Egzekucje w Szczebrze
Egzekucje w Szczebrze – zbiorowe egzekucje przeprowadzane przez okupantów niemieckich we wsi Szczebra w powiecie augustowskim. W latach 1941–1944 rozstrzelanych zostało tam około 8 tysięcy osób.
| Państwo |
Polska pod okupacją III Rzeszy |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data |
1941–1944 |
| Liczba zabitych |
ok. 8000 osób |
| Typ ataku |
egzekucja przez rozstrzelanie |
| Sprawca | |
Położenie na mapie Polski w 1939  | |
 53°54′21″N 22°58′35″E/53,905833 22,976389
| |
We wrześniu 1939 Suwalszczyzna stała się obiektem agresji zarówno niemieckiej, jak i radzieckiej. Po wytyczeniu 12 października 1939 linii demarkacyjnej Szczebra została podzielona między Niemcy i Związek Radziecki, zaś granica przebiegała na rzece Blizna[1]. Po ataku Niemiec na ZSRR cała Szczebra została zajęta przez Niemców już 22 czerwca 1941[1].
Pierwsze egzekucje zostały przeprowadzone przez Niemców na polach pod lasem w pobliżu Szczebry pod koniec czerwca 1941[2][1]. Egzekucje trwały przez cały okres okupacji[2], jednak najwięcej ofiar zamordowano w latach 1941-1942[1]. Większość ofiar stanowili jeńcy radzieccy, ofiarami byli także Żydzi i Polacy[1] z terenu powiatów augustowskiego i suwalskiego[2].
Podczas pierwszej egzekucji w czerwcu 1941 stracono jeńców radzieckich przetrzymywanych w Suwałkach. Zbrodni dokonała specjalna grupa SS dowodzona przez pułkownika SS i Policji Wernera Fromma. Niemcy najpierw samodzielnie wykopali niewielkie doły, a następnie sprowadzili do ich powiększenia robotników przymusowych. Jeńcy radzieccy (razem z nimi Polacy i Żydzi) zostali przypędzeni z Suwałk w ośmiu stuosobowych grupach. Esesmani rozstrzeliwali ofiary z karabinów maszynowych, ustawiając po kilkanaście osób nad brzegiem rowu. Kolejną partię więźniów przywieziono krytymi samochodami. Ogółem tego dnia stracono około tysiąca osób[1]. Według zeznań świadków dużą grupę ofiar stracono też w lipcu 1942 (około 860 osób)[3]. Egzekucje odbywały się także w późniejszym czasie, gdy jednego dnia przywożono ofiary 4–5 samochodami[3].
W maju 1944, w związku ze zbliżaniem się wojsk radzieckich, Niemcy zacierali ślady egzekucji w Szczebrze w ramach Akcji 1005[4]. Akcją w Szczebrze kierował SS-Hauptsturmführer Waldemar Macholl[4]. W jej trakcie zwłoki rozstrzelanych wydobywane były z dołów przy pomocy więźniów żydowskich, spalane na stosach z użyciem drzewa i ropy naftowej, zaś popiół rozsypywany po okolicznych polach[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Makowski 2009 ↓.
- ↑ a b c Omilianowicz 1967 ↓, s. 557.
- ↑ a b Omilianowicz 1967 ↓, s. 558.
- ↑ a b c Omilianowicz 1967 ↓, s. 559.
Bibliografia
edytuj- Andrzej Makowski. Szczebra. Dzieje wsi od I wojny światowej do czasów współczesnych. „Rocznik Augustowsko-Suwalski”. 9, 2009. Suwałki: Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe. ISSN 1730-9875.
- Aleksander Omilianowicz: Materiały do dziejów okupacji hitlerowskiej i ruchu oporu na Pojezierzu Augustowskim. W: Studia i materiały do dziejów Pojezierza Augustowskiego. Białystok: Białostockie Towarzystwo Naukowe, 1967, s. 545-605, seria: Prace Białostockiego Towarzystwa Naukowego.