Macierewicz i jego tajemnice

Macierewicz i jego tajemnice – książka Tomasza Piątka z 2017. Jej tematem są domniemane powiązania polskiego ministra obrony narodowej Antoniego Macierewicza z ludźmi związanymi z Rosją i jej wywiadem (GRU).

Macierewicz i jego tajemnice

Autor podpisuje książki (2017)
Autor	Tomasz Piątek
Data powstania	2017
Wydanie oryginalne
Język	polski
Data wydania	26 czerwca 2017
Wydawca	Wydawnictwo Arbitror

Wydawcą książki jest – powstałe specjalnie na tę okazję – Wydawnictwo Arbitror, którego właścicielem jest Marcin Celiński. Jej premiera miała miejsce 26 czerwca 2017, a pierwszy nakład wynosił 10 tysięcy egzemplarzy.

W listopadzie 2017 Piątek otrzymał za napisanie książki Nagrodę Wolności Prasy, przyznawaną przez międzynarodową organizację Reporterzy bez Granic we współpracy z telewizją TV5 Monde, zaś w 2018 niemiecką Nagrodę za Wolność i Przyszłość Mediów, przyznawaną przez Media Foundation of Sparkasse Leipzig.

Tematyka i okoliczności powstania

Autor zarzuca Macierewiczowi, że „jest osobą co najmniej uwikłaną w relacje z ludźmi, którym Rosja i jej służby specjalne są bliskie”. Opisane są liczne i długoletnie powiązania ludzi z otoczenia Antoniego Macierewicza z osobami związanymi z rosyjskim wywiadem i mafią. W książce pisze Piątek m.in. o gangsterze Siemionie Mogilewiczu, byłym amerykańskim senatorze Alfonsie D’Amato czy polskim pośle i tajnym współpracowniku Służby Bezpieczeństwa Robercie Luśni.

Książka zawiera m.in. teksty, które Piątek publikował wcześniej na łamach „Gazety Wyborczej”.

Prace nad materiałami do książki trwały półtora roku, natomiast cały tekst został napisany w ciągu miesiąca.

Odbiór i reakcje

W oparciu o dane od autora i wydawcy, media informowały, że cały pierwszy nakład został sprzedany w ciągu pierwszego dnia. W kilku drukarniach wykonano dodruki i w ciągu pierwszego miesiąca od premiery sprzedano ok. 100 tysięcy egzemplarzy książki. Zapowiedziany został kolejny dodruk. 25 sierpnia łączny nakład wyniósł 130 tysięcy egzemplarzy. W lutym 2018 książka została ogłoszona Bestsellerem Empiku w kategorii „literatura faktu”.

Antoni Macierewicz uznał, że publikacja książki to „zamach na funkcjonariusza publicznego”, za co grozi kara pozbawienia wolności do trzech lat i złożył zawiadomienie do prokuratury, by ścigała autora za „przemoc i groźby wobec funkcjonariusza państwowego”. W reakcji na to przedstawiciele dziesięciu międzynarodowych organizacji działających na rzecz wolności słowa, m.in. Reporterzy bez Granic, Freedom House, International Press Institute i Global Editors Network nazwali takie działanie elementem kampanii dławienia wolności wypowiedzi w Polsce i zaapelowali do Macierewicza, aby odstąpił od ścigania Piątka. W obronie Piątka stanęło także Amnesty International, które zaapelowało, by pisać listy „do polskich władz, by te natychmiast zaniechały działań wobec Tomasza Piątka i wycofały kryminalne oskarżenia związane z jego książką lub pracą dziennikarza śledczego”, pod petycją w jego obronie podpisało się ponad 11 tysięcy osób. Przedstawiciel do spraw wolności mediów Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Harlem Désir napisał w sprawie Piątka list do polskiego ministra spraw zagranicznych. W marcu 2018 roku warszawska Prokuratura Okręgowa odmówiła wszczęcia dochodzenia w sprawie książki.

Ukazanie się książki skłoniło różne zagraniczne media do zajęcia się tematem „rosyjskich powiązań” Antoniego Macierewicza. Własne śledztwo zapowiedział w 2017 Frankfurter Allgemeine Zeitung. Tomasz Piątek natomiast zapowiadzał drugą obszerniejszą książkę na ten temat.

Autor twierdził, że od czasu publikacji książki otrzymuje dziwne, niepokojące wiadomości i uważa, że jego telefon jest prawdopodobnie podsłuchiwany.

Krytyka

Wiceminister obrony narodowej Michał Dworczyk stwierdził, że „książka zawiera kłamstwa i pomówienia oraz stała się asumptem do tego, żeby ministra obrony narodowej zaatakowali parlamentarzyści PO”, za co musiał przeprosić zgodnie z wyrokiem sądu w 2021 roku. Z kolei Dominik Smyrgała, szef gabinetu politycznego w MON zwracał uwagę na absurdalne – jego zdaniem – łączenie faktów. Liczne błędy merytoryczne można, zdaniem Smyrgały przedstawić na podstawie „wątków amerykańskich” książki. Według Smyrgały książka może podważyć zaufanie do polskiego ministra obrony, co jego zdaniem jest szczególnie niekorzystne „w czasie intensywnej wojny informacyjnej”. Książkę i jej autora krytykowali także prawicowi publicyści – Piotr Gontarczyk w tygodniku „Sieci” twierdził, Piątek nie ma elementarnej wiedzy o służbach specjalnych, w książce często, jego zdaniem, przytaczane są niesprawdzone i nieprawdziwe informacje, zaś autor często podaje dwie sprzeczne wersje. Uznał publikację za „klasyczny przykład grafomanii i hochsztaplerki, przy tym podręcznikowy przypadek pospolitego paszkwilanctwa”. Wojciech Wybranowski w tygodniku „Do Rzeczy" przyznawał autorowi talent literacki, ale zgłaszał zastrzeżenia do metodologii badawczej i sposobu prezentacji teorii. Piątek według Wybranowskiego, dobudowuje do znanych faktów absurdalne tezy, które przegrywają konfrontację z faktami, zaś książka jest zbiorem mocno groteskowych spekulacji autora. Sławomir Cenckiewicz napisał: „Gdybym coś takiego napisał, za stawianie tez wyssanych z palca, dziennikarze słusznie nie daliby mi spokoju (...) To jest niepoważna książka. To nie trzyma żadnej dyscypliny wywodu czy przedstawiania faktów. Ona jest nieprofesjonalna, więc jest tym samym niegroźna (...) książka Piątka pełna jest kłamstw i wyssanych z palca hipotez”. Paweł Reszka w „Newsweeku” wskazywał na błędy Piątka i naciągane tezy, mające uderzyć w szefa MON; uznał też, że książka ma wiele twardych tez, ale niekoniecznie dobrze udowodnionych. Zdaniem Reszki znajomości Macierewicza z amerykańskimi politykami, którzy jawnie sympatyzują z Kremlem nie są dowodami na szpiegostwo. W reakcji na tekst Reszki Tomasz Piątek napisał list otwarty do naczelnego „Newsweeka” Tomasza Lisa zarzucając Reszce brak rzetelności i niedotrzymanie umowy związanej z autoryzacją wypowiedzi.

W listopadzie 2017 Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało raport, opracowany przez Cenckiewicza i Smyrgałę, w którym odniosło się do tez zawartych w książce. Zawarto w niej opinie, że „skala manipulacji, braków metodologicznych oraz niekompetencji jej Autora (...) jest tak duża, że można postawić tezę o świadomie dezinformacyjnym charakterze publikacji” oraz że „w całej książce Autor stosuje charakterystyczną i skrajnie nieuczciwą metodę, polegającą na formułowaniu nieuprawnionych tez (bez przeprowadzenia procesu dowodowego) i przedstawianiu ich w dalszej części pracy jako dowiedzionych”. W odpowiedzi Piątek, w publikacji Tomasz Piątek odpowiada, ustosunkował się do nieprawdziwych, w jego opinii, zarzutów współpracowników ministra Macierewicza.