Fryderyk Zoll (młodszy)
Fryderyk Zoll, młodszy (ur. 1 lutego 1865 w Krakowie, zm. 23 marca 1948 tamże) – polski prawnik, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 lutego 1865 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
23 marca 1948 |
| Profesor nauk prawnych | |
| Specjalność: prawo cywilne | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1887 – nauki prawne |
| Habilitacja |
1895 – nauki prawne |
| Polska Akademia Umiejętności | |
| Status |
członek krajowy czynny |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Wileński – 1937 Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie – 1937 Uniwersytet Jagielloński – 1948 | |
| Kierownik Katedry Prawa Cywilnego | |
| Uniwersytet |
Jagielloński |
| Okres zatrudn. |
1897–1948 |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujRodzina
edytujBył wnukiem Józefa Chrystiana, synem Fryderyka (profesora prawa rzymskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego) i Heleny Seeling-Saulenfels oraz bratem Antoniego.
Od 30 czerwca 1895 żonaty z Adelą z Hoche'ów (1875–1970). Miał dwóch synów: Fryderyka (1899–1986) i Józefa (1904–1966) oraz córkę Marię, po mężu Łuszczkiewicz (1901–1998)[1]. Dziadek Andrzeja Zolla (ur. 1942) i pradziadek Fryderyka Andrzeja (ur. 1970).
Wykształcenie
edytujUczęszczał do gimnazjum w Krakowie. W latach 1883–1887 studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim, uzyskując w 1887 doktorat z prawa. Pracował następnie w Prokuratorii Skarbu w Wiedniu. Od 1889 uzupełniał studia na uniwersytetach w Lipsku, Berlinie (u Rudolfa Stammlera), Halle, Getyndze (u Rudolfa Jheringa) i Paryżu. W latach 1890–1897 pracował w Ministerstwie Handlu w Wiedniu. W 1895 na Uniwersytecie Wiedeńskim habilitował się (na podstawie rozprawy Privatrechtliche Studien aus dem Patentrechte) i został docentem w Katedrze Prawa Cywilnego Austriackiego tej uczelni.
Kariera uniwersytecka
edytuj
W 1897 objął Katedrę Prawa Cywilnego na Uniwersytecie Jagiellońskim (od 1899 I Katedrę Prawa Cywilnego). W 1898 został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1900 profesorem zwyczajnym. Na uczelni trzykrotnie pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa (1907/1908, 1925/1926, 1933/1934), a także prorektora (1913/1914) i rektora (1912/1913). Wykładał prawo rzeczowe i autorskie, prawo ochrony wynalazków, wzorów i znaków towarowych oraz zasady prawnego zwalczania nieuczciwej konkurencji. W 1935 przeszedł na emeryturę z tytułem profesora honorowego, kontynuował jednak wykłady. W listopadzie 1939 został na krótko uwięziony przez Niemców w ramach Sonderaktion Krakau. Po zwolnieniu, mimo podeszłego wieku, brał udział w tajnym nauczaniu uniwersyteckim. Wykładał na Uniwersytecie Jagiellońskim także po II wojnie światowej.
Działalność w innych instytucjach naukowych
edytujW 1914 został powołany na członka korespondenta Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności). W pracach Komisji Prawniczej Akademii brał udział już od 1899, a od 1946 był jej przewodniczącym. Od 1928 był członkiem czynnym PAU, w latach 1931–1939 delegatem PAU ds. Domu Polskiego w Wiedniu. Należał ponadto do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (1921 członek rzeczywisty, od 1929 członek zwyczajny), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1917 członek honorowy) i Akademii Prawa Niemieckiego (członek korespondent).
Działalność publiczna
edytujW latach 1913–1918 współpracował z Ministerstwem Sprawiedliwości w Wiedniu w ramach Komisji dla Reformy Prawa Międzynarodowego Prywatnego, 1914–1916 był wiceprezydentem Rady Szkolnej Krajowej. Pełnił również funkcję wiceprezydenta Krakowa w latach 1915–1916. W 1919 wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej RP.
Dorobek naukowy
edytujJego zainteresowania naukowe obejmowały prawo rzeczowe, prawo autorskie, prawo zobowiązań oraz prawo międzynarodowe publiczne. Jako pierwszy określił pojęciowo przedmiot prawa autorskiego, podkreślając znaczenie twórczości oryginalnej i osobistej oraz wyróżniając prawo niematerialne majątkowe i osobiste autora. W pracy Prawo prywatne austryackie (1899–1910, trzy tomy) przedstawił syntezę założeń prawa cywilnego Austrii, ze szczególnym uwzględnieniem prawa zobowiązań. Zajmował się regulacjami prawnymi związanymi z przystąpieniem Austrii do międzynarodowych konwencji o ochronie literatury i sztuki narodowej, przygotował projekt ustawy o powołaniu urzędów rozjemczych gminnych w Galicji. Pod wpływem Rudolfa Stammlera uznał zasadę tzw. prawa sprawiedliwego za najlepszą metodę rozstrzygania zagadnień prawnych.
Uczestniczył w Międzynarodowych Konferencjach Prawniczych w Warszawie, Lugano, Genewie, Hadze i Rzymie. Wśród jego studentów byli m.in. Stefan Grzybowski, Jan Gwiazdomorski, Władysław Siedlecki, Henryk Trammer, Adam Vetulani, Jan Wasilkowski.
Najważniejsze publikacje:
- Über den Schutz der von Auslande eingeführten Erfindungen (1892)
- Nieuczciwa konkurencya i jej pokrewne objawy ze stanowiska prawa prywatnego (1897)
- O zabezpieczeniu wierzytelności budowlanych (1898)
- Posiadanie według prawa cywilnego austryackiego (1903)
- Teorja praw osobistych w zarysie (1903)
- Tradycje jako sposób nabycia własności na rzeczach nieruchowmych (1907)
- Charakterystyka projektu noweli do kodeksu cywilnego (1908)
- Prawo rzeczowe na ziemiach polskich (1920)
- Zasady prawa autorskiego (1920)
- Prawo prywatne austriackie w zarysie (1921)
- Ustawa o nieuczciwej konkurencji (1926)
- Ustawa o prawie autorskiem (1926)
- Ustawa o ochronie wynalazków, wzorów i znaków towarowych (1928)
- Prawo cywilne (1931–1937, cztery tomy)
- Encyklopedja podręczna prawa prywatnego (1935–1938, tomy II–IV, z Janem Wasilkowskim)
- Międzynarodowe i międzydzielnicowe prawo prywatne w zarysie (1937)[2]
- Prawo cywilne w zarysie (1946–1948, cztery tomy, z Adamem Szpunarem)
Pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera N-wsch-Zollów)[3].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)[4]
- Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)[5]
- Krzyż Komandorski Orderu Franciszka Józefa (Austro-Węgry)
- Krzyż Kawalerski Orderu Korony Żelaznej (Austro-Węgry)[6]
Doktoraty honorowe
edytujBył wyróżniony doktoratami honoris causa Uniwersytetu Wileńskiego, Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie (1937)[7] i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1948).
Przypisy
edytuj- ↑ Fryderyk Zoll. sejm-wielki.pl. [dostęp 2017-12-10].
- ↑ Międzynarodowe i międzydzielnicowe prawo prywatne w zarysie. [w:] FBC [on-line]. [dostęp 2020-03-02].
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 332, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 433 „za zasługi na polu ustawodawstwa waloryzacyjnego”.
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 464 „za wybitne zasługi na polu nauki i wychowywania młodzieży w duchu patriotycznym położone w latach 1905–1918”.
- ↑ Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie. Kraków: AU, 1901, s. 4.
- ↑ Przed uroczystościami na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 127 z 10 czerwca 1937.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 849. [dostęp 2021-01-12].
- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P–Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985.
- Karolina Grodziska Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803–1939) wyd. II Wydawnictwo Literackie Kraków 1987.