Lista traktatów ograniczających zbrojenia
lista w projekcie Wikimedia
Lista traktatów ograniczających zbrojenia
Przed II wojną światową
edytujOgraniczenia wobec państw centralnych i ich sojuszników
edytuj| Nazwa | Data podpisania | Państwo objęte restrykcjami |
|---|---|---|
| Traktat wersalski | 28 czerwca 1919 | Rzesza Niemiecka |
| Traktat z Saint-Germain-en-Laye | 10 września 1919 | Austria |
| Traktat z Neuilly-sur-Seine | 27 listopada 1919 | Bułgaria |
| Traktat z Trianon | 4 czerwca 1920 | Królestwo Węgier |
| Traktat z Sèvres | 10 sierpnia 1920 | Turcja |
Ograniczenia w zbrojeniach morskich
edytuj| Nazwa polska | Nazwa angielska | Data podpisania | Sygnatariusze |
|---|---|---|---|
| Traktat waszyngtoński (1922) | Washington Naval Treaty | 6 lutego 1922 | Wielka Brytania, USA, Japonia, Francja i Włochy |
| Traktat londyński (1930) | International Treaty for the Limitation and Reduction of Naval Armament, London Naval Treaty | 22 kwietnia 1930 | Wielka Brytania, USA, Japonia, Francja i Włochy |
| Drugi traktat londyński (1936) | Treaty for the Limitation of Naval Armament, Second London Naval Treaty | 25 marca 1936 | Wielka Brytania, USA i Francja |
Zakaz broni chemicznej i bakteriologicznej
edytuj| Nazwa polska | Nazwa angielska | Data podpisania |
|---|---|---|
| IV Konwencja haska o dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej | Convention respecting the Laws and Customs of War on Land (Hague Convention (IV)) | 18 października 1907 |
| Protokół genewski (1925) | Protocol for the Prohibition of the Use of Asphyxiating, Poisonous or Other Gases, and of Bacteriological Methods of Warfare (Geneva Protocol) | 17 czerwca 1925 |
Po II wojnie światowej
edytujOgraniczenia dotyczące broni masowego rażenia
edytuj| Nazwa polska | Nazwa angielska | Data podpisania |
|---|---|---|
| Układ o zakazie prób broni nuklearnej w atmosferze, w przestrzeni kosmicznej i pod wodą | Treaty Banning Nuclear Weapon Tests in the Atmosphere, in Outer Space and Under Water (LTBT) | 5 sierpnia 1963 |
| Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej | Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) | 1 lipca 1968 |
| Konwencja o broni biologicznej | Convention on the Prohibition of the Development, Production and Stockpiling of Bacteriological (Biological) and Toxin Weapons and on their Destruction (BWC) | 10 kwietnia 1972 |
| I Traktat o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (SALT I) | Strategic Arms Limitation Talks | 26 maja 1972 |
| Traktat o ograniczeniu rozwoju systemów antybalistycznych (ABM) | Anti-Ballistic Missile Treaty | 26 maja 1972 |
| Traktat o ograniczeniu podziemnych prób broni jądrowej (TTBT) | Threshold Test Ban Treaty | 3 lipca 1974 |
| II Traktat o ograniczeniu zbrojeń strategicznych (SALT II) | Strategic Arms Limitation Talks | 18 czerwca 1979 |
| Traktat o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych krótkiego i średniego zasięgu (Traktat INF) | Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty | 8 grudnia 1987 |
| I Traktat o redukcji zbrojeń strategicznych (START I) | Strategic Arms Reduction Treaty | 31 lipca 1991 |
| II Traktat o redukcji zbrojeń strategicznych (START II) | Strategic Arms Reduction Treaty | 3 stycznia 1993 |
| Konwencja o zakazie broni chemicznej | Chemical Weapons Convention (CWC) | 13 stycznia 1993 |
| Traktat o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową | Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty (CTBT) | 24 września 1996 |
| Traktat o redukcji strategicznych zbrojeń ofensywnych | Strategic Offensive Reductions Treaty (SORT) | 24 maja 2002 |
| Traktat o zakazie broni jądrowej | Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons (TPNW) | 7 lipca 2017 |
Traktaty ustanawiające strefy bezatomowe
edytuj| Nazwa polska | Nazwa angielska | Data podpisania | Obszar objęty traktatem |
|---|---|---|---|
| Układ Antarktyczny | Antarctic Treaty System | 1959 | Antarktyka |
| Traktat z Tlatelolco | Treaty for the Prohibition of Nuclear Weapons in Latin America and the Caribbean | 1967 | Ameryka Łacińska i Karaiby |
| Układ o zakazie umieszczania broni jądrowej i innych rodzajów broni masowej zagłady na dnie mórz i oceanów | Treaty on the Prohibition of the Emplacement of Nuclear Weapons and Other Weapons of Mass Destruction on the Sea-Bed and the Ocean Floor and in the Subsoil | 1971 | Dno oceaniczne |
| Traktat z Rarotonga | South Pacific Nuclear Free Zone Treaty | 1985 | Południowo-Wschodni Pacyfik |
| Traktat z Bangkoku | Southeast Asian Nuclear-Weapon-Free Zone Treaty | 1995 | Azja Południowo-Wschodnia |
| Traktat z Kairu | African Nuclear Weapons Free Zone Treaty | 1996 | Afryka |
| Traktat z Siemipałatyńska | Treaty on a Nuclear-Weapon-Free Zone in Central Asia | 2006 | Azja Środkowa |
Pozostałe ograniczenia
edytuj| Nazwa polska | Nazwa angielska | Data podpisania |
|---|---|---|
| Układ o zasadach działalności państw w zakresie badań i użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi ciałami niebieskimi (Traktat o przestrzeni kosmicznej) | Treaty on Principles Governing the Activities of States in the Exploration and Use of Outer Space, including the Moon and Other Celestial Bodies (Outer Space Treaty) | 27 stycznia 1967 |
| Konwencja o zakazie używania technicznych środków oddziaływania na środowisko w celach militarnych lub jakichkolwiek innych celach wrogich | Convention on the Prohibition of Military or Any Other Hostile Use of Environmental Modification Techniques (Environmental Modification Convention (ENMOD)) | 18 maja 1977 |
| Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki | Convention on Prohibitions or Restrictions on the Use of Certain Conventional Weapons Which May Be Deemed to Be Excessively Injurious or to Have Indiscriminate Effects (CCW lub CCWC) | 10 października 1980 |
| Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE) | Treaty on Conventional Armed Forces in Europe | 19 listopada 1990 |
| Traktat o stanie osobowym sił konwencjonalnych w Europie (CFE-1A) | Personnel Strength of Conventional Armed Forces in Europe | 10 lipca 1992 |
| Porozumienie Wassenaar | The Wassenaar Arrangement on Export Controls for Conventional Arms and Dual-Use Goods and Technologies (Wassenaar Arrangement) | 31 marca 1994 |
| Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu (Traktat ottawski) | Convention on the Prohibition of the Use, Stockpiling, Production and Transfer of Anti-Personnel Mines and on their Destruction (Ottawa Treaty) | 3 grudnia 1997 |
| Umowa o dostosowaniu Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie | Agreement on Adaptation of the Treaty on Conventional Armed Forces in Europe | 19 listopada 1999 |
| Konwencja o zakazie użycia amunicji kasetowej | Convention on Cluster Munitions (CCM) | 30 maja 2008 |
W celu nadzoru rozbrojenia w 1992 zawarto w Helsinkach Traktat o otwartych przestworzach.
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- Roman Kuźniar: Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych. W: Roman Kuźniar, Edward Haliżak: Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006, s. 165–173. ISBN 978-83-235-0281-4.
- Marcin Kaczmarski: Problematyka zbrojeń i rozbrojenia. W: Ryszard Zięba: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008, s. 520–545. ISBN 978-83-60501-92-4.