François Duvalier
François Duvalier (wym. /frɑ̃ˈswa dü vaˈlyeɪ/[1], znany jako Papa Doc (ur. 14 kwietnia 1907 w Port-au-Prince, zm. 21 kwietnia 1971 tamże) – haitański lekarz, prezydent Haiti od 1957 i dyktator (samozwańczy dożywotni prezydent) tego kraju od 1964 roku do śmierci.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
14 kwietnia 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 kwietnia 1971 |
| Prezydent Haiti | |
| Okres |
od 22 października 1957 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Jego rządy stanowiły na Haiti okres autokracji, korupcji i terroru. Od końca 1963 roku sprawował władzę absolutną, ogłaszając się półboskim ucieleśnieniem Haiti i promując kult własnej osoby[2]. Aby utrzymać swoje rządy, Duvalier polegał na prywatnej milicji Tonton Macoute[3][4], której działania obejmowały zastraszanie społeczeństwa i mordowanie rzekomych przeciwników reżimu[2].
Życiorys
edytujUrodził się 14 kwietnia 1907 roku w stołecznym Port-au-Prince. Jego rodzina należała do klasy średniej[3]. W 1934 roku ukończył studia medyczne i rozpoczął trwającą do 1943 karierę lekarską. Wsławił się w finansowanej przez Amerykanów kampanii przeciwko malinicy[2]. Od 1934 roku pozostawał współpracownikiem dziennika „Action Nationale”. Na ten czas przypadła jego działalność w grupującej pisarzy organizacji „Le Groupe des Griots“ – głosiła ona hasła nacjonalizmu i odwoływała się do voodoo[2] (którego był wyznawcą[5]). W 1939 roku ożenił się z pielęgniarką Simone Ovide. Para miała trzy córki i syna[3]. W 1944 roku napisał książkę „Stopniowa ewolucja wudu”[5]. W latach 1944–45 studiował na University of Michigan. Po powrocie do kraju objął tekę ministra zdrowia i pracy w rządzie Dumarsaisa Estimé. Gdy w 1950 roku władzę objął Paul Magloire, Duvalier zrezygnował z urzędu i powrócił do pracy lekarza[3]. W 1954 roku zagrożony represjami ze strony reżimu Magloire, porzucił pracę i ukrył się na prowincji. W tym czasie uważany był za czołową figurę opozycji. W 1956 roku, gdy Magloire ogłosił pojednanie narodowe, Duvalier wyszedł z ukrycia i ogłosił swój start w wyborach prezydenckich[3][2].
Wybory odbyły się w 1957 roku i okazały się sukcesem Duvaliera, mającego znaczne poparcie na wsi. Pokonani przez niego kandydaci odmówili współpracy z nim i zachęcali do aktów przemocy oraz nieposłuszeństwa wobec nowego prezydenta[3]. Przystępując do umocnienia władzy powierzył swojemu doradcy – Clémentowi Barbotowi – tworzenie Tonton Macoute, prywatnej armii odpowiedzialnej za terroryzowanie i mordowanie przeciwników politycznych[2]. Pierwsze takie oddziały powstały w 1959 roku[6]. Duvalier popadł w konflikt z kubańskim rządem Fidela Castro, który udzielał azylu licznym uciekinierom z Haiti[6]. W 1959 roku doszło do nieudanej inwazji na wyspę, przeprowadzonej przez haitańskich uchodźców z kubańską pomocą. Atak odparto dzięki pomocy Stanów Zjednoczonych[7], które ze względów zimnowojennych (bezwzględnie eliminował podejrzanych o komunizm[8]), pozostawały opiekunem haitańskiego reżimu[6].
W 1959 roku przeszedł zawał serca oraz kilkugodzinną śpiączkę, które przyczyniły się do podupadnięcia Duvaliera na zdrowiu psychicznym[8]. Jego rządy stały się coraz bardziej represyjne, skorumpowane i groteskowe. Po 1963 roku w kraju umacniał się kult jednostki, a w 1964 roku Duvalier ogłosił się dożywotnim prezydentem[2][5]. Do krzewienia kultu własnej osoby próbował wykorzystać Kościół katolicki. Nakazał haitańskim proboszczom wprowadzić nowe wersje modlitw, zawierające odwołania do jego osoby[5]. W 1966 roku został ekskomunikowany przez Watykan za prześladowanie przeciwnego mu duchowieństwa[2]. W 1969 roku wyrzucił z kraju arcybiskupa Port-au-Prince, a oficjalną religią państwa uczynił voodoo[5]. Zmianom haitańskiego życia społecznego towarzyszyło zdziesiątkowanie miejscowych mulatów[5]. Brutalne działania Duvaliera przyczyniły się do wstrzymania amerykańskiej pomocy dla Haiti[2].
Jego rządy charakteryzowały się wyjątkową, jak na haitańskie warunki, stabilnością. W latach 60. likwidował on wszelkie grupy emigrantów politycznych, które lądowały na Haiti, próbując wywołać antyrządowe powstanie[5]. Kosztem utrzymania stabilności politycznej była śmierć około 30 tysięcy przeciwników jego reżimu. Zmarł w 1971 roku. Następcą François został jego syn Jean-Claude Duvalier. Pozostawił po sobie kraj ogarnięty gospodarczym kryzysem[2][4].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Wymowa imienia i nazwiska. [w:] dictionary.com [on-line]. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j François Duvalier, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ a b c d e f Francois Duvalier Biography. notablebiographies.com. (ang.).
- ↑ a b Haiti. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-09-04].
- ↑ a b c d e f g Haitańskie zmory. wyborcza.pl. (pol.).
- ↑ a b c The Tonton Macoutes: The Central Nervous System of Haiti’s Reign of Terror. coha.org. (ang.).
- ↑ Simon Sebag Montefiore, John Bew, Martyn Frampton, Potwory. Historia zbrodni i okrucieństwa, Jerzy Korpanty (tłum.), Warszawa: wyd. Świat Książki, 2010, s. 258, ISBN 978-83-247-1548-0, OCLC 750943322.
- ↑ a b Jean-Claude Baby Doc Duvalier. Okrutnik z Karaibów. newsweek.pl. (pol.).