Chrystian I Oldenburg

Chrystian I Oldenburg
	Król Danii
Okres	od 1448; do 21 maja 1481
Poprzednik	Krzysztof Bawarski
Następca	Jan Oldenburg
	Król Norwegii
Okres	od 1450; do 21 maja 1481
Poprzednik	Karol VIII Knutsson Bonde
Następca	Jan Oldenburg
	Król Szwecji
Okres	od 1457; do 1464
Poprzednik	Karol VIII Knutsson Bonde; Eryk Axelsson
Następca	Karol VIII Knutsson Bonde
	Książę Szlezwika
Okres	od 1460; do 21 maja 1481
Poprzednik	Adolf VIII Holsztyński
Następca	Jan Oldenburg
	Książę Holsztynu
Okres	od 1460 (do 1474 hrabia); do 21 maja 1481
Poprzednik	Adolf VIII Holsztyński
Następca	Jan Oldenburg
	Dane biograficzne
Dynastia	Oldenburgowie
Data i miejsce urodzenia	luty 1426 ; Oldenburg
Data i miejsce śmierci	21 maja 1481 ; Kopenhaga
Miejsce spoczynku	Katedra w Roskilde
Ojciec	Dietrich Oldenburg
Matka	Jadwiga von Schauenburg
Żona	Dorota brandenburska
Dzieci	Olaf,; Kanut,; Jan Oldenburg,; Małgorzata Duńska,; Fryderyk I Oldenburg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chrystian I Oldenburg (ur. w lutym 1426 w Oldenburgu, zm. 21 maja 1481 w Kopenhadze^[1]) – król Danii w latach 1448–1481 (pierwszy z dynastii Oldenburgów) oraz na prawach Unii kalmarskiej, władca Norwegii w latach 1450–1481 i Szwecji w latach 1457–1464.

Życiorys

Panowanie Chrystiana rozpoczęło się problemami z uznaniem go za króla w Norwegii; Szwecja natomiast zerwała Unię kalmarską, a na tron wstąpił tam Karol VIII Knutsson Bonde. Jednym z pierwszych posunięć Karola było zażądanie od Chrystiana oddania Gotlandii, kolejnym, w 1449, ogłoszenie się królem Norwegii, choć formalnie miał nim być Chrystian^[2]. Na spotkaniu królów w Halmstad doszło do porozumienia: w zamian za koronę Norwegii Chrystian uznał prawa Karola do Szwecji^[2]. Wkrótce jednak Karol wypowiedział Danii wojnę i zaatakował Skanię. Przeciągające się pięć lat potyczki skończyły się w 1457 roku klęską Karola; wtedy również na tronie Szwecji zasiadł Chrystian. Karol zbiegł do Gdańska.

Chrystian I na rysunku z XIX w.

W latach 1459–1460 Chrystian przyłączył do królestwa południową Jutlandię, został władcą Szlezwiku i Holsztyna (z zastrzeżeniem wymuszonym przez holsztyńskich możnych, że obie te krainy nie zostaną nigdy rozdzielone; drugim warunkiem było coroczne zwoływanie rady holsztyńskich i szlezwickich możnych). Sprawa przejęcia części Jutlandii, Holsztynu i Szlezwiku wymagała nakładów na wojny z innymi chętnymi na te tereny. Wojny te były finansowane podatkami nałożonymi w Skanii. Doprowadziło to do buntu, z którego skorzystał Karol Bonde, który powrócił i ponownie koronował się na króla Szwecji.

Po śmierci Karola, w 1470, Chrystian próbował ponownie przejąć Szwecję. Poniósł jednak druzgocącą klęskę w bitwie na wzgórzu Brunkeberg (10 października 1471)^[3]. W 1474 roku został przez cesarza Fryderyka III podniesiony z tytułu hrabiego do rangi księcia Holsztynu.

Przypisy

↑ Małłek 2019 ↓, s. 251.
↑ ^a ^b Małłek 2019 ↓, s. 241.
↑ LenaL. Huldén LenaL., Sten Sture d.ä., [w:] Biografiskt lexikon för Finland 1. Svenska tiden [online] [dostęp 2016-10-15] (szw.).

Bibliografia

Janusz Małłek: Historia Norwegii (do roku 1814). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2019. ISBN 978832314118-1. (pol.).

Linki zewnętrzne

[CITEREFMałłek2019251-1] Małłek 2019 ↓, s. 251.

[CITEREFMałłek2019241-2] Małłek 2019 ↓, s. 241.

[:0-3] LenaL. Huldén LenaL., Sten Sture d.ä., [w:] Biografiskt lexikon för Finland 1. Svenska tiden [online] [dostęp 2016-10-15] (szw.).

[1]

[2]

[3]