Wikipedia

Floryda

stan Stanów Zjednoczonych
Ten artykuł dotyczy stanu USA. Zobacz też: inne znaczenia.

Floryda (ang. Florida, State of Florida) (ⓘwymowa: /ˈflɒrɪdə/) – stan na południowym wschodzie Stanów Zjednoczonych, na półwyspie Floryda otoczonym przez wody Zatoki Meksykańskiej na zachodzie i Oceanu Atlantyckiego na wschodzie. Floryda graniczy na północy z Alabamą i Georgią.

Floryda
State of Florida
stan
27. stan od 3 marca 1845
Ilustracja
Jezioro w hrabstwie Orange
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Hymn: Old Folks at Home
Dewiza: In God We Trust
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Tallahassee

Kod ISO 3166-2

US-FL

Gubernator

Ron DeSantis (R)

Powierzchnia

170 312 km²[1]

Populacja (2020)
• liczba ludności


21 538 187

• gęstość

121 os./km²

Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Floryda jest trzecim pod względem liczby ludności (21,7 mln) i ósmym pod względem gęstości zaludnienia (121 mieszk./km²) stanem USA[2].

Obszar metropolitalny Miami, liczący ponad 6 mln mieszkańców, jest największą aglomeracją Florydy i dziewiątą co do wielkości w Stanach Zjednoczonych. Inne duże aglomeracje to: Tampa (3,2 mln), Orlando (2,6 mln) i Jacksonville (1,5 mln). Stolicą stanu jest Tallahassee.

Floryda to najpopularniejszy cel podróży na świecie, a turystyka wnosi do gospodarki stanu ponad 65 miliardów dolarów rocznie. Stan znany jest jako Sunshine State (Słoneczny Stan)[3].

Historia

edytuj

Geografia

edytuj
 
Floryda widziana z ISS (2014)
 
Plaża w Fort Lauderdale

Teren jest nizinny, płaski lub pofałdowany, liczne jeziora i bagna, głównie na południu (Everglades). Lasy zajmują około połowy obszaru Florydy; większość z nich leży na północ od Orlando[4]. Płaskowyż na północy Florydy to zazwyczaj otwarte lasy zdominowane przez sosny[5].

Floryda jest w większości położona na wielkim półwyspie pomiędzy Zatoką Meksykańską, Oceanem Atlantyckim i Cieśniną Florydzką. Graniczy ze stanami Georgia oraz Alabama na północy. Floryda leży niedaleko Karaibów, w tym Kuby i archipelagu Bahamów. Rozległy pas przybrzeżny Florydy był postrzegany przez rząd Stanów Zjednoczonych jako potencjalne miejsce ataku w trakcie II wojny światowej, dlatego wybudowano lądowiska i pasy startowe na terenie całego stanu oraz dookoła niego. Do dziś około 400 z nich jest wciąż w użyciu[potrzebny przypis].

Klimat stanu jest podrównikowy i zwrotnikowy morski. Prąd Zatokowy sprawia, że stan ten jest jednym z najbardziej wilgotnych w kraju z częstymi letnimi burzami i sporadycznie niszczycielskimi huraganami[6]. Średnia roczna suma opadów dochodzi do 1500 mm. Roślinność jest śródziemnomorska, na południu zwrotnikowa.

Na terenie Florydy znajdują się trzy parki narodowe: Biscayne, Dry Tortugas i Everglades.

Główną rzeką jest St. Johns.

Stan leży w dwóch strefach czasowych: UTC-05:00 (większa część stanu, w tym cały półwysep Floryda) oraz UTC-06:00 (część północno-zachodnia, tzw. Florida Panhandle(inne języki)).

 

Obszary metropolitalne

edytuj

Największe obszary metropolitalne Florydy (dane z 2017 roku)[7]:

Miejscowości

edytuj
 
Największe miasta w stanie Floryda, powyżej 175 000 mieszkańców (2021)[8]

Na terenie stanu Floryda znajduje się 411 miast (city lub town) i wsi (village), w tym 22 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 169 powyżej 10 000 mieszkańców, a 329 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[8].

Lista miast zamieszkanych przez 30 000 lub więcej osób (2021 r.)[8]:

Hrabstwa

edytuj
Zobacz też: Lista hrabstw w stanie Floryda.

Stan podzielony jest na 67 hrabstw. Największym pod względem powierzchni jest Palm Beach, a pod względem zaludnienia – Miami-Dade.

Symbole stanu

edytuj
Ta sekcja od 2023-05 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.
Floryda
 

Ten artykuł jest częścią serii:
Polityka stanu
Floryda

Fauna

edytuj
 
Flamingi amerykańskie na południu Florydy

Floryda jest miejscem, w którym osiedliło się wiele gatunków zwierząt:

Demografia

edytuj
 
Gęstość zaludnienia na Florydzie

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Floryda liczy 21 538 187 mieszkańców, co oznacza wzrost o 2 736 877 (14,6%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[9]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,3% populacji, 19,7% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 20,9% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,1% ludności stanu stanowią kobiety[10].

Rasy i pochodzenie

edytuj

W 2019 roku 74,5% mieszkańców stanowiła ludność biała (53%, nie licząc Latynosów), 16% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 2,9% miało rasę mieszaną, 2,8% to Azjaci, 0,28% to rdzenna ludność Ameryki, 0,08% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 26,4% ludności stanu[11].

Poza osobami pochodzenia afroamerykańskiego, do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (8,6%), „amerykańskiego” (8,3%), irlandzkiego (8,1%), kubańskiego (7,4%), angielskiego (6,5%), włoskiego (5,7%) i portorykańskiego (5,5%). Istnieją także duże grupy Meksykanów (743 tys.), Haitańczyków (533,4 tys.), Francuzów (511,8 tys.), Polaków (500,2 tys.), Kolumbijczyków (415 tys.), Szkotów i Jamajczyków (304,6 tys.)[12].

Mieszka tu największa populacja Kubańczyków w całych Stanach Zjednoczonych. Hrabstwa o największej koncentracji Kubańczyków, to: Miami-Dade, Broward, Hillsborough i Palm Beach. Hrabstwa te razem skupiają ponad połowę wszystkich Kubańczyków w USA[13].

Wśród ludności azjatyckiej największe grupy stanowią Hindusi, Filipińczycy i Chińczycy[14].

Język

edytuj

Najpowszechniej używanymi językami są[15]:

Religia

edytuj
 
Pierwszy Kościół Baptystów w Tampa
 
Katedra Najświętszej Marii Panny w Miami

Struktura religijna w 2014 roku[16]:

70% mieszkańców Florydy wyznaje chrześcijaństwo, a Kościół katolicki pozostaje największą pojedynczą organizacją[16].

Do największych ewangelikalnych kościołów (z ponad 100 tys. członków) należą: Południowa Konwencja Baptystów, lokalne kościoły bezdenominacyjne (np. Christ Fellowship), Kościoły zielonoświątkowe, Kościoły Chrystusowe i Kościół Adwentystów Dnia Siódmego. Protestantyzm głównego nurtu reprezentowany jest głównie przez Zjednoczony Kościół Metodystyczny, który jest trzecią co do wielkości organizacją religijną, a czarni protestanci to przeważnie różne kościoły baptystyczne i metodystyczne[17].

Floryda jest domem dla czwartej co do wielkości społeczności żydowskiej w Stanach Zjednoczonych[18].

Gospodarka

edytuj
 
Goście na plaży w Naples

Gospodarka Florydy jest niezwykle zróżnicowana, a turystyka i rolnictwo należą do najważniejszych gałęzi przemysłu. Produkt krajowy brutto Florydy osiągnął 1 bilion dolarów w 2018 roku. Gdyby Floryda była niepodległym państwem, miałaby 17-ste co do wielkości PKB na świecie, plasując się tuż za Indonezją. Na Florydzie nie płaci się stanowego podatku dochodowego. W obszarze rolnictwa głównym towarem eksportowym jest mięso. Jednak w ogólnym eksporcie USA pochodzącym z Florydy, największy udział mają samoloty cywilne i części do nich[19].

Rolnictwo

edytuj

Floryda jest największym na świecie producentem grejpfrutów i produkuje ponad 70% cytrusów w kraju[3]. Stan regularnie zajmuje pierwsze miejsce w krajowej produkcji pomarańczy, a także jest czołowym producentem ogórków, pomidorów, papryki, truskawek, arbuzów, świeżej kapusty targowej, rynkowej słodkiej kukurydzy, fasoli szparagowej, orzeszków ziemnych i trzciny cukrowej[20].

Ważną rolę w stanie odgrywa hodowla bydła, a najwyżej pod tym względem w rankingu plasują się hrabstwa Okeechobee, Highlands i Osceola[20]. Pospolite są także hodowla drobiu, ogrodnictwo, mleczarstwo, oraz produkcja siana[20].

Przemysł i bogactwa naturalne

edytuj
  • elektroniczny i kosmiczny (Ośrodek Kosmiczny NASA – Kennedy Space Center na przylądku Canaveral)
  • elektrotechniczny
  • środków transportu
  • spożywczy
  • wydobywczy (fosforyty)
  • turystyczny
  • połowy: ryby, ostrygi, krewetki, żółwie

Energia

edytuj
 
Elektrownia węglowa w pobliżu Apollo Beach

W 2019 roku Floryda jest drugim co do wielkości producentem energii elektrycznej w kraju, po Teksasie. Za trzy czwarte produkcji energii odpowiada gaz ziemny, który zasila 7 z 10 największych elektrowni w stanie. Floryda posiada niewielką ilość własnego gazu ziemnego, a większość odbierana jest międzystanowymi rurociągami[6].

Drugim co do wielkości źródłem jest energia jądrowa. Dwie stanowe elektrownie jądrowe, zlokalizowane na wybrzeżu Atlantyku, zazwyczaj generują więcej niż jedną dziesiątą energii elektrycznej. Na trzecim miejscu jest węgiel, który odpowiada za mniej niż jedną dziesiątą produkcji (w 2003 odpowiadał za jedną trzecią). Odnawialne źródła energii, głównie biomasa i energia słoneczna, oraz koks naftowy stanowiły prawie całą pozostałą produkcję energii elektrycznej na Florydzie[6].

Oświata

edytuj
 
Biblioteka na kampusie Uniwersytetu w Miami

Administracją szkół podstawowych i średnich na Florydzie zajmuje się Florydzki Departament Edukacji. System szkolnictwa wyższego na Florydzie obejmuje kilkanaście uniwersytetów stanowych i prawie 30 szkół wyższych. Niektóre z godnych uwagi uniwersytetów publicznych to University of Florida w Gainesville i Uniwersytet Stanu Floryda w Tallahassee. Uniwersytet Miami jest instytucją prywatną[3].

W 2000 roku gubernator stanu podjął decyzję o zlikwidowaniu Florida Board of Regents, która kierowała systemem uniwersytetów stanowych (SUS). Na jej miejsce powstały komisje które zarządzały każdym uniwersytetem oddzielnie. Nowy system się jednak nie przyjął i w 2002 roku pierwszy gubernator stanu oraz senator Stanów Zjednoczonych Bob Graham zwołali referendum na temat przywrócenia systemu board-of-regents, ostatecznie w 2003 r. powstała Florydzka Komisja Gubernatorska, której podlegają uczelnie.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates [online], U.S. Census Bureau [dostęp 2018-04-06] (ang.).
  2. ↑ US Census Bureau, Florida Passes New York to Become Nation’s Third Most Populous State [online], The United States Census Bureau [dostęp 2019-01-20] (ang.).
  3. ↑ a b c Sarah Clarke, 10 Things to Know About Florida [online], US News, 2018 [dostęp 2021-01-13] (ang.).
  4. ↑ About Florida Forestry [online], Florida Forestry Association [dostęp 2021-01-13].
  5. ↑ Pine Flatwoods – Florida Land Steward – University of Florida, Institute of Food and Agricultural Sciences – UF/IFAS [online], programs.ifas.ufl.edu [dostęp 2021-01-13].
  6. ↑ a b c Florida – State Energy Profile Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA) [online], eia.gov [dostęp 2021-01-13].
  7. ↑ United States Census Bureau, Annual Estimates of the Resident Population: April 1, 2010 to July 1, 2017 [online] [dostęp 2018-04-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-14].
  8. ↑ a b c City and Town Population Totals: 2020–2021. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-05-08]. (ang.).
  9. ↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-06-12].
  10. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Florida; United States [online], census.gov [dostęp 2021-06-11] (ang.).
  11. ↑ 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05) [online], data.census.gov [dostęp 2021-06-12].
  12. ↑ 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP02/B04006) [online], data.census.gov [dostęp 2021-01-13].
  13. ↑ Facts & Figures [online], Cubans in Florida – A Project of Cuban Studies Institute [dostęp 2021-01-13] (ang.).
  14. ↑ U.S. Census Bureau, 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles [online], data.census.gov [dostęp 2021-01-13] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-29] (ang.).
  15. ↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-20].
  16. ↑ a b Adults in Florida [online], Pew Research Center, 2014 [dostęp 2019-01-14].
  17. ↑ a b State Membership Report [online], The ARDA [dostęp 2019-01-14].
  18. ↑ Judaism States (2010) – QuickLists [online], thearda.com [dostęp 2021-06-05].
  19. ↑ Donald Trump przeprowadzi się na Florydę. Zraził się do Nowego Jorku [online], Business Insider, 1 listopada 2019 [dostęp 2021-01-13] (pol.).
  20. ↑ a b c Florida Agriculture Overview and Statistics – Florida Department of Agriculture & Consumer Services [online], fdacs.gov [dostęp 2021-01-13].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Floryda&oldid=75194274”