Wikipedia

Kentucky

stan Stanów Zjednoczonych
Ten artykuł dotyczy amerykańskiego stanu. Zobacz też: inne znaczenia.

Kentucky (ⓘwymowa:/kənˈtʌki/), ang. ofic. Commonwealth of Kentucky) – stan na środkowym wschodzie Stanów Zjednoczonych. Jest jednym z czterech stanów posługujących się w oficjalnym nazewnictwie terminem commonwealth (pozostałe to: Massachusetts, Pensylwania i Wirginia)[2]. Początkowo był częścią stanu Wirginia, ale został wydzielony z niego w 1792 roku, stając się 15. stanem dołączonym do Unii[3].

Kentucky
Commonwealth of Kentucky
stan
15. stan od 1 czerwca 1792
Ilustracja
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: United we stand, divided we fall
(Zjednoczeni wytrwamy, podzieleni upadniemy)
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Frankfort

Kod ISO 3166-2

US-KY

Gubernator

Andy Beshear (D)

Powierzchnia

104 656 km²[1]

Populacja (2020)
• liczba ludności


4 505 836

• gęstość

42,5 os./km²

Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Kentucky graniczy na północy ze stanami: Illinois, Indiana i Ohio, na południu – z Tennessee, na wschodzie – z Wirginią Zachodnią i Wirginią, a na zachodzie – z Missouri. Zajmując obszar 104 749 km², stanowi 37. pod względem powierzchni stan Stanów Zjednoczonych. W spisie ludności z 2020 roku populacja stanu wynosiła 4 505 836 mieszkańców[4].

Zachodnia część stanu położona jest na nizinie Missisipi. Część środkowa i obszary północno-wschodnie są pagórkowate (wyżyna Cumberland).

Historia[5]

edytuj
Zobacz też: Dzika Droga.

10 grudnia 2021 r. o porze nocnej przez zachodnie Kentucky przeszło gwałtowne tornado, powodując poważne lub katastrofalne zniszczenia w wielu miastach, w tym: Mayfield, Benton, Dawson Springs i Bremen. Potwierdzono co najmniej 58 ofiar śmiertelnych[6].

Geografia

edytuj
 
Most kolejowy nad rzeką Kentucky

Około połowę powierzchni stanu stanowią grunty leśne, a do głównych gatunków drzew należą: buk, hikora, dąb czerwony, klon cukrowy, orzech, dąb biały i topola żółta. Znajduje się tutaj najdłuższa jaskinia na świecie – Jaskinia Mamucia, która w 1941 roku została uczyniona parkiem narodowym[7].

Stan położony jest w dwóch strefach czasowych: część wschodnia w UTC-05:00, a zachodnia w UTC-06:00.

Miasta

edytuj

Na terenie stanu Kentucky znajduje się 519 miast (city), w tym 2 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 42 powyżej 10 000 mieszkańców, a 201 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.)[11].

 
Największe miasta w stanie Kentucky, powyżej 25 000 mieszkańców (2022)[11]

Lista miast zamieszkanych przez 5000 lub więcej osób (2022 r.)[11]:

Demografia

edytuj
 
Mapa gęstości zaludnienia w Kentucky

Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Kentucky liczy 4 505 836 mieszkańców, co oznacza wzrost o 166 469 (3,8%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[12]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,1% populacji, 22,4% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,8% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,7% ludności stanu stanowią kobiety[13].

Język

edytuj

Najpowszechniej używanymi językami w 2010 roku, były[14]:

Rasy i pochodzenie

edytuj

Według danych z 2019 roku, 86,7% mieszkańców stanowiła ludność biała (84,2% nie licząc Latynosów), 8,1% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 2,3% miało rasę mieszaną, 1,6% to Azjaci, 0,19% to rdzenna ludność Ameryki, 0,09% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 3,8% ludności stanu[15].

Do największych grup należą osoby pochodzenia „amerykańskiego” (13,8%), niemieckiego (12,3%), irlandzkiego (10,8%) i angielskiego (9,8%). Do innych dużych grup należą osoby pochodzenia szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (139 tys.), europejskiego (123,6 tys.), meksykańskiego (91,8 tys.), włoskiego (88,1 tys.) i francuskiego (77,9 tys.)[15].

Religia

edytuj
 
Kościół baptystyczny w Louisville
Osobny artykuł: Protestantyzm w Kentucky.

Dane z 2014[16]:

Kentucky należy do trzech stanów z najwyższym odsetkiem (49%) protestantów ewangelikalnych[19]. Częścią tej grupy jest populacja około 10 tys. amiszów, z największą liczbą w hrabstwie Hart[20].

Około jedna trzecia wszystkich katolików zamieszkuje największe miasto – Louisville i jego hrabstwo Jefferson[21].

Przemysł i bogactwa naturalne[22]

edytuj

Sport

edytuj

Stan jest domem dla jednego z najstarszych i najpopularniejszych wydarzeń sportowych w Ameryce – Kentucky Derby. Widzowie przebierają się od 1875 roku, aby pić miętowe julepy i oglądać wyścigi koni w Churchill Downs, w Louisville[7].

Uczelnie

edytuj

W Kentucky działają Transylvania University(inne języki) (1780), będąca najstarszą instytucją szkolnictwa wyższego na zachód od Alleghenów. University of Louisville(inne języki), założony przez radę miasta w 1798 roku, jest najstarszym publicznym uniwersytetem w stanie. Założony w 1970 roku University of Kentucky w Lexington, jest największym uniwersytetem w stanie[23].

Zarówno University of Kentucky, jak i University of Louisville mają szkoły medyczne i dentystyczne oraz kolegia prawnicze. University of Kentucky ma również bardzo szanowaną szkołę rolniczą, dobrze znaną z obiektów do badań nad końmi. Większość prywatnych uczelni wspierana jest przez kościoły[23].

Znani ludzie

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
  2. ↑ Matt Rosenberg, What's the Difference Between a Commonwealth and a State? [online], ThoughtCo, 25 lipca 2019 [dostęp 2020-03-23] (ang.).
  3. ↑ How Kentucky Became a State [online], Puerto Rico 51st, 8 sierpnia 2014 [dostęp 2020-03-23] (ang.).
  4. ↑ Kentucky: 2010 Census of Population and Housing. [w:] U.S. Census Bureau [on-line]. webcitation.org. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
  5. ↑ Kentucky [online], history.com [dostęp 2020-03-23] (ang.).
  6. ↑ NOAA US Department of Commerce, Dec 10-11 2021 Tornado Event [online], weather.gov [dostęp 2021-12-18] (ang.).
  7. ↑ a b Sara Clarke, 10 Things to Know About Kentucky [online], US News, 2019 [dostęp 2021-08-13] (ang.).
  8. ↑ Kentucky, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-23].
  9. ↑ The 10 Longest Rivers in Kentucky [online], WorldAtlas [dostęp 2020-03-23] (ang.).
  10. ↑ a b Kentucky land area County rank [online], usa.com [dostęp 2020-03-23].
  11. ↑ a b c City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-05-21]. (ang.).
  12. ↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020 [online], 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-08-08].
  13. ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Kentucky; United States [online], census.gov [dostęp 2021-08-08] (ang.).
  14. ↑ Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-23].
  15. ↑ a b 2019: ACS 1-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2021-08-08].
  16. ↑ Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics [online], Pew Research Center's Religion & Public Life Project [dostęp 2021-08-08] (ang.).
  17. ↑ W nawiasie zaznaczono jedynie grupy mające ponad 50 tys. członków.
  18. ↑ Kentucky - Religious Traditions, 2010 [online], thearda.com [dostęp 2021-08-08].
  19. ↑ Mark Dreistadt, The Most Powerful Group In The United States [online], Infinity Concepts, 22 marca 2019 [dostęp 2021-08-08] (ang.).
  20. ↑ Amish Groups, undifferentiated Counties (2010) | QuickLists | The Association of Religion Data Archives [online], thearda.com [dostęp 2021-08-08].
  21. ↑ Catholic Counties (2010) | QuickLists | The Association of Religion Data Archives [online], thearda.com [dostęp 2021-08-08].
  22. ↑ Carla Carlton, Growing Grains - bourbon is fertilizing new market [online], Kentucky Living, 27 marca 2018 [dostęp 2020-03-23] (ang.).
  23. ↑ a b Kentucky, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-08-13] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kentucky&oldid=75463257”