Ignacy Solarz
Ignacy Solarz, ps. Chrzestny (ur. 28 grudnia 1891 w Ołpinach, zm. prawdopodobnie 15 stycznia 1940 w Palmirach[1]) – polski pedagog, działacz ruchu ludowego i spółdzielczego, założyciel Związku Młodzieży Wiejskiej RP i uniwersytetów ludowych[1].
 Popiersie Ignacego Solarza (1986) autorstwa Henryka Jana Dominiaka | |
| Data i miejsce urodzenia |
28 grudnia 1891 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 stycznia 1940? |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel, |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w wielodzietnej rodzinie Wojciecha i Katarzyny Solarzów. Miał sześciu braci i trzy siostry. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Ołpinach, a potem kontynuował naukę w szkole w Szerzynach. Naukę w 5 klasowej szkole ukończył w Bieczu. W 1912 r. ukończył C.K. Gimnazjum w Jaśle[2]. W 1913 w Krakowie jako podchorąży odbył jednoroczną obowiązkową czynną służbę wojskową w 20. Pułku Piechoty armii austriackiej. Do jesieni 1914 r. organizował razem z ojcem strzelecką Drużynę Bartoszową w Ołpinach. Podczas I wojny światowej, w 1915 został ranny w trakcie walk pod Gorlicami w Karpatach i wskutek trwałego inwalidztwa w 1916 zwolniony z wojska. W latach 1916–1921 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, który ukończył z dyplomem inżyniera rolnika. Instruktor rolny w kółkach rolniczych i Małopolskim Towarzystwie Rolniczym, nauczyciel w Szkole Rolniczej w Sąsiadowicach. W 1924 z jego inicjatywy powstał uniwersytet ludowy w Szycach (Wiejski Uniwersytet Ludowy, od 1930 Wiejski Uniwersytet Orkanowy)[3], którego dyrektorem był do likwidacji przez władze w 1931 r. Jego najbliższą współpracownicą była żona, Zofia[4]. Następnie zainicjował powstanie Spółdzielni Rolniczej dla Prowadzenia Uniwersytetów Wiejskich.
Od 1921 w PSL „Piast”. Od 1924 członek Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej, 1928 inicjator powstania Związku Młodzieży Wiejskiej RP „Wici” i do 1939 członek jego Zarządu Głównego. W czasie spotkania z prezydentem Ignacym Mościckim po strajku chłopskim w 1937 roku zaprotestował przeciw metodom stosowanym przez policję wobec uczestników strajku[5].
Po wybuchu II wojny światowej, w końcu roku 1939 nawiązał kontakt z Maciejem Ratajem i Marianem Rapackim (prezesem Społem); został nominowany na dyrektora oddziału „Społem” w Rzeszowie. Odrzucił propozycję współpracy z ZWZ. W drugiej połowie lutego 1940 roku, po rewizji na Gackiej Górce, został aresztowany przez gestapo w Jarosławiu. Mogło to mieć związek z dekonspiracją organizacji PLAN (która zamierzała skłonić Solarza do współpracy) albo z wcześniejszym nielegalnym przekroczeniem granicy niemiecko-sowieckiej. Jest prawdopodobne, że został zamordowany przez Niemców w Palmirach, podczas akcji eliminacji polskiej inteligencji (Zbrodni w Palmirach)[1][a]. Jego grób symboliczny znajduje się także na cmentarzu wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C31-tuje-3)[6].
Od 1925 był mężem Zofii z Michałowskich, z którą miał troje dzieci: Jadwigę (1925–1931), Andrzeja (ur. 1928) i Wojciecha (ur. 1934).
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1927)[7]
Upamiętnienie
edytujSzkoła Podstawowa w Gaci nosi imię Ignacego Solarza[8].
W Smolnicy Dębno istnieje Zespół Szkół im. Ignacego Solarza[9].
W roku 1986 w Tychach jego imieniem zostało nazwane 13-14 OHP; popiersie patrona wykonał artysta rzeźbiarz Henryk Jan Dominiak[10][11]).
Uwagi
edytuj- ↑ Okoliczności śmierci nie są ustalone. I.Solarz mógł zginąć w Palmirach albo zostać wywieziony do Niemiec lub ZSRR. Na Cmentarzu w Palmirach znajduje się grób symboliczny[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Andrzej A. Zięba: Solarz Ignacy (1891–1940?). [w:] iPSB (Biogram został opublikowany w latach 2000–2001 w XL tomie PSB) [on-line]. [dostęp 2017-06-23].
- ↑ Wykaz uczniów klas ósmych od roku szkolnego 1875/6. W: Księga pamiątkowa 70-lecia Państwowego Gimnazjum imienia króla Stanisława Leszczyńskiego w Jaśle 1868–1938. Jasło: 1938, s. 120.
- ↑ Wioletta Kisała: Ocalić świetlaną przeszłość Uniwersytetu. [w:] Gazeta Jarosławska 18/2011 [on-line]. [dostęp 2017-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-08)].
- ↑ Agnieszka Majewska-Kafarowska. Zofia Solarzowa, ta, która czuła niezawodne siły do twórczego przekazywania…. „Edukacja Dorosłych”, s. 148–160, 2010. Akademickie Towarzystwo Andragogiczne. ISSN 1230-929X.
- ↑ Józef Gójski: Strajki i bunty chłopskie w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Ludowe, 1949, s. 155.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 258, poz. 709 „za działalność na polu odrodzenia wsi, a w szczególności wychowania obywatelskiego młodzieży wiejskiej”.
- ↑ Szkoła Podstawowa w Gaci [online], sp.gac.pl [dostęp 2023-02-01].
- ↑ Szkoły średnie. [w:] Strona Wyższej Szkoły Logistyki [on-line]. [dostęp 2017-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-09)].(Strona internetowa szkoły)
- ↑ Henryk Jan Dominiak w: Wielkopolski Związek Artystów Rzeźbiarzy
- ↑ Henryk Jan Dominiak, artysta rzeźbiarz, złotnik, grafik, malarz
Bibliografia
edytuj- Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Józef Dancygier (oprac.), Józef Abramczyk, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1989, s. 366–367, ISBN 83-205-4045-3, OCLC 830080061.
- Solarzowie „Chrzestni”. Dążenie do ideału, Biblioteka Ludowca, Wydział Organizacyjno-Informacyjny NKW PSL, Warszawa 1998, ISBN 83-87432-05-9
Linki zewnętrzne
edytuj- Tomasz Maliszewski, Ignacy Solarz (1891–1940) w polskim powojennym piśmiennictwie pedagogicznym. Wnioski dla współczesnych, w: Dyskursy Młodych Andragogów 2014, 15 s. 85–98 ISSN 2084-2740.
- Ignacy Solarz, Spółdzielnie zdrowia – dorobek zagranicą (1938) [w:] portal Lewicowo.pl Portal poświęcony tradycjom polskiej lewicy demokratycznej, patriotycznej i niekomunistycznej.
- Lucjan Turos – Spis książek i wybrane fragmenty, w tym: Uniwersytet Ludowy Ignacego Solarza i jego wychowankowie (1970), Patrzeć szeroko i daleko dziedzictwo pedagogiczne Ignacego Solarza (1983, zob. fragmenty), Wychowawcze wartości kultury chłopskiej w ujęciu Ignacego Solarza i jego wychowanków (1987).
- Ignacy Solarz – prace w bibliotece Polona.