Wachsz (rzeka)

Wachsz
Kyzyłsu, Sułchob
ros. Вахш
	; Zbiornik nurecki na rzece Wachsz
Kontynent	Azja
Państwo	Kirgistan; Tadżykistan
	Rzeka
Długość	786 km
Powierzchnia zlewni	39 100 km²
Średni przepływ	536 m³/s
	Źródło
Miejsce	Dolina Ałajska
Współrzędne	39°16′04″N 71°22′30″E/39,267778 71,375000
	Ujście
Recypient	tworzy Amu-darię wraz z rzeką Piandż
Współrzędne	37°06′39″N 68°18′53″E/37,110833 68,314722
	Mapa
	Położenie na mapie Tadżykistanu źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wachsz (także Kyzyłsu, Surchob; tadż. وخش, ros. Вахш) – rzeka w południowo-wschodnim Kirgistanie i w północno-zachodnim Tadżykistanie. Długość – 786 km, powierzchnia zlewni – 39,1 tys. km², średni przepływ – 156 m³/s. Wody Wachszu pochodzą głównie z topnienia wysokogórskich lodowców. Najwyższe stany wód występują w lipcu i sierpniu. Największe dopływy – Muksu i Obichingu (lewe). Nazwy Kyzyłsu i Surchob oznaczają "czerwona rzeka", odpowiednio w języku kirgiskim i perskim.

Ten artykuł od 2024-11 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wachsz ma źródła w górach zamykających od wschodu Dolinę Ałajską, łączących Góry Ałajskie w paśmie Ałaju z Górami Zaałajskimi w Pamirze. Rzeka płynie na zachód szeroką, wysoką (ponad 2000 m n.p.m.) Doliną Ałajską między Górami Ałajskimi na północy a Górami Zaałajskimi na południu. Na tym odcinku nosi nazwę Kyzyłsu. Na zachodnim krańcu Doliny Ałajskiej Wachsz wypływa na terytorium Tadżykistanu, gdzie z początku nosi nazwę Surchob. Rzeka stopniowo zmienia kierunek na południowo-wschodni i między coraz niższymi górami spływa do rozległej doliny Amu-darii. Koło miejscowości Pandżi Pojon (Niżnyj Piandż) Wachsz łączy się z rzeką Pandż, która stanowi tu granicę tadżycko-afgańską, tworząc Amu-darię.

Dolina Wachszu rozgranicza pasmo Ałaju od masywu Pamiru. Biegnie głównie przez wysokie góry i obfituje w głębokie wąwozy. Nad Wachszem leżą tadżyckie miasta Nurek, Sarband i Kurgontepa.

Na tadżyckim odcinku Wachszu stworzono łańcuch dziewięciu sztucznych jezior zaporowych, z których największe to Rogun (10,5 mld m³) i Nurek (11,6 mld m³). Ten system hydroenergetyczny wytwarza 90% energii elektrycznej produkowanej w Tadżykistanie.

Linki zewnętrzne

UNEP - system energetyczny na Wachszu. enrin.grida.no. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-19)].