Hitomi (satelita)
Hitomi – satelita naukowo-badawczy zbudowany przez japońską agencję kosmiczną JAXA we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną ESA, Holenderskim Instytutem Badań Kosmicznych SRON, Kanadyjską Agencją Kosmiczną CSA, NASA oraz innymi instytucjami. Służy jako kosmiczne obserwatorium do astronomii rentgenowskiej badając promieniowanie X w paśmie 0,3 – 600 keV. Wyniesiony na niską orbitę okołoziemską 17 lutego 2016 roku, rozpoczął testy.
 Schemat satelity Hitomi | |
| Inne nazwy |
Astro-H, NeXT, |
|---|---|
| Indeks COSPAR |
2016-012A |
| Indeks NORAD |
41337 |
| Zaangażowani | |
| Rakieta nośna | |
| Miejsce startu | |
| Orbita (docelowa, początkowa) | |
| Perygeum |
574 km[1] |
| Apogeum |
575 km[1] |
| Okres obiegu |
96,2 min[1] |
| Nachylenie |
31°[1] |
| Czas trwania | |
| Początek misji | |
| Koniec misji |
26 kwietnia 2016 |
| Wymiary | |
| Wymiary |
14 m dł. |
| Masa całkowita | |
Wystrzelony z Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima 17 lutego 2016 roku o 08:45 UTC (17:45 czasu lokalnego) rakietą H-IIA w najlżejszej konfiguracji[2][4][3] i umieszczony na orbicie na wysokości ok. 575 km i nachyleniu 31°, co zostało potwierdzone już następnego dnia[1]. Rakieta zabrała także trzy mniejsze satelity technologiczne: pięćdziesięciokilogramowe ChubuSat 2 i ChubuSat 3 oraz Horyu-4 o masie 10 kg[2][5].
26 marca 2016 satelita wpadł w niekontrolowany ruch obrotowy wskutek błędów w systemie kontroli położenia, co doprowadziło do zniszczenia konstrukcyjnie słabych elementów i utraty łączności.
Nazwa oznacza Źrenicę Oka, Oko, tu także w znaczeniu z dawnej legendy ostatnia, ale najważniejsza rzecz[5]; przed wyniesieniem nazywany był ASTRO-H oraz NeXT od New X-ray Telescope, czyli Nowy Teleskop Rentgenowski.
Cele naukowe
edytujSatelita będzie służył do badań Wszechświata w zakresie promieniowania rentgenowskiego, poszerzając pracę satelity ASTRO-D (obserwatorium ASCA – Advanced Satellite for Cosmology and Astrophysics).
Dzięki zaawansowanej technologii, zastosowanej w najnowszych instrumentach do badania kosmosu w paśmie rentgenowskim, naukowcy będą mieć możliwość testowania hipotez, a zarazem dokonywania nowych odkryć. Celem badań będą m.in. centra aktywnych galaktyk, okolice czarnych dziur, supernowe oraz gromady galaktyk. Astronomowie liczą również na dokładne dane o wielkoskalowej strukturze Wszechświata, czyli jak powstają i ewoluują galaktyki i gromady galaktyk oraz jaką rolę w tym procesie spełnia ciemna materia[6].
Instrumenty naukowe
edytujSatelita przenosi 4 teleskopy i 6 detektorów[3][7]:
- Soft X-ray Spectrometer (SXS)[8]:
- Soft X-ray Telescope (SXT-S, SXT-I)
- X-ray Calorimeter Spectrometer
- Soft X-ray Imager (SXI)
- drugi teleskop promieniowania miękkiego
- Hard X-ray Telescope (HXT, dwie jednostki)
- Hard X-ray Imager (HXI, dwie jednostki)
- Soft Gamma-ray Detector (SGD, dwie jednostki)
Satelita waży 2,7 t, a po rozłożeniu na orbicie jego długość wyniosła 14 metrów. Jest to najcięższy japoński satelita umieszczony na orbicie.
Utrata łączności
edytuj26 Marca 2016 roku około 08:40 czasu UTC (16:40 czasu japońskiego) nastąpiła utrata łączności z kosmicznym obserwatorium, o czym JAXA poinformowała 27 marca[9]. Już około 40 minut po utracie łączności U.S. Joint Space Operations Center dostrzegło fragmentację satelity i oderwanie się od niego 5 elementów, co również ogłosiło 27 marca w serwisie Twitter[10]. Przypuszczalnie w czasie fragmentacji nastąpiła też zmiana orbity satelity na 561,0×580,1 km[11].
Mimo to nie spisano od razu obserwatorium na straty; już po rozpadzie JAXA udało się odebrać cząstkowy sygnał z satelity i podjęto prace nad przywróceniem jego działania, choć ich wynik był niepewny[11][12].
Zakończenie misji
edytuj28 kwietnia 2016 roku naukowcy z JAXA poinformowali o zakończeniu prób nawiązania kontaktu z satelitą. Trwające od 30 dni próby nawiązania kontaktu nie przyniosły żadnego skutku. Najprawdopodobniej panele słoneczne, które miały odpowiadać za zasilanie instrumentów naukowych oderwały się od satelity[13].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e X-ray Astronomy Satellite “Hitomi” (ASTRO-H) Orbit Calculation Result. JAXA, 2016-02-18. [dostęp 2016-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-28)]. (ang.).
- ↑ a b c d Krzysztof Kanawka: Obserwatorium ASTRO-H na orbicie. Kosmonauta.net, 2016-02-18. [dostęp 2016-02-28]. (pol.).
- ↑ a b c d William Graham: Japanese H-IIA rocket launches ASTRO-H mission. [w:] NASASpaceFlight.com [on-line]. 2016-02-17. [dostęp 2016-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-19)]. (ang.).
- ↑ ASTRO-H - przegląd. [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)]. (ang.).
- ↑ a b X-ray Astronomy Satellite (ASTRO-H). Solar Array Paddles Deployment and Name Decided. JAXA, 2016-01-17. [dostęp 2016-02-28]. (ang.).
- ↑ NASA Selects Explorer Mission of Opportunity Investigations. [dostęp 2012-04-13]. (ang.).
- ↑ Mike Wall: Japan Launches X-Ray Observatory to Study Black Holes, Star Explosions. Space.com, 2016-02-17. [dostęp 2016-02-28]. (ang.).
- ↑ ASTRO-H. Netherlands Institute for Space Research. [dostęp 2013-03-20]. (ang.).
- ↑ X-ray Astronomy Satellite "Hitomi" (ASTRO-H): Topics. JAXA. s. 2016-03-27, 2016-03-29. [dostęp 2016-04-02]. (ang.).
- ↑ JointSpaceOps - Twitter. 2016-03-27. [dostęp 2016-04-02]. (ang.).
- ↑ a b Krzysztof Kanawka: Co się stało z Astro-H?. Kosmonauta.net, 2016-03-27 (aktualizacja 2016-03-29). [dostęp 2016-04-02]. (pol.).
- ↑ Jeff Foust, JAXA believes still possible to recover Hitomi [online], SpaceNews.com, 30 marca 2016 [dostęp 2016-04-02] (ang.).
- ↑ Radosław Kosarzycki: Japonia odpuszcza próby uratowania satelity Hitomi – Puls Kosmosu [online] [dostęp 2016-04-28].
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona projektu. [dostęp 2016-02-28]. (ang.).
- Strona projektu: oczekiwane wyniki. [dostęp 2016-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-11-08)]. (ang.).
- Strona projektu na serwerze NASA: Centrum Lotów Kosmicznych Goddarda. [dostęp 2016-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- Strona poświęcona Hitomi na serwerze ESA. [dostęp 2016-04-03]. (ang.).