Język fenicki
Język fenicki (fenic.: 𐤃𐤁𐤓𐤉𐤌 𐤊𐤍𐤏𐤍𐤉𐤌) – język należący do grupy kananejskiej z rodziny języków semickich, którym posługiwali się Fenicjanie. Znany przede wszystkim z napisów znajdowanych nad Morzem Śródziemnym.
| Liczba mówiących | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Pismo/alfabet | |||||
| Klasyfikacja genetyczna | |||||
| |||||
| Status oficjalny | |||||
| język urzędowy | starożytna Fenicja, starożytna Kartagina | ||||
| Kody języka | |||||
| ISO 639-2 | phn | ||||
| ISO 639-3 | phn | ||||
| IETF | phn | ||||
| Glottolog | phoe1239 | ||||
| GOST 7.75–97 | фик 738 | ||||
| Dialekty | |||||
| język punicki w zachodnich koloniach | |||||
| Występowanie | |||||
 Zasięg języka fenickiego (wraz z punickim) w starożytności | |||||
| W Wikipedii | |||||
| |||||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||||
Opis
edytujFenicjanie stworzyli pismo składające się z 22 znaków konsonantycznych, które – po uzupełnieniu samogłoskami – za pośrednictwem języka greckiego stało się podstawą alfabetu łacińskiego. Alfabet fenicki rozpoczynały litery alef i bet. W XIV–XIII wieku p.n.e. na obszarze syropalestyńskim zakończył się proces uproszczenia pisma fenickiego, co spowodowało jego upowszechnienie. Zastąpiono także trwały materiał pisarski, jakim były tabliczki gliniane, nietrwałymi pergaminem, skórą, papirusem itp. Z tego powodu fenicki nazwano językiem epigraficznym, gdyż bezpośrednie świadectwa języka są niezwykle rzadkie.
Pismo fenickie odczytał w 1764 roku Jean-Jacques Barthélemy. Na terenach dawnej Fenicji odkryto w języku fenickim niewielką liczbę tekstów, za to na obszarach objętych ekspansją Fenicjan takich zabytków jest więcej. Charakteryzują się one jednak ubogim słownictwem[1], a napisy są przeważnie krótkie, samogłoski nie są oznaczane.
Najstarsze napisy pochodzą z IX wieku p.n.e., większość jest z V wieku p.n.e. lub późniejsza. Najwcześniejszy, datowany na ok. 1000 rok p.n.e., pochodzi z sarkofagu Ahirama z Byblos. Na około 1300 rok p.n.e. datowane są inskrypcje Szafatbaala i Abdo. Teksty z VI–IV wieku p.n.e. pochodzą głównie z Fenicji, na przykład inskrypcja Eszmunazara, króla Sydonu. Poza Fenicją zapisy w języku fenickim znaleziono na Cyprze, Malcie oraz w Egipcie, Atenach, Pireusie. W komedii Plauta Poenulus (Kartagińczyk) jest 10 wierszy w języku fenickim.
Język ten był używany poza Fenicją w hetyckim Sam’al (Zincirli i Karatepe). W basenie centralnym i zachodnim Morza Śródziemnego pojawiła się jego odmiana kartagińska – punicka i nowopunicka – będąca formą kursywną fenickiego, używana od przełomu XIV–XIII wieku p.n.e. do III wieku n.e.[2]
Przypisy
edytuj- ↑ Uberti 2010 ↓, s. 38.
- ↑ Uberti 2010 ↓, s. 38–39.
Bibliografia
edytuj- Maria Luisa Uberti, Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu, Andrzej Mrozek (tłum.), Marek Stępień (red.), Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2010, ISBN 978-83-235-0680-5, OCLC 751354697.