Kazimierz Orzechowski (neurolog)

Kazimierz Orzechowski
Państwo działania	Austro-Węgry, Polska
Data i miejsce urodzenia	5 lutego 1878 ; Przemyśl
Data i miejsce śmierci	5 lutego 1942 ; Warszawa
	Profesor nauk medycznych
	Specjalność: neurologia
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Profesura	1920
Uczelnia	Uniwersytet Wiedeński; Uniwersytet Lwowski; Uniwersytet Warszawski
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kazimierz Edmund Orzechowski herbu Oksza (ur. 5 lutego 1878 w Przemyślu, zm. 5 lutego 1942 w Warszawie) – polski lekarz neurolog, profesor neurologii Uniwersytetu Lwowskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.

Grób Kazimierza Orzechowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Urodził się w Przemyślu 2 lutego 1878 roku, jako syn Zygmunta Orzechowskiego, oficera c.k. armii i Heleny z domu Ptaszek. Uczęszczał do gimnazjum w rodzinnym mieście, które ukończył w 1896 roku. Następnie studiował medycynę we Lwowie w latach 1896–1901. Podczas studiów pracował w pracowni higieny u Stanisława Bądzyńskiego. Od 1902 do 1909 w Wiedniu, gdzie praktykował jako lekarz domowy, w klinice Kraffta-Ebinga, a także w Instytucie Neurologicznym Uniwersytetu Wiedeńskiego (od 1902 do lutego 1909), w klinice von Noordena i klinice psychiatrycznej Wagnera-Jauregga. Po powrocie z zagranicy objął funkcję prymariusza oddziału chorób nerwowych i umysłowych w Szpitalu Powszechnym. Habilitował się we Lwowie w lutym 1910 roku. Był profesorem zwyczajnym (od 1920) na Uniwersytecie Lwowskim i Uniwersytecie Warszawskim. Członek Wydziału lekarskiego Polskiej Akademii Umiejętności (od 11 czerwca 1930 roku) i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, prezes i założyciel Polskiego Towarzystwa Popierania Badań Mózgu w Warszawie. Między 1910 a 1920 organizował pracownie badań anatomiczno-histologicznych ośrodkowego układu nerwowego we Lwowie i w Warszawie. Po śmierci Edwarda Flataua objął w 1934 roku kierownictwo Zakładu Neurobiologii Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego w Warszawie. Stanowisko to zajmował aż do śmierci w 1942 roku. Był członkiem wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych: Towarzystwa Lekarskiego Lwowskiego, Towarzystwa Neurologicznego i Psychiatrycznego w Paryżu, Towarzystwa Neurologicznego i Psychiatrycznego w Wiedniu, Towarzystwa Neurologicznego Estońskiego w Tartu, Towarzystwa Neurologów Niemieckich. Z jego szkoły wyszli Łucja Frey-Gottesman, Jerzy Jarzymski, Zygmunt Kuligowski, Stanisław Mackiewicz, Henryk Lastman, Aleksander Ślączka, Jerzy Choróbski, Adam Opalski, Władysław Jakimowicz, Włodzimierz Godłowski, Rudolf Arend, Jakub Mieczysław Cunge i Aniela Gelbard (Zofia Majewska).

Zmarł nagle na zawał serca w mieszkaniu przy Alei Róż w Warszawie, 3 lutego 1942 roku. Pochowany jest w Warszawie na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 229, rząd 3, miejsce 12)^[1].

Żonaty dwukrotnie, z pierwszego małżeństwa z Zofią Boziewicz miał czworo dzieci: Adama, Annę, Jerzego i Barbarę. Z drugiego małżeństwa z Anielą Honckiewicz urodził się syn Kazimierz, późniejszy lekarz anestezjolog.

Odznaczenia

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1938)^[2]

Dorobek naukowy

W 1909 roku opisał jako pierwszy objaw poraźny w miotonii (krótkotrwały niedowład mięśnia po skurczu miotonicznym). Orzechowski i Witold Nowicki na osiem lat przed van der Hoevem zauważyli podobieństwo stwardnienia guzowatego do nerwiakowłókniakowatości, chorób obecnie łączonych w grupę fakomatoz. W 1925 roku razem z wieloletnią asystentką Łucją Frey-Gottesman opublikował pracę na temat zmian neuroanatomicznych w przebiegu stwardnienia zanikowego bocznego. W 1913 roku wprowadził do medycyny termin opsoklonii.

Kazimierz Orzechowski po śmierci Józefa Piłsudskiego stanął na czele komitetu badania mózgu Marszałka. Komisja powierzyła mózgowie Maksymilianowi Rosemu, który miał przeprowadzić badania cytoarchitektoniczne mózgu, podczas gdy badania anatomopatologiczne zlecono profesorowi Orzechowskiemu.

Wybrane prace

Histerya z pozorami tężyczki. Przegląd Lekarski 42, s. 743–746, 1903
Rückenmarksbefunde bei Amputationsfällen der oberen Extremität. Arbeiten aus dem Neurologischen Institut der Universität Wien 13, s. 97–140, 1906
Ueber Kernteilungen in den Vorderhorn zellen des Menschen. Arbeiten aus dem Neurologischen Institut der Universität Wien 13, s. 324–391, 1906
O tężyczce z objawami myotonicznymi. Lwowski Tygodnik Lekarski 3 (43, 44, 45, 46), ss. 543-545; 555-559; 572-577; 584-588, 1908
Ein Fall von Missbildung des Lateralrecesses; ein Beitrag zur Onkologie des Kleinhirnbrückenwinkels. Arbeiten aus dem Neurologischen Institut der Universität Wien 14, s. 406–512, 1908
Die Tetanie mit myotonischen Symptomen. Jahrbücher für Psychiatrie und Neurologie 29, s. 283–328, 1909
Ein Fall von Kopftetanus mit reflektorischer Pupillenstarre. „Deutsche Zeitschrift für Nervenheilkunde”. 37 (1–2), s. 1–6, 1909. DOI: 10.1007/BF01671714.
Stwardnienie guzowate i choroba Recklinghausena jako jednostka chorobowa pod względem anatomicznym. Neurologia Polska (1912)
Orzechowski K, Walichiewicz T. Przypadek operowanej torbieli śródpajęczej móżdżka. Lwowski tygodnik lekarski 8 (13), s. 219–227, 1913
Badania nad patogenezą chorób myotonicznych, Lwów 1916, s. 92–147.
O składniku poraźnym zaburzenia myotonicznego. W: Rozprawy Akademii Nauk Lekarskich T.I. Warszawa, 1922
Próba syntezy niektórych zaburzeń pozapiramidowych. Neurologia Polska, 1922
O unerwieniu pozapiramidowem. Polska Gazeta Lekarska 1 (22), s. 441–447, 1922
De la forme parkinsonienne des tumeurs de la région infundibulo-hypophysaire (considérations sur la symptomatologie des tumeurs du III. ventricule). Revue Neurologique 32: pt 2, 1-17, s. 1925
L’encéphalotome de Krzemicki. Revue Neurologique 35, s. 603, 1928
Action antinévralgique des medicaments, agissant sur le systéme nerveaux de la vie végétative. Comptes rendus des seances de la Société de biologie, 1924
Cieniom J. M. Charcota. Polska Gazeta Lekarska 4 (22), s. 507–509, 1925
De l’ataxie dysmetrique des yeux; remarques sur l’ataxie des yeux dite myoclonique (opsoclonie, opsochorie). Journal für Psychologie und Neurologie 35, s. 1–18, 1927
Gruźlica a narząd nerwowy. W: Gruźlica i jej zwalczanie. Warszawa, 1927 s. 443–464
Lecznictwo neurologiczne w zdrojowiskach polskich. Lekarz Wojskowy 12, s. 267, 1928
O zastoju komorowym w zapaleniu nagminnem opon mózgowo-rdzeniowych i jego leczeniu odmą. W: Księga Jubileuszowa Edwarda Flataua, Warszawa 1929 s. 625–648
Schorzenia układu nerwowego w kile wrodzonej: cykl wykładów dla lekarzy, zorganizowany przez Polskie Towarzystwo Eugeniczne i Oddział Warszawski Polskiego Tow. Dermatologicznego, Warszawa 1930
Rozpoznawanie i leczenie rwy kulszowej, Kraków 1930.
Orzechowski, Kuligowski. Ein Fall von Neuroblastoma verum des Stirnlappens. Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie 147, s. 696–712, 1933
O t.zw. nystagmie powiek górnych. Neurologia Polska 16, 1933
Kontrakturzustände der Oberlider bei Herderkrankungen des Zentralnervensystems. Jahrbücher für Psychiatrie und Neurologie 51, s. 152–168, 1934
Le rôle du système nerveux végétatif dans la pathogénie de l’épilepsie. La presse médicale 43, s. 1454, 1935
Relationship of the autonomic nervous system to pathogenesis of epilepsy. Archives of Neurology and Psychiatry 38, s. 16–26, 1937

Przypisy

↑ Cmentarz Stare Powązki: ORZECHOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .
↑ 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592.

Bibliografia

„Orzechowski Kazimierz” W: Polski Słownik Biograficzny. T. 24 z. 2. Wrocław-Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1979, s. 280–282 ISBN 83-04-00234-5.
Eufemiusz Herman: Neurolodzy polscy. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1958

Linki zewnętrzne

Publikacje Kazimierza Orzechowskiego w bibliotece Polona

[1] Cmentarz Stare Powązki: ORZECHOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15] .

[2] 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy naukowej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592.

[1]

[2]