Donald Sutherland

Donald Sutherland
	; Donald Sutherland (2013)
Imię i nazwisko	Donald McNichol Sutherland
Data i miejsce urodzenia	17 lipca 1935 ; Saint John
Data i miejsce śmierci	20 czerwca 2024 ; Miami
Zawód	aktor, producent filmowy
Współmałżonek	Lois Hardwick; (1959–1966; rozwód); Shirley Douglas; (1966–1970; rozwód); Francine Racette; (1972–2024, jego śmierć)
Lata aktywności	1962–2023
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Donald McNichol Sutherland^[1]^[2] (ur. 17 lipca 1935 w Saint John, zm. 20 czerwca 2024 w Miami^[3]) – amerykański aktor i producent filmowy pochodzenia kanadyjskiego. Laureat honorowego Oscara za całokształt twórczości. Ojciec Kiefera i Rossifa.

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Saint John^[4] w kanadyjskiej prowincji Nowy Brunszwik jako syn Dorothy Isobel (z domu McNichol; 1892–1956) i Fredericka McLea Sutherlanda (1894–1983), który pracował w sprzedaży i prowadził lokalną spółkę gazową, elektryczną i autobusową^[5]. Jako dziecko cierpiał na gorączkę reumatyczną, zapalenie wątroby i chorobę Heinego-Medina. W wieku 14 lat pracował w radiu CKBW-FM^[6]. W wieku 19 lat Sutherland spędził cztery miesiące w ramach wymiany studenckiej w Finlandii, gdzie mieszkał w pobliżu kopalni żelaza w Otanmäki w regionie Kainuu^[7].

Po ukończeniu Bridgewater High School, studiował w Victoria College, University of Toronto, gdzie spotkał swoją pierwszą żonę Lois Hardwick i ukończył podwójny kierunek inżynieryjny i dramatu. Był członkiem zespołu komediowego „UC Follies” w Toronto. W 1957 opuścił Kanadę i wyjechał do Wielkiej Brytanii, studiując w London Academy of Music and Dramatic Art^[8]. Występował na scenie Perth Repertory Theatre.

Kariera

Debiutował na dużym ekranie w połowie lat 60. W krótkim czasie jego wyraziste role w takich filmach jak: Parszywa dwunastka (1967)^[9], Złoto dla zuchwałych (1970), MASH (1970) i Klute (1971) wyniosły go na szczyty popularności i zapewniły stałe miejsce w historii kina. W późniejszym okresie stworzył szereg innych wybitnych kreacji; do których można zaliczyć, m.in. główne role w takich obrazach jak: Casanova Federico Felliniego (1976), Orzeł wylądował (1976), Zwyczajni ludzie (1980) czy Igła (1981). Przez całą karierę pozostawał aktorem niezwykle aktywnym; ma na swoim koncie blisko 170 filmowych ról. Nigdy nie udało mu się jednak zdobyć nawet nominacji do nagrody Oscara. Otrzymał za to dwie statuetki Złotego Globu oraz 7 nominacji do niego. We wrześniu 2017 Amerykańska Akademia Filmowa ogłosiła przyznanie Sutherlandowi honorowego Oscara za całokształt twórczości aktorskiej^[10].

W latach 70. był zagorzałym przeciwnikiem wojny w Wietnamie. Odznaczony Orderem Kanady (1978).

W 2011 otrzymał swoją gwiazdę na Hollywoodzkiej Alei Sławy. Zasiadał w jury konkursu głównego na 69. MFF w Cannes (2016).

Filmografia

Fanatyk (1965) jako Joseph
Gabinet Grozy doktora Zgrozy (1965) jako dr Bob Carroll
Wszystko dla niej (1965) jako ojciec szukający autografu
Escape Route (1966), odcinek serialu Święty, jako John Wood
Mózg za miliard dolarów (1967) jako naukowiec przy komputerze
Parszywa dwunastka (1967) jako Vernon L. Pinkley
Złoto dla zuchwałych (1970) jako sierżant „Oddball”
MASH (1970) jako kpt. Benjamin F. Pierce („Sokole Oko”)
Zacznijcie rewolucję beze mnie (1970) jako Pierre/Charles
Alex w Krainie Czarów (1970) jako Alex Morrison
Klute (1971) jako John Klute
Johnny poszedł na wojnę (1971) jako Jezus Chrystus
Sposób na Alfreda (1971) jako ks. Henry Dupas
Jego najlepszy numer (1973) jako Jesse Veldini
Nie oglądaj się teraz (1973) jako John Baxter
Szpiegomania (1974) jako Bruland
Dzień szarańczy (1975) jako Homer Simpson
Orzeł wylądował (1976) jako Liam Devlin
Casanova (1976) jako Giacomo Casanova
Wiek XX (1976) jako Attila Mellanchini
Kino z Kentucky Fried Theater (1977) jako niezdarny kelner
Więzy krwi (1978) jako Steve Carella
W krzywym zwierciadle: Menażeria (1978; lub po prostu Menażeria) jako prof. Dave Jennings
Inwazja łowców ciał (1978) jako Matthew Bennell
Morderstwo na zlecenie (1979) jako Robert Lees
Wyspa Niedźwiedzia (1979) jako Frank Lansing
Wielki napad na pociąg (1979) jako Agar
Zwyczajni ludzie (1980) jako Calvin Jarrett
Igła (1981) jako Henry Faber
Powrót Maxa Dugana (1983) jako Brian Costello
Świry (1984) jako Weslake
Rewolucja (1985) jako sierżant mjr Peasy
Grzeszni chłopcy (1985) jako b. Thadeus
Różaniec morderstw (1987) jako o. Robert Koesler
Kłopoty ze szpiegami (1987) jako Appleton Porter
Droga do domu (1989) jako dr Charles Loftis
Sucha biała pora (1989) jako Ben du Toit
Osadzony (1989) jako Warden Drumgoole
Domena władzy (1990) jako Józef Burski
Krzyk kamienia (1991) jako Ivan
JFK (1991) jako Mr. X (L. Fletcher Prouty)
Ognisty podmuch (1991) jako Ronald Bartel
Buffy – postrach wampirów (1992) jako Merrick Jamison-Smythe
Cień wilka (1992) jako Henderson
Zakazany rytm (1993) jako Kirov
Szósty stopień oddalenia (1993) jako Flan Kittredge
Władcy marionetek (1994) jako Andrew Nivens
W sieci (1994) jako Bob Garvin
Epidemia (1995) jako gen. Donald „Donnie” McClintock
Obywatel X (1995) jako płk. Michaił Fetisov
Chybiony cel (1995) jako Garrett Lawton
Czas zabijania (1996) jako Lucien Wilbanks
Misja specjalna (1997) jako Jack Shaw
Wróg naturalny (1997) jako Ted Robards
Spisek (1997) jako Jacob Conrad
Przed metą (1998) jako Bill Bowerman
Łatwa forsa (1998) jako sędzia Rolf Rausenberger
W sieci zła (1998) jako porucznik Stanton
Wirus (1999) jako kpt. Robert Everton
Instynkt (1999) jako dr Ben Hillard
Hunley (1999) jako gen. Pierre G. T. Beauregard
Przerażenie (2000) jako Michael
Kosmiczni kowboje (2000) jako kpt. Jerry O’Neill
Zasady walki (2000) jako Douglas Thomas
Powstanie (2001) jako Adam Czerniaków
Na wojennej ścieżce (2002) jako Clark M. Clifford
Włoska robota (2003) jako John Bridger
Sztorm na Bałtyku (2003) jako Lou Aldryn
Wzgórze nadziei (2003) jako wielebny Monroe
Miasteczko Salem (2004) jako Richard Straker
Pani prezydent (2005-06; serial TV) jako Nathan Templeton
Pan życia i śmierci (2005) – płk. Oliver Southern (głos)
Broń dla każdego (2005) jako Carl Wilk
Zorza polarna (2005) jako Ronald Shorter
Dziewczyny z przemytu (2005) jako Bill Meehan
Demon: Historia prawdziwa (2005) jako John Bell
Dzikie plemię (2005) jako Ogden C. Osbourne
Duma i uprzedzenie (2005) jako pan Bennet
Pytając o miłość (2006) jako Hellfrick
Święto piwa (2006) jako Johann von Wolfhaus
Rewolta (2006) jako John Thorne
Zabić wspomnienia (2007) jako sędzia David Raines
Purchawka (2007) jako Lars
Seks, kasa i kłopoty (2007-09; serial TV) jako Patrick "Tripp" Darling III
Nie wszystko złoto, co się świeci (2008) jako Nigel Honeycutt
Astro Boy (2009) – prezydent Stone (głos)
Rzeźbiarz (2010) jako John Kranski
Filary Ziemi (2010) jako Earl Bartholomew
Mechanik (2011) jako Harry McKenna
Szefowie wrogowie (2011) jako Jack Pellitt, ojciec Bobby’ego
Dziewiąty legion (2011) jako wujek Marcusa
Moby Dick (2011) jako o. Mapple
Igrzyska śmierci (2012) jako prezydent Snow
Operacja Sofia (2012) jako ambasador Ashdown
Wyspa skarbów (2012) jako Flint
Koneser (2013) jako Billy Whistler
Igrzyska śmierci: W pierścieniu ognia (2013) jako prezydent Snow
Przekraczając granice (2013; serial TV) jako Michel Dorn
Igrzyska śmierci: Kosogłos. Część 1 (2014) jako prezydent Snow
Igrzyska śmierci: Kosogłos. Część 2 (2015) jako prezydent Snow
Ad Astra (2019) jako pułkownik Pruitt
Telefon pana Harrigana (2022) jako pan Harrigan

Nagrody

Złoty Glob
- Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym: Obywatel X (1995)
- Najlepszy aktor drugoplanowy w serialu, miniserialu lub filmie telewizyjnym: Na ścieżce wojennej (2002)
Nagroda Emmy
- Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym: Obywatel X (1995)

Przypisy

↑ Personalidade: Donald Sutherland (Canadá). InterFilmes.com. [dostęp 2017-11-02]. (port.).
↑ Donald Sutherland. Listal. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
↑ ClydeC. Haberman ClydeC., Donald Sutherland, Star of ‘M*A*S*H’ and Much More, Dies at 88, „The New York Times”, 20 czerwca 2024, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-20] (ang.).
↑ Donald Sutherland (17 de Julho de 1935). Filmow. [dostęp 2017-11-02]. (port.).
↑ Donald Sutherland Biography (1934?-). Film Reference. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
↑ MichaelM. Schulman MichaelM., Road Trip with Donald Sutherland and Helen Mirren, „The New Yorker”, Condé Nast, 5 lutego 2018 [dostęp 2024-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-06] .
↑ KariK. Pyrhönen KariK., Nälkäpeli-tähti asui nuorena Suomessa: Rakastuin kainuulaiseen tyttöön [online], MTV Uutiset, 17 listopada 2014 [dostęp 2024-06-22] (fiń.).
↑ Donald Sutherland. AlloCiné. [dostęp 2017-11-02]. (fr.).
↑ Rosanna Greenstreet (2012-03-16): Q&A: Donald Sutherland. The Guardian. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).
↑ Varda, Sutherland, Burnett i Roizman z honorowymi Oscarami. tvn24.pl, 2017-09-07. [dostęp 2017-09-07]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Donald Sutherland w bazie IMDb (ang.)
Donald Sutherland w bazie Filmweb
Donald Sutherland w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Personalidade: Donald Sutherland (Canadá). InterFilmes.com. [dostęp 2017-11-02]. (port.).

[2] Donald Sutherland. Listal. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).

[3] ClydeC. Haberman ClydeC., Donald Sutherland, Star of ‘M*A*S*H’ and Much More, Dies at 88, „The New York Times”, 20 czerwca 2024, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-20] (ang.).

[4] Donald Sutherland (17 de Julho de 1935). Filmow. [dostęp 2017-11-02]. (port.).

[5] Donald Sutherland Biography (1934?-). Film Reference. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).

[6] MichaelM. Schulman MichaelM., Road Trip with Donald Sutherland and Helen Mirren, „The New Yorker”, Condé Nast, 5 lutego 2018 [dostęp 2024-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-06] .

[7] KariK. Pyrhönen KariK., Nälkäpeli-tähti asui nuorena Suomessa: Rakastuin kainuulaiseen tyttöön [online], MTV Uutiset, 17 listopada 2014 [dostęp 2024-06-22] (fiń.).

[8] Donald Sutherland. AlloCiné. [dostęp 2017-11-02]. (fr.).

[9] Rosanna Greenstreet (2012-03-16): Q&A: Donald Sutherland. The Guardian. [dostęp 2017-11-02]. (ang.).

[10] Varda, Sutherland, Burnett i Roizman z honorowymi Oscarami. tvn24.pl, 2017-09-07. [dostęp 2017-09-07]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]