Wikipedia

Edmund Knoll-Kownacki

polski generał

Edmund Stanisław Knoll, ps. „Kownacki” (ur. 24 lipca 1891 w Pomiechówku, zm. 2 września 1953) – generał brygady Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Edmund Knoll-Kownacki
Kownacki
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Pełne imię i nazwisko

Edmund Stanisław Knoll

Data i miejsce urodzenia

24 lipca 1891
Pomiechówek

Data i miejsce śmierci

2 września 1953
Walia

Przebieg służby
Lata służby

1912–1913 i 1914–1947

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Grupa Operacyjna „Koło”

Stanowiska

dowódca grupy operacyjnej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa nad Bzurą

Faksymile
Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Wielki Oficer Orderu Korony Rumunii Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Krzyż Wojskowy Karola Medal pamiątkowy 300-lecia Domu Romanowych
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys

edytuj

Młodość

edytuj

Urodził się 24 lipca 1891 w Pomiechówku, w ówczesnym powiecie płońskim guberni płockiej, w rodzinie Kazimierza i Marii z domu Eynanten[1][a]. W latach 1899–1902 uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Penzie[3]. Po uzyskaniu matury w 1908 w gimnazjum klasycznym w Kałudze, kontynuował naukę na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Moskiewskiego. Po pięciu semestrach przeniósł się do Moskiewskiego Instytutu Rolnictwa. Podczas studiów, od 1 września 1912 do 1 września 1913 odbył obowiązkową jednoroczną służbę wojskową w 19 baterii artylerii konnej w Dubnie, po zakończeniu której zdał egzamin oficerski, uzyskując stopień chorążego rezerwy.

W maju 1913 otrzymał dyplom agronoma. Przez rok pracował w Centralnym Towarzystwie Rolniczym w Warszawie, w charakterze agronoma instruktora[4]. W tym też czasie wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich, przyjmując pseudonim „Kownacki”. Na przełomie lipca i sierpnia 1914 ukończył Szkołę Drużyn Strzeleckich w Nowym Sączu. 1 maja 1914 został zmobilizowany do 8 Brygady Artylerii w Rembertowie[5].

I wojna światowa

edytuj

6 sierpnia 1914 po wybuchu wojny został mianowany dowódcą plutonu w 2 batalionie strzelców. Od 13 września pełnił służbę w 1 szwadronie ułanów rtm. Władysława Beliny-Prażmowskiego. Od października 1914 dowodził zorganizowaną przez siebie baterią konną 1 pułku artylerii, a później dywizjonem. 8 lipca 1917, po kryzysie przysięgowym, został internowany w obozie w Beniaminowie[6]. W maju 1918 został urlopowany w celu załatwienia spraw rodzinnych. Do obozu nie powrócił. Jako były wojskowy Polskiego Korpusu Posiłkowego reskryptem Rady Regencyjnej z 25 października 1918 został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego w stopniu kapitana[7]. W listopadzie organizował 1 pułk artylerii polowej Legionów, którym dowodził na froncie wschodnim. W marcu 1919 pod Gródkiem Jagiellońskim został ranny[8].

Wojna polsko-bolszewicka

edytuj

1 września 1919 powierzono mu zadanie organizacji i stanowisko dowódcy Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu. W marcu 1920 równocześnie ukończył VIII kurs w Centrum Studiów Artyleryjskich w Warszawie. 29 maja 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu pułkownika, w artylerii, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[9]. 6 lipca 1920 zdał obowiązki dowódcy szkoły i powrócił na front, obejmując przejściowo dowództwo I Brygady Artylerii Legionów, od 9 lipca do końca roku natomiast – dowództwo I Brygady Piechoty. 1 września 1920 dowódca 2 Armii nadał mu Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[10].

Lata międzywojenne

edytuj

W styczniu 1921 został przeniesiony do Ministerstwa Spraw Wojskowych na stanowisko zastępcy szefa Sekcji Artylerii Departamentu I Broni Głównych i Wojsk Taborowych. Pracując w tym departamencie, ukończył dwumiesięczny kurs wyższych dowódców w Warszawie oraz kurs wyższych dowódców artylerii w Toruniu. 1 września został wyznaczony na stanowisko szefa artylerii Dowództwa Okręgu Generalnego Pomorze[11]. Od listopada 1921 do sierpnia 1922 zajmował stanowisko szefa Artylerii i Służby Uzbrojenia Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu. Po ukończeniu trzymiesięcznego kursu informacyjnego dla dowódców dywizji w Warszawie wyjechał na dwuletnie studia do École supérieure de guerre w Paryżu (44 promocja)[12].

15 stycznia 1925 otrzymał tytuł naukowy oficera Sztabu Generalnego i został mianowany pełniącym obowiązki dowódcy 13 Dywizji Piechoty w Równem[13]. 1 listopada tego roku został przeniesiony z 1 pap Leg. do kadry korpusu oficerów artylerii przy Departamencie III MSWojsk. z pozostawieniem na stanowisku dowódcy 13 DP[14]. 16 marca 1927 prezydent RP nadał mu stopień generała brygady z dniem 1 stycznia 1927 i 11. lokatą[15].

W 1927 został stałym członkiem Komisji do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu. Przygotowując kontrakt na armatę dalekonośną 155 mm, wizytował fabryki broni w: Czechosłowacji, Francji, Włoszech, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Od 10 listopada 1932 do 20 sierpnia 1933 był słuchaczem VII Kursu Centrum Wyższych Studiów Wojskowych w Warszawie[16]. 16 lutego 1935 został wyznaczony na stanowisko dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu[17]. Równocześnie pełnił funkcję „generała inspekcjonującego”[18]. W opinii płk. dypl. Mariana Romeyki „należał on do generałów lubianych i szanowanych, promieniował spokojem, dobrym humorem, wrodzoną kulturą i taktem”[19].

W okresie międzywojennym był prezesem okręgowym Związku Legionistów, przewodniczącym koła 1 pułku artylerii Legionów, prezesem okręgowym Ligi Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej, Wołyńskiego Klubu Jeździeckiego oraz Aeroklubu Poznańskiego. Posiadał osadę rybacką we wsi Dźwierszno Wielkie, w powiecie wyrzyskim[8].

II wojna światowa

edytuj

W czasie kampanii wrześniowej dowodził Grupą Operacyjną „Koło” w składzie Armii „Poznań”, przemianowaną 6 września na Grupę Operacyjną gen. Knoll-Kownackiego. Dowodząc tą grupą, poprowadził główne uderzenie Armii „Poznań” w bitwie nad Bzurą (9–12 września). Z uszczuploną grupą przedarł się przez Puszczę Kampinoską do Warszawy, gdzie po kapitulacji dostał się do niewoli. Przebywał w oflagach „generalskich” (kolejno: Hohnstein, Königstein, Johannisbrunn) a od 27 kwietnia 1942 w Oflagu VIIA w Murnau. W obozie Murnau kierował konspiracyjnym wydziałem szyfrów i łączności z krajem[20].

Lata powojenne

edytuj

Po wyzwoleniu wiosną 1945 znalazł się na krótko w południowej Francji. Później pełnił służbę w dowództwie 2 Korpusu Polskiego we Włoszech. Od 30 października 1945 był generałem do zleceń Naczelnego Wodza. Po przybyciu do Wielkiej Brytanii i demobilizacji osiedlił się w Walii, gdzie gospodarował na niewielkiej farmie.

Zmarł 2 września 1953. Został pochowany na cmentarzu w Beaumaris na wyspie Anglesey w północnej Walii.

27 grudnia 1916 ożenił się z Janiną z Chramców, z którą miał córkę Marię Barbarę (ur. 28 marca 1918)[21] i drugą córkę (ur. 19 marca 1922, nie ochrzczone)[22].

Publikacje

edytuj

Awanse

edytuj

Ordery i odznaczenia

edytuj

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ W biogramach pojawiają się dwie daty urodzenia: 12 lipca/24 lipca i 26 lipca. Datę 12 lipca 1891 (według kalendarza juliańskiego – zob. daty nowego i starego porządku) E. Knoll-Kownacki wpisywał własnoręcznie w wielu dokumentach – należy więc traktować ją jako datę urodzenia. Data 26 lipca 1891 pojawia się m.in. na Kwestionariuszu Orderu Virtuti Militari[2]. Błąd najprawdopodobniej powstał podczas przeliczania daty urodzenia podanej według starego stylu na zapis w kalendarzu gregoriańskim.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 3, 36.
  2. ↑ a b Kolekcja cz. 1 ↓, s. 3.
  3. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 101.
  4. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 6.
  5. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 20.
  6. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 28.
  7. ↑ Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej, 1918, R. 1, nr 1, Warszawa 1918, s. 4.
  8. ↑ a b Kolekcja cz. 1 ↓, s. 4.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 9 czerwca 1920, s. 399.
  10. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 7.
  11. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 29, 39.
  12. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 72–76, 191–193, 197–198, 205–207.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 22 stycznia 1925, s. 29.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 114 z 28 października 1925, s. 614.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 19 marca 1927, s. 91.
  16. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 121.
  17. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Mianowania na stanowiska. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 5, s. 29, 21 marca 1935. 
  18. ↑ Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936–1939 ... s. 52.
  19. ↑ Marian Romeyko, Przed i po maju s. 506.
  20. ↑ Stefan Majchrowski: Za drutami Murnau. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970, s. 141.
  21. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 4, 36, 262.
  22. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 47, 64, 101.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 26 lutego 1921, s. 339.
  24. ↑ a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 345.
  25. ↑ Odznaczenia P. Prezydenta za zasługi na polu organizacji obrony przeciwlotniczej. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 185 z 18 sierpnia 1938. 
  26. ↑ M.P. z 1934 r. nr 259, poz. 337 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  27. ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163.
  28. ↑ M.P. z 1926 r. nr 259, poz. 728.
  29. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 23 grudnia 1926, s. 445.
  30. ↑ M.P. z 1930 r. nr 98, poz. 143.
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 18 marca 1930, s. 77.
  32. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 148, 151.
  33. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 20, 24.
  34. ↑ Kolekcja cz. 2 ↓, s. 59–65.
  35. ↑ a b Na podstawie fotografii Plik:Knoll-Kownacki Edmund.jpg
  36. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 19 marca 1937, s. 6.
  37. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 19 marca 1933, s. 66.
  38. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 4, 121.
  39. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 20, 36, 97.
  40. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 36.
  41. ↑ Kolekcja cz. 1 ↓, s. 97.

Bibliografia

edytuj
  • Edmund Stanisław Knoll-Kownacki. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.260 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-04-10].
  • Edmund Stanisław Knoll-Kownacki. [w:] Kolekcja Generałów i Osobistości, sygn. I.480.260 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-06-05].
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
  • Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936–1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, wyd. I, Warszawa 1964.
  • Marian Romeyko, Przed i po maju, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1983, wyd. III, ISBN 83-11-06884-4.
  • Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 781–782. ISBN 83-211-1096-7.
  • Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
  • Cezary Leżeński / Lesław Kukawski: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 137. ISBN 83-04-03364-X.
  • Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edmund_Knoll-Kownacki&oldid=72714216”