami okien, a zrealizowano również przełamanym pionem sześć centralnie usytuowanych pasów okien na wysokości trzeciej i czwartej kondygnacji. Pozostałe poziome okna, poza skrajnymi, zostały połączone wąskimi występami w rodzaju okapów[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Bulsa i Szmatloch 2019 ↓, s. 79.
- ↑ Odorowski 2013 ↓, s. 190.
- ↑ a b c d Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 132.
- ↑ a b c d e Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 133.
- ↑ a b c d e Odorowski 2013 ↓, s. 192.
- ↑ a b Abramski 2000 ↓, s. 83.
- ↑ Abramski 2000 ↓, s. 84.
- ↑ a b c Chojecka 2004 ↓, s. 331.
- ↑ a b c d Bulsa, Grzegorek i Witaszczyk 2013 ↓, s. 131.
- ↑ Odorowski 2013 ↓, s. 194.
Bibliografia
edytuj- Jerzy Abramski, Ulice Katowic, Zawiercie: Graf-Mar, 2000, ISBN 83-913341-0-4 (pol.).
- Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk, Domy i gmachy Katowic, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2013, ISBN 978-83-63780-00-5 (pol.).
- Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, ISBN 978-83-7729-502-1.
- Ewa Chojecka, Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, Katowice: Muzeum Śląskie, 2004, ISBN 83-87455-77-6 (pol.).
- Waldemar Odorowski, Architektura Katowic w latach międzywojennych 1922-1939, wyd. drugie, Katowice: Muzeum Śląskie w Katowicach, 2013, ISBN 978-83-62593-44-6 (pol.).